Ekzaminimi dhe diagnostikimi onkologjik

Onkologjia është një degë e mjekësisë që merret me shkaqet, faktorët e origjinës, natyrën e përgjithshme të shfaqjes dhe trajtimin e tumoreve. Onkologët janë profesionistë mjekësorë të cilët janë të specializuar në diagnostikimin, trajtimin dhe monitorimin e pacientëve me sëmundje malinje. Përkushtimi i tyre i bën ata aleatë kryesorë në luftën kundër sëmundjeve malinje

Ass. Dr. Blerim Gjocaj
Onkolog mjekësor – kimioterapeut
Tel. 044621415

Tumoret mund të jenë beninje ose malinje. Tumoret malinje quhen edhe kancer ose karcinoma. Një tumor paraqet rritjen e pakontrolluar të qelizave anormale kudo në trup. Ekzistojnë më shumë se 200 lloje të tumoreve.

Pas diagnostikimit të tumorit, në varësi të fazës së sëmundjes, trajtimi i tyre bëhet së pari në mënyrë kirurgjike (sipas indikacioneve), pastaj nga onkologu me kimioterapi dhe radioterapi. Shumë shpesh, këta specialistë marrin pjesë së bashku në trajtimin e kancerit në një pacient.

Faktorët e rrezikut

Është e mundur që njerëzit me disa faktorë rreziku të mos zhvillojnë kurrë kancer, ndërsa disa pa faktorë rreziku të qartë preken nga kanceri. Është e nevojshme të vlerësohet rreziku që një person të trashëgojë një defekt në gjen për një lloj të caktuar kanceri. Faktorët e përgjithshëm të rrezikut për kancerin përfshijnë moshën, historinë personale ose familjare, duhanpirjen, konsumimin e alkoolit dhe mbipeshën. Mund të ketë gjithashtu disa infeksione, kimikatet specifike, ekspozimi ndaj rrezatimit, duke përfshirë edhe rrezatimin ultravjollcë nga rrezet e diellit, etj.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, kanceret më vdekjeprurëse janë: kanceri i zorrës së trashë, leucemia dhe limfoma, kanceri i mushkërive, melanoma (kanceri i lëkurës), kanceri i vezoreve, kanceri i pankreasit dhe kanceri i prostatës. Meshkujt më së shpeshti vuajnë nga kanceri i mushkërive, prostatës, zorrës së trashë, stomakut dhe mëlçisë. Tek gratë, kanceret më të shpeshta janë kanceri i gjirit, mushkërive, zorrës së trashë dhe mitrës.

Ekzaminimet parandaluese nga onkologët rekomandohen për të gjithë për të arritur diagnozën e hershme të kancerit.

Rëndësia e ekzaminimit onkologjik dhe mendimit të ekspertit

Një ekzaminim adekuat onkologjik duke përdorur teknologjinë radiologjike dhe ekzaminimet patohistologjike, profilizimin molekular, mundëson zbulimin e hershëm të kancerit, identifikimin e përsëritjes së mundshme të sëmundjes dhe trajtimin e suksesshëm.

Nëse pacientit i shpjegohen në detaje diagnoza dhe plani i trajtimit, atëherë i njëjti pacient mund të marrë një rol më aktiv në vetë procesin e trajtimit. Studimet tregojnë se njerëzit me kancer të cilët janë të informuar mirë për sëmundjen e tyre dhe opsionet e trajtimit zakonisht kanë rezultate më të mira dhe më pak efekte anësore nga trajtimi.

Vlera e një opinioni të dytë është përgjithësisht e pranuar nga mjekët, duke kontribuar në zgjedhjen e duhur të terapisë dhe në përmirësimin e trajtimit të pacientëve onkologjikë.

Pacientët mund të referohen për ekzaminim onkologjik nga specialistët e fushës ose ekzaminimi mund të caktohet me iniciativën e tyre.

Kur dhe pse duhet të vizitoni onkologun?

Simptomat – diçka që ndodh në trupin tonë, nuk duhet të injorohet në asnjë rrethanë. Edhe nëse është një “problem i padëmshëm”, është e nevojshme të konsultoheni me mjekun kur shfaqen. Ndërsa për ekzaminimin e një onkologu, duhet të kërkoni mendimin e tij nëse keni ndonjë nga simptomat e mëposhtme:

▪ Kollë e thatë që zgjat më shumë se 3 javë me dhimbje shpatullash. Këto simptoma janë veçanërisht alarmante nëse jeni duhanpirës për një kohë të gjatë.
▪ Gjëndra limfatike të fryra në qafë dhe sqetull.
▪ Gunga ose gunga në gjoks dhe sqetull.
▪ Asimetria dhe shkarkimi i thithkave.
▪ Nëse vërehet një ndryshim në pamjen e lëkurës, ngjyrën, madhësinë ose gjakosjen e një nishani ekzistues ose shfaqjen dhe rritjen e papritur të një lezioni të ri të pigmentuar.
▪ Diarre dhe kapsllëk i alternuar, jashtëqitje në formë lapsi, gjak i freskët në jashtëqitje.
▪ Ulja e oreksit, neveria ndaj ushqimit dhe humbja e peshës pavarësisht marrjes së vazhdueshme të ushqimit.

Si duket një ekzaminim te onkologu?

Nuk kërkohet përgatitje e veçantë për një ekzaminim onkologjik. Pacienti duhet vetëm të sjellë me vete të gjitha gjetjet dhe të gjithë dokumentacionin e mëparshëm mjekësor.

Rishikimi mund të përfshijë sa vijon:

Historia e detajuar mjekësore: Onkologu do t’ju pyesë për simptomat, historinë mjekësore, historinë familjare dhe testet ose trajtimet e mëparshme.
Ekzaminimi fizik: Onkologu do të kryejë një ekzaminim fizik të detajuar, duke i kushtuar vëmendje të veçantë pjesës së dyshimtë të trupit.
Diagnostikim shtesë: Në përputhje me pamjen klinike, onkologu mund të rekomandojë ekzaminime shtesë, si analiza laboratorike, biopsi, diagnostikim me ultratinguj, skaner ose rezonancë magnetike, pet/ct, për një diagnozë më të saktë.
Vendosja e diagnozës: Pasi dyshohet për një sëmundje malinje, onkologu do të kryejë një test gjithëpërfshirës diagnostik për të përcaktuar llojin dhe fazën e sëmundjes. Kjo do të ndihmojë në përcaktimin e planit më të mirë të trajtimit.
Planifikimi i trajtimit: Onkologu do t’ju ndihmojnë të kuptoni opsionet e trajtimit, të tilla si kimioterapia, radioterapia, imunoterapia ose terapitë e synuara, të monitoroni efektet anësore dhe t’i menaxhoni ato në mënyrën më të mirë të mundshme.

Diagnostikimi i hershëm i sëmundjeve malinje

Ekzaminimi për zbulimin e hershëm të kancerit aktualisht është i mundur për:

▪ Kancerin e qafës së mitrës, vezoreve, endometriumit dhe gjirit (ekzaminimi gjinekologjik, PAP testi, kolposkopia, ekografia gjinekologjike, ekografia e gjirit dhe/ose mamografia).
▪ Kancerin e zorrës së trashë (ekzaminimi gastroenterolog, FOBT – ekzaminimi i jashtëqitjes për gjak okult dhe kolonoskopia)
▪ Kancerin e prostatës (ekzaminimi rektal dixhital nga urologu dhe markeri tumoral PSA nga gjaku, ekografia urologjike, rezonanca magnetike)
▪ Kancerin e mushkërive (ekzaminimi nga mjeku pulmonolog, skaner i mushkërive dhe nëse është e nevojshme bronkoskopi)
▪ Kancerin e lëkurës (melanoma) kërkon dermoskopi.

Përfitimet e ekzaminimit onkologjik

Zbulimi i kancerit në një fazë të hershme është vendimtar për rezultatin e trajtimit. Disa lloje kanceri janë 100% të shërueshëm nëse zbulohen në një fazë të hershme, ndërsa për të tjerët periudha e mbijetesës zgjatet ndjeshëm.

Cilësia e jetës së pacientëve, kanceri i të cilëve zbulohet herët është dukshëm më i mirë.

Nëse një tumor malinj zbulohet në një fazë të hershme, trajtimi është më efektiv dhe zgjedhja e metodave të trajtimit është më e madhe.

Është e nevojshme të bëni kontrolle të rregullta onkologjike nëse jeni një pacient onkologjik (siç rekomandohet nga mjeku përgjegjës). /Telegrafi/