Botë Nga Bota

U lirua nga burgu me kërkesë të SHBA-së – kush është talebani Abdul Ghani Baradar, ‘fituesi i padiskutueshëm’ i luftës 20-vjeçare në Afganistan?

Para 4 vitesh

Abdul Ghani Baradar, udhëheqësi taleban i liruar nga një burg pakistanez me kërkesë të SHBA-së më pak se tre vjet më parë, është shfaqur si një fitues i padiskutueshëm i luftës 20-vjeçare.

Ndërsa Haibatullah Akhundzada është udhëheqësi i përgjithshëm i talebanëve, Baradar është shefi i tij politik dhe fytyra më publike. Thuhet se ai ishte duke shkuar nga zyra e tij në Doha në Kabul të dielën në mbrëmje.

Në një deklaratë televizive mbi rënien e Kabulit, ai tha se testi i vërtetë i talebanëve sapo kishte filluar dhe se ata duhej t’i shërbenin kombit.

Dhe siç thekson The Guardian, përcjell Telegrafi, rikthimi i Baradarit në pushtet mishëron paaftësinë e Afganistanit për të shpëtuar nga prangat e përgjakshme të së kaluarës së tij.

Historia e jetës së tij është historia e konfliktit të pandërprerë dhe të pamëshirshëm të vendit.

I lindur në provincën Uruzgan në 1968, ai luftoi në muxhahidët afganë kundër sovjetikëve në vitet 1980.

Pasi rusët u dëbuan në vitin 1992 dhe vendi u gjend në luftë civile midis komandantëve të luftës, Baradar krijoi një medrese në Kandahar me ish-komandantin e tij dhe kunatin e njohur, Mohammad Omar.

Së bashku, dy mullahët themeluan talebanët, një lëvizje e kryesuar nga dijetarë të rinj islamikë kushtuar “pastrimit fetar të vendit” dhe krijimit të një emirati.

Të nxitur nga entuziazmi fetar, urrejtja e përhapur ndaj komandantëve të luftës dhe mbështetja e konsiderueshme nga agjencia pakistaneze e Inteligjencës (ISI), talebanët erdhën në pushtet në vitin 1996 pas një serie pushtimesh mahnitëse të kryeqyteteve provinciale që e befasuan botën, ashtu siç ndodhi javët e fundit.

Baradar, zëvendës i Mullah Omar, i cili besohej gjerësisht se ishte një strateg shumë efektiv, ishte arkitekti kryesor i atyre fitoreve.

Po sipas The Guardian, përcjell Telegrafi, Baradar luajti një seri të roleve ushtarake dhe administrative në regjimin pesëvjeçar të talebanëve, dhe në kohën kur ai u rrëzua nga SHBA-ja dhe aleatët e saj afganë, ai ishte zëvendësministër i mbrojtjes.

Gjatë mërgimit 20-vjeçar të talebanëve, Baradar kishte reputacionin e një udhëheqësi të fuqishëm ushtarak dhe një “operatori të hollë politik”.

Diplomatët perëndimorë e konsideruan atë si krahun e Quetta Shura – udhëheqja e rigrupuar e talebanëve në mërgim – që ishte më rezistente ndaj kontrollit të ISI dhe më e përshtatshme për kontaktet politike me Kabulin.

Administrata Obama, megjithatë, kishte më shumë frikë nga ekspertiza e tij ushtarake sesa ishte shpresëdhënëse për prirjet e tij të supozuara të moderuara.

CIA e gjeti atë në Karaçi në vitin 2010 dhe në shkurt të atij viti bindi ISI-n që ta arrestonte.

“Kapja e Baradarit u nxit kryesisht për shkak të rolit të tij në luftë sesa për shkak të gjasave që ai do të bënte papritur paqe”, ka thënë një ish-zyrtar. “Fakti është se pakistanezët e mbajtën atë gjatë gjithë atyre viteve, sepse Shtetet e Bashkuara ua kërkuan atyre”.

Në vitin 2018, megjithatë, qëndrimi i Uashingtonit ndryshoi dhe i dërguari afgan i Donald Trump, Zalmay Khalilzad, u kërkoi pakistanezëve të lironin Baradarin në mënyrë që ai të drejtonte negociatat në Katar, bazuar në besimin se ai do të vendosej për një marrëveshje për ndarjen e pushtetit.

Baradar nënshkroi marrëveshjen e Dohas me SHBA-në në shkurt të vitit 2020, në atë që administrata Trump e përshëndeti si një përparim drejt paqes, por që tani duket një hap i thjeshtë drejt fitores totale të talebanëve.

Marrëveshja e Shteteve të Bashkuara dhe talebanëve për të mos luftuar njëri-tjetrin duhej të pasohej nga bisedimet për ndarjen e pushtetit midis talebanëve dhe qeverisë së Kabulit të Ashraf Ghanit.

Ato bisedime patën vështirësi dhe tani është e qartë se Baradar dhe talebanët po “blinin kohë”, duke pritur që amerikanët të largoheshin dhe po përgatitnin një ofensivë përfundimtare. /Telegrafi/