Viti 1949: “Provokacionet” greke dhe tradhtia e madhe

Cilat janë ngjarjet që kanë shënuar shqiptarët dhe botën në vitin 1949?

Në Kosovë nuk ndodhë asgjë me rëndësi, pos që vazhdon dhuna ndaj shqiptarëve të cilët tashmë janë të izoluar edhe nga Shqipëria. Pas prishjes së raporteve me BRSS-në (për çka prishen edhe raportet Shqipëri-Jugosllavi), amerikanët nisin të dërgojnë shuma të mëdha parash për zhvillimin e Jugosllavisë. Për dallim, Shqipëria zgjodhi të mbështeste regjimin mizor të Josif Stalinit dhe të BRSS-së ku populli jetonte në terror. Pra, zgjodhi mjerimin.

Në Shqipëri shpallet Dekreti i Komuniteteve Fetare, si hapi i parë i komunizmit në luftën kundër religjioneve. Sipas dekretit, kërkohej besnikëria e plotë e klerit ndaj udhëheqësve shtetërorë, në të kundërtën shteti merrte masa si ndaj klerikëve të veçantë ashtu edhe ndaj komuniteteve. Po ashtu, shteti miratonte emërimin e krerëve të lartë fetarë e madje kishte të drejtë të bënte emërimet dhe të ndërhynte në jetën e komuniteteve fetare. Lufta më e madhe bëhej ndaj klerit katolik.

Më 2 gusht 1949, Greqia sulmon Shqipërinë, por grekët hasën në rezistencë. Ky konflikt i armatosur që zgjati deri më 5 shtator e ku pati qindra të vrarë e të plagosur (si nga pala shqiptare ashtu edhe ajo greke), nga historiografia shqiptare dhe nga propaganda e regjimit komunist është njohur si “Provokacionet e gushtit 1949”! Thuhet se grekët sulmuan me mbi 70 mijë forca të armatosura, mbi 50 aeroplanë, 80 tanke dhe një skalion artilerie me afro 400 gjuajtës – kryesisht topa. Shteti shqiptar raportohet se ka mobilizuar dhe futur 10 mijë ushtarë në luftën mbrojtëse, ndërkohë që mbante në gatishmëri edhe 30 mijë të tjerë pranë zonës së sulmuar. Ky sulm nga shumëkush cilësohet si tendencë e radhës greke për ta pushtuar Epirin Verior.

Në një Komunikatë Operative të Ministrisë së Forcave të Armatosura të Republikës Popullore të Shqipërisë, të lëshuar më 3 gusht 1949, “heroizmi” shqiptarë kështu propagandohej: “Mbas shtatë orë luftimesh shumë të ashpra me repartet e rojës së kufirit të Divizionit të Mbrojtjes Popullit, mundën të hyjnë në thellësi të tokës sonë deri 300-400 metro duke marrë kuotën 1309 dhe të rrahin me artileri katundin Vidohovë. Forcat tona në ora 18:30 sulmojnë monarko-fashistët që kishin hyrë në tokën tonë, i ndjekin deri në kufi dhe vendosin situatën”. Ndërkaq, në një komunikatë të 6 gushtit thuhet: “Gjatë ditës 4 gusht 1949, monarko-fashistët grekë kanë vazhduar provokacionet e tyre të poshtra kundra vendit tonë në kufirin e jugut. Në sektorin e Bozhigradit dhe në drejtim të Leskovikut, n’afërsi të piramidave Nr. 11-12-13 e 14. E mbështetur nga artileria dhe aviacion, me forca superiore sulmuan kuotën 1425 dhe kuotën 1309. Kundrasulmet e forcave tona i thyen monarko-fashistët duke i nxjerrë jashtë kufirit”.

Por, e vërteta është pak më ndryshe. Është kjo koha kur në Greqi po i vinte fundi Luftës Civile mes Ushtrisë Kombëtare Greke të mbështetur nga anglezët dhe amerikanët, dhe Ushtrisë së Forcave Demokratike (komunistëve). Këta të fundit kishin mbështetje të madhe nga Shqipëria që s’i njihte takatin e vet dhe rreziqet ku futej. Madje, Gjenerali Markos (Markos Vafeiadis), figura kryesore komuniste e Greqisë, kishte qenë disa herë në Tiranë ku ndër të tjera ka kërkuar çamë që të luftojnë përkrahë tyre – në kufi në malin Gramos. Kështu, në gusht sulmohen forcat e fundit partizane greke të cilat tërhiqen brenda territorit shqiptar. Kjo tërheqje dhe sulmi i 31 gushtit që mposhtë rezistencën në Gramos, shënon përfundimin e Luftës Civile të Greqisë.

Gjatë tërheqjes së forcave komuniste, në Shqipëri dërgohen edhe robërit e Ushtrisë Kombëtare. Këta robër u bashkuan me robërit që ishin zënë nga Ushtria e Republikës Popullore të Shqipërisë, gjatë “provokacioneve”. Bisedimet për lirimin e tyre ndeshen në vështirësi, sepse Tirana i akuzonte për hyrje në territorin e Shqipërisë, ndërsa Athina justifikohej se ata të burgosur janë kapur në territorin grek. Dorëzimi i tyre bëhet në gusht 1956.

Më 1949 Shqipëria ishte vendi më i varfër në Evropë dhe më besnik ndaj liderit sovjetik, Josif Stalin. Të gjitha shtetet në kufi me Shqipërinë, i kishin raportet e acaruara me BRSS-në. Kështu, CIA dhe SIS (MI6) e bënë planin për ta rrëzuar Enver Hoxhën nga pushteti. Operacioni u quajt “Valuable”. Nëse ka sukses, përsëritet në vendet tjera satelite të Bashkimit Sovjetik. Për këtë operacion u kontaktuan Mit’hat Frashëri, Sait Kryeziu, Abaz Ermenji dhe Abaz Kupi. Dy të parët udhëhiqnin Komitetin “Shqipnija e Lirë” që u themelua në gusht të vitit 1949 në Paris.

Trajnimet e diversantëve që ishin nga të gjitha trojet etnike shqiptare, nën sekretin më të madh janë bërë në ishullin Gozo të Maltës. Pas ushtrimeve disajavëshe, më 28 tetor 1949 niset grupi i parë. Pastaj vazhduan grupet tjera. Por, shpejtë operacioni u ndërpre pasi dikush nga brenda po i pasonte informatat në Moskë e pastaj Moska në Tiranë.

Informacionet për sulm kishin rënë në duar të agjentit të dyfishtë, Kim Philby. Pasi e lexoi raportin e tij sekret, Stalini ka thënë: “Desantët të asgjësohen para se të zbarkojnë në tokë!”. Urdhri u ekzekutua fjalë për fjalë. Gazetari i mirënjohur australian-anglez, Phillip Knightley, ka qenë i vetmi gazetar perëndimor që ka mundur të intervistojë spiunin e KGB-së në Moskë, në vitin 1988. Në pjesën kur flitet për Shqipërinë, Philby ka thënë: “Luajta rol përcaktues në minimin e planit të hartuar nga Perëndimi për organizimin e një masakre të përgjakshme në Shqipëri. Por, ata që e menduan dhe e planifikuan këtë operacion, gjithashtu, si dhe unë, mundësonin gjakderdhje për qëllime politike. Agjentët, që ata dërguan në Shqipëri, ishin të armatosur dhe të vendosur për të kryer akte sabotimi dhe vrasje. Prandaj, nuk ndjej keqardhje, që ndihmova në asgjësimin e tyre. Ata e dinin se ku po shkonin. Mos harroni se unë kohë më parë gjithashtu u implikova në likuidimin e një numri të konsiderueshëm hitlerianësh, duke dhënë kështu kontributin tim modest në fitoren mbi fashizmin”.

Thuhet se gjatë këtij aksioni janë vrarë të paktën 300 diversantë. Për shumë vite ky ishte një nga sekretet më të mëdha të Luftës së Ftohtë. Detajet e operacionit u zbuluan tek në vitin 1984 kur Lord Nicholas Bethell e botoi librin e tij “Betrayed” (Të tradhtuarit). Në bazë të këtij libri, BBC e bëri një program dokumentar të titulluar “Great Betrayal” (Tradhtia e Madhe).

Më 1949 nis edhe eliminimi i komunistëve shqiptarë që cilësoheshin si mbështetës të kryeministrit jugosllav, Josip Broz Tito. Koçi Xoxe shkarkohet nga posti i ministrit të Brendshëm dhe ekzekutohet bashkë me 14 anëtarë të Komitetit Qendror dhe 32 deputetë të Kuvendit Popullor (25 për qind të krerëve të lartë të Partisë së Punës).

Në janar 1949 përfundon lufta mes Indisë de Pakistanit, ndërsa Harry S. Truman jep betimin si presidenti i 33-të amerikan. Truman është ai që zbaton Planin Marshal për rindërtimin dhe ringjalljen ekonomike të Evropës Perëndimore.

Po në janar dalin lajmet për misterin që do të njihet si “Dollia për Poe-n”. Fjala është për varrin e shkrimtarit të madh amerikan, Edgar Allan Poe, ku nga viti 1930, sipas dëshmitarëve, çdo vit, në orët e para të 19 janarit – ditëlindjes së shkrimtarit – një person me maskë të zezë në fytyrë dhe me bastun me dorezë argjendi, i afrohet varrit të tij ku derdh një gotë të konjakut “Martell” dhe e ngre një dolli. Pastaj vendosë tre trëndafila (Poe, gruaja e tij Virginia dhe vjehrra Maria Clemm) dhe e lë shishen e papërfunduar të konjakut. “Ceremonia” e tillë do të regjistrohet deri më 2009, për çka dyshohet se në të kanë marrë pjesë babë e bir.

Më 10 shkurt 1939 jepet premiera e tragjedisë së Arthur Millerit, “Vdekja e shitësit”, që konsiderohet si një ndër veprat më të mëdha të dramaturgjisë botërore të shekullit XX. Ajo godet Ëndrrën Amerikane dhe materializmin perëndimor përmes trajtimit të fatit të një familjeje të shtresës së mesme. Në këtë familje asnjëri nuk është ai që shfaqet të jetë e aq më pak është ai që do të donte të ishte. Një temë aktuale edhe për ditët e sotme.

Më 7 shtator themelohet Republika Federale e Gjermanisë, ndërsa më 7 tetor Republika Demokratike e Gjermanisë.

Më 1949 lindin rokerët Robert Palmer, Billy Joel, Roger Taylor, Phil Lynott, Rick Springfield, Mark Knopfler, Bruce Springsteen dhe Lindsey Buckingham; filozofi majtist Slavoj Zizek; politikanët Massimo D’Alema, Carl Bildt dhe Benjamin Netanyahu; aktorët Jessica Lange, Sigourney Weaver, Richard Gere dhe Jeff Bridges… dhe një nga ikonat më të mëdha të humorit në ShBA, shqiptari John Belushi. Më 1949 vdes kompozitori dhe dirigjenti i famshëm Richard Strauss, si dhe kryeministri i shtatë i Shqipërisë, Pandeli Evangjeli. /Telegrafi/