Viti 1979: Jetë, o jetë…

Cilat janë ngjarjet që kanë shënuar shqiptarët dhe botën në vitin 1979?

Thuhet se kjo ishte koha e shqiptarëve të Kosovës. Universiteti funksiononte dhe kuadrot zhvilloheshin. Punë për dikë kishte, shtesa për fëmijë për dikë tjetër, për dikë hajni, dikë bono e dikë mundësi me dalë jashtë vendit… Siguri kishte, radiotelevizion, gazeta e revista në gjuhën shqipe sa të duash, njerëzit ishin të lirë, çdo gjë rridhte për të mirën tonë…

Gjatë manifestimeve të Ditës së Rinisë, apo të ditëlindjes së Josip Broz Titos, ishte shqiptarja Sanie Hyseni ajo që e dorëzon stafetën që bartej nëpër tërë Jugosllavinë. Në momentin më kulmor që ndiqej nga miliona njerëz, ajo foli në gjuhën shqipe: “Më i dashuri shoku Tito. Nëpër duar të qindra-mijëra të rinjve, u bart kjo stafetë deri te ti. Nëpër atdheun tonë të bukur u përbush me urimet e dëshirat tona më të përzemërta për ty – nga rinia, pionierët, punonjësit, nga të gjitha kombet e kombësitë të Jugosllavisë, që jetojnë si një dhe të gjithë si një prej një zemre të urojmë ditëlindjen e 87-të: në emër të lirisë, në emër të socializmit, në emër të vetëqeverisjes, në emër të barazisë, në emër të paqes. Dhe, ne flasim me gjuhën e zemrën tënde. Këtë vend e këtë popull asgjë s’mund ta vrasë. As sot, as nesër, as kurrë. Gëzuar e gëzofshim shumë pranvera të jetës e punës tënde”.

Viti 1979 do të mbahet në mend edhe për vdekjen e Eduard Kardelit, krahut të djathtë të Titos. “Analistët” e dikurshëm të odave e kafeneve thoshin se Tito edhe po të jetonte më gjatë, pa Kardelin do të dështojë! Dhe “dështoi”, sepse një vit më vonë vdes edhe ai. E, me vdekjen e tij vinë prapë të zezat për Kosovën.

Kosovarët vazhdonin të investonin në kulturë. Të gjitha anët e Kosovës gufonin nga shoqëritë kulturore-artistike. Në faqet e fundit të “Zërit të rinisë”, në kolor, kryesisht botoheshin fotografitë e personaliteteve kulturore më të njohura të asaj kohe. Vend me rëndësi zinin yjet e rokut jugosllav, por nuk mungonin as fotot e Vera Oruçajt, Shpresa Gashit, Sherine Morinës etj. Flitej shumë për kulturë, ekspozita, letërsi, por edhe për emancipimin e femrave, “edukimin ateist” dhe “fëmijët e padëshiruar”. Fjala pra është për abortet dhe fëmijët jashtëmartesorë.

Më 1979, nga një revistë zagrebase, e më vonë edhe nga shumë revista beogradase, merret vesh se fituesja e vendit të dytë në edicionin e vitit 1978 të festivalit italian “Sanremo”, Anna Oxa, në fakt është lliriana Hoxha me prejardhje shqiptare. Sa gëzim i madh!

Po më 1979, roku nuk konsiderohej më muzikë “armiqësore” e as “degjeneruese” nga masat më të moshuara. Në “Zërin e rinisë” ishte standarde rubrika e rok-muzikës. Në një tekst të asaj kohe, për rok-grupet kosovare thuhej se “lindin dhe shuhen shpejt”. Është kjo koha kur roku kosovar nis të profilizohet dhe të avancohet. Grupet që shënonin rok-skenën e atëhershme, ishin: Marimangat, Modestët, Tonik, e në veçanti TNT. Dëgjohej po ashtu edhe Gazmend Pallaska, Haki Misini, Irfan Blakçori, Nazmi Belica…

Ajo kohë mbahet mend edhe për aksionet e rinisë për mbjelljen e fidanëve, vjeljen e rrushit etj.

Më 15 prill 1979, në Shqipëri ra një tërmet i fuqishëm prej tetë ballësh. Burimet e kohës raportonin për lëkundjen që në pak sekonda u mori jetën 35 personave e që i lëndoi 176 persona të tjerë në rrethet e Lezhës dhe të Shkodrës. Tërmeti ishte e mbrapshta tjetër që goditi shqiptarët pas krizës që shkaktoi vetizolimi i Shqipërisë. Kjo sepse vëllezërit e dikurshëm kinezë i vendosën marrëdhëniet e plota diplomatike me Shtetet e Bashkuara të Amerikës e u bënë revizionistë!

Më 1979, Shah Mohammad Reza Pahlavi largohet nga Irani. Ayatollah Ruhollah Khomeini kthehet në Teheran pas 15 viteve në ekzil dhe Irani u bë republikë islamike. Ky zhvillim politik do t’i dëmtojë raportet ShBA-Iran, të cilat deri në ditët e sotme mbesin në nivel armiqësor.

Në një ceremoni në Shtëpinë e Bardhë, presidenti egjiptian Anwar Sadati dhe kryeministri izraelit Menachem Begin, nënshkruajnë Traktatin e Paqes Egjipt-Izrael që irriton tërë botën arabe. Pas prezencës 179-vjeçare, nga Malta largohet ushtari I fundit britanik. Ndërkaq, pas disfatës në luftën me Tanzaninë, nga Uganda largohet një prej njerëzve më morbidë në histori, Idi Amini.

Një ngjarje tjetër me rëndësi është vizita e Papa Gjon Palit II në vendlindjen e tij në Poloni. Ky moment nga shumëkush cilësohet si fillimi i fundit i komunizmit në Evropën Lindore.

Filmat që shënojnë vitin 1979, ishin: “Alien” (Jashtëtokësori), “Apocalypse Now” (Apokalipsi sot) dhe “Mad Max” (Maksi i tërbuar). Tek ne prapë aktualë ishin filmat jugosllavë me tematikën “partizan-e-gjerman”, por edhe kinematografia indiane, në veçanti filmi “Reshma dhe Shero”. Vlen të veçohen, po ashtu, filmat e kinematografisë kosovare: “Era dhe Lisi” dhe “Kur pranvera vonohet”.

Bota atë kohë dridhej nga ritmet e disko-muzikës, por edhe të valës së re (New Wave). Më të dëgjuarit e asaj kohe ishin: Glorya Gaynor, ABBA, Grace Jones, Blondie, Boomtown Rats, Police etj.

Viti 1979 i takon edhe grupit Pink Floyd dhe albumit të tyre “The Wall” (Muri). Ndërsa humanistja shqiptare, Nëna Tereze, e fiton Çmimin Nobel për Paqe. “Përmes këtij çmimi dhe përmes të gjithë neve këtu të bashkuar, po iu shpallim lajmin e mirë të varfërve, duke ju thënë se Zoti i do ata, se ne i duam ata, se ata janë dikush për ne, se ata janë të krijuar me të njëjtën dorë të dashur të Zotit, që të duan e të jenë të dashur. Njerëzit tanë të varfër janë njerëz të mrekullueshëm, janë njerëz shumë të dashur, ata nuk kanë nevojë për mëshirën dhe keqardhjen tonë, ata kanë nevojë për dashurinë mirëkuptuese. Ata kanë nevojë për respektin tonë; ata kanë nevojë që ne t’i trajtojmë me dinjitet”., ka thënë ajo në ceremoninë e pranimit të çmimit.

E, një zbulim tjetër i madh do ta bëjë dëgjimin e muzikës më të këndshëm… bile, do të cilësohet si një goditje tjetër e radhës ndaj botës komuniste: Uokmeni Soni (Sony Walkman). Sepse, siç thoshte satiristi dhe gazetari P. J. O’Rourke: “72 vjet të indoktrinimit dhe propagandës së komunizmit, u përmbytën nga tre onsë të Uokmenit Soni”.

Më 1979 vdes ylli i filmave uesternë, John Wayne. Ndërsa, në Brazil vdes mjeku Josef Mengele, që ka bërë eksperimente mizore tek robërit në kampet naziste të përqendrimit. Emri i tij do të jetë pjesë e shumë teorive të komplotit, sidomos pas filmit të vitit “The Boys from Brazil” (Djemtë e Brazilit) ku thuhet se gjoja ia ka dalë ta klonojë Adolf Hitlerin. /Telegrafi/