Tri fytyrat e Trumpit

Një tjetër teori është se që të tre Trumpët – miku i Putinit, oportunisti pasanik dhe demagogu – janë në të vërtet një: Trumpi, biznesmeni që është mbështetur prej kohësh nga rusët, të cilët e kanë përdorur atë për vite si një mënyrë për të pastruar paratë.

Jeffrey D. Sachs

Asnjëherë në historinë bashkëkohore nuk ka tërhequr një ndryshim liderësh kaq shumë vëmendje dhe spekulim sa fitorja e presidencës amerikane nga ana e Donald Trumpit. Se çfarë nënkupton dhe paralajmëron ky ndryshim kërkon zbulimin e tri mistereve, sepse ekzistojnë tre versione të Trump.

Trumpi i parë është mik i presidentit rus Vladimir Putin. Entuziazmi i Trumpit për Putinin është pjesa më e pandryshuar e retorikës së tij. Pavarësisht një pikëpamjeje që i portretizon Shtetet e Bashkuara si një viktimë të fuqive të huaja – Kinës, Meksikës, Iranit, Bashkimit Evropian – ngrohtësia e Trumpin për Putinin është e qartë.

Në varësi të këndvështrimit, Trumpi është ose admirues i madh i liderit Putin ose një vegël e hershme e inteligjencës ruse. Ka me siguri një histori prapaskene këtu, një histori që do të mund të shkatërronte administratën e Trumpit nëse disa prej fjalëve të tmerrshme që qarkullojnë konfirmohen. Tashmë e dimë disa data dhe detaje kyçe në “dosjen” famëkeqe të marrëdhënieve të Trumpit me Putinin, të mbledhur nga një ish-oficer i inteligjencës britanike, të cilat janë konfirmuar.

Një grup në rritje provash sugjerojnë se Trump është mbështetur nga paratë ruse prej dekadash. Oligarkët rus mund ta kenë shpëtuar Trump nga falimentet personale dhe njëri thuhet se ka udhëtuar te disa ndalesa të fushatës së Trump, ndoshta duke vepruar si një ndërmjetës me Kremlinin. Dhe shumë anëtarë të lartë të ekipit të Trumpit – përfshirë menaxherin e parë të fushatës së tij, Paul Manafort; këshilltarin e sigurisë kombëtare së fundmi të dorëhequr, Michael Flynn; ish-drejtori i ExxonMobil dhe tani sekretari i shtetit, Rex Tillerson; dhe sekretari i tregtisë, Wilbur Ross – që të gjithë kanë marrëdhënie biznesi me Rusinë ose oligarkët rusë.

Versioni i dytë i Trumpit është ai i një biznesmeni të babëzitur. Trump duket i vendosur ta transformojë presidencën në një tjetër burim të pasurimit personal. Për shumicën e njerëzve, presidenca do të dukej si një vlerësim për të, pa i ofruar para (të paktën jo gjatë mandatit). Por, jo për Trumpin. Ndryshe nga të gjitha normat e mëparshme dhe në shkelje me të gjitha standardet e Etikës së Posteve Qeveritare, Trump po e mban perandorinë e tij të biznesit, ndërsa anëtarët e familjes manovrojnë për ta përkthyer emrin e Trumpit në para në investime të reja kudo në botë.

Trupi i tretë është një populist dhe demagog. Trump është një burim i pandalshëm gënjeshtrash, që lë mënjanë korrigjimet e pashmangshme nga media me akuzën e “lajmit të rremë”. Për herë të parë në historinë moderne amerikane, presidenti po e bën shtypin të duket djallëzor në mënyrë agresive. Javën e shkuar, Shtëpia e Bardhë ndaloi pjesëmarrjen e New York Times, CNN, Politico dhe Los Angeles Times nga një deklaratë e sekretarit të shtypit.

Në disa interpretime, demagogjia e Trumpit është në shërbim të kryestrategut të tij, Stephen Bannon, i cili mbron një version të errët për një luftë të ardhshme të qytetërimeve. Duke e ngritur frikën në nivelin më të lartë të mundshëm, Trump synon të krijojë një nacionalizëm të dhunshëm të “Amerikës e para”. Hermann Göring e shpjegoi në mënyrë rrëqethëse formulën nga qelia e tij në burgun e Nurembergut pas luftës së dytë botërore: “Njerëzit gjithnjë mund të sundohen nga liderët. Është e thjeshtë. Gjithçka që duhet të bësh është t’i thuash atyre se po sulmohen dhe të denoncosh paqësorët për mungesë patriotizmi dhe ta ekspozosh vendin ndaj rrezikut. Funksionon njëlloj në çdo vend”.

Një tjetër teori është se që të tre Trumpët – miku i Putinit, oportunisti pasanik dhe demagogu – janë në të vërtet një: Trumpi, biznesmeni që është mbështetur prej kohësh nga rusët, të cilët e kanë përdorur atë për vite si një mënyrë për të pastruar paratë. Dikush mund të thotë se ata fituan xhekpotin, duke vënë pak para bast – përmes manipulimit të zgjedhjeve që ata me shumë gjasa nuk prisnin që ai t’i fitonte – dhe duke marrë një shpagim të majmë. Sipas këtij interpretimi, sulmet e Trump ndaj shtypit, agjencive të inteligjencës dhe veçanërisht FBI synojnë diskreditimin e këtyre organizatave përpara se të zbulohen marrëveshjet Trump-Rusi.

Ata që kanë jetuar në periudhën e Uotergejt e mbajnë mend se sa e vështirë ishte të vihej Nixoni përpara llogarisë. Pa zbulimin e përgjimeve sekrete të Shtëpisë së Bardhë, Nixon me shumë siguri do t’ia kishte hedhur ndaljes në gjyq dhe do të kishte vazhduar mandatin. E njëjta gjë është e vërtetë për Flynnin, i cili gënjeu gjatë gjithë kohës publikun dhe zëvendëspresidentin Michael Pence, rreth komunikimeve të tij me ambasadorin rus përpara se të merrte postin. Ashtu si Nikson, ai ngeci në grackë vetëm se gënjeshtrat e tij u regjistruan, në këtë rast nga agjencitë amerikane të inteligjencës.

Kur gënjeshtrat e Flynnit u ekspozuan, reagimi i Trumpit, si gjithnjë, ishte të sulmonte rrjedhjen e informacionit dhe jo gënjeshtrat. Leksioni kryesor i Washingtonit dhe i politikave autoritare, është se gënjeshtra është shpresa e parë dhe jo e fundit.

Nëse Kongresi ka mjaftueshëm anëtarë të ndershëm, një shumicë, duke e ditur se republikanët nuk do të qortojnë republikanët, do të kërkojë një investigim të pavarur të lidhjeve ruse të Trump. Senatori republikan Rand Paul ishte i qartë në këtë pikë, duke deklaruar se nuk ka kuptim që republikanët të hetojnë republikanët. Trump duket i vendosur të vazhdojë presionin ndaj FBI, agjencive të inteligjencës, gjykatave dhe medias.

Demagogët mbijetojnë për shkak të mbështetjes së publikut, të cilën ata përpiqen ta ruajnë përmes thirrjeve nacionaliste, patriotike, raciste dhe frikës. Ata i mbulojnë mbështetësit e tyre me para, në formën e uljes së taksave dhe tranfertave të të ardhurave, të paguara duke rritur borxhin publik dhe duke ia lënë faturën brezave të ardhshëm. Trump deri tani i ka mbajtur plutokratët e Amerikës të kënaqur, përmes premtimeve të uljeve të papërballueshme të taksave, ndërsa i hipnotizon mbështetësit e tij të klasës punëtore me urdhra ekzekutivë për deportimin e imigrantëve të paligjshëm dhe ndalimit të udhëtimit nga vendet me shumicë myslimane.

Asnjëra prej këtyre nuk e ka bërë Trumpin shumë popullor. Normat e tij të miratimit janë në rekord të ulët për një president të ri, rreth 40 për qind, ku 55 për qind e atyre që u përgjigjën nuk e miratonin. Sfidat juridike për veprimet ekzekutive, grindjet me median, tensionet rreth rritjes së deficiteve buxhetore dhe zbulimet e reja rreth Trumpit dhe Rusisë, do ta mbajnë situatën nën presion – dhe mbështetja publike ndaj Trumpit mund të shterojë.

Në këtë rast, liderët republikanë me shumë gjasa do t’i kundërvihen Trumpit. Por, askush nuk duhet të nënvlerësojë gatishmërinë e një demagogu për të përdorur frikën dhe dhunën – edhe luftë – për të mbajtur pushtetin. Dhe nëse Putin është vërtet mbështetësi dhe partneri i tij, joshja e Trump për dhunë do të jetë e fortë. /Project Syndicate/reporter.al/