Shtatë kryeveprat e papërfunduara të artit

ADHURIMI I MAGJISTARËVE NGA LEONARDO DA VINÇI

I restauruar kohët e fundit dhe i ruajtur në Firencë, kuadro u nis nga Leonardoja në 1481 për manastirin e San Donatos në Scopeto dhe mbeti e papërfunduar, por kjo nuk e bën një vepër të vogël. Përkundrazi është një pikturë me një interes të madh artistik sepse tregon sesi punonte Leonardoja, pikturonte direkt mbi tavolinë në vend që të përdorte fletore.

SIMFONIA E TETË E SCHUBERTIT

Vepra par exellance e papërfunduar është sinfonia e tetë e Franz Schubertit (1797-1828), ka vetëm dy lëvizje të plota dhe të orkestruara nga vetë autori (L’allegro moderato dhe L’andante con moto) ka edhe një bocetë të lëvizjes së tretë (Scherzo) në formën e një partiture për pianoforte. Bukuria e kësaj qëndron pikërisht tek kjo: sipas disa muzikologëve, dy lëvizjet e plota të kësaj simfonie janë perfekte dhe mjaftojnë për të shprehur atë që kompozitori donte të transmetonte. Schuberti i kompozoi ato në moshën 25-vjeçare, pastaj ia dha mikut të tij Anselm Huttenbrenner i cili nuk foli me askënd sepse e ndiente që nuk ishin mbaruar. Schuberti vdiq më 1828 në moshën 31-vjeçare dhe nuk arriti ta përfundonte.

REQUIEM I MOZARTIT K626

Mesha Requiem në Re minor K626 u kompozua nga Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791), pak para se të vdiste. Piktura që tregon se po përpiqet ta përfundojë në shtratin e tij të vdekjes është edhe një herë dëshmi sesa e kishte për zemër, por edhe sesi dashuria e tij për muzikën mund ta konsumonte. Gjatë kohës që shkruante Rekuiemin, kompozitori vuante nga ethet dhe përdorte ato pak forca, çka shpjegon mbetjen e kësaj vepre të papërfunduar. Thuhet se Mozarti e kishte kompozuar për veten, por ka edhe nga ata shkrimtarë të tillë si Stendali që flet për një anonim që e ngarkoi Mozartin e sëmurë që në mizerje të kompozonte për katër javë.

PORTRETI I GEORGE WASHINGTONIT NGA GILBERT STUART

Portreti më i famshëm i presidentit të parë të USA-ve, ai që shfaqet edhe tek dollari, është në të vërtetë një vepër e papërfunduar. Gilbert Stuarti bëri më shumë se 100 portrete të Washngtonit, më i famshmi i të cilëve është ai i Ateneos së Bostonit, duke treguar anën e majtë të fytyrës që u nis në vitin 1796 me kërkesë të bashkëshortes së Wshingtonit, Marthas, e që mbeti e papërfunduar. Stuarti e shqoi bukurinë e saj dhe e përdori si modele për portretet e mëvonshme. Janë realizuar 75 kopje, ndërsa e papërfunduara mbeti një ikonë e artit amerikan.

DAVIDI – APOLLO I MICHELANGELOS

Davidi apo Apolloja? Kjo skulpturë e Michelangelo di Lodovico Buonarrotit në muzeun e Firences ka një emër të dyfishtë, sepse jo të gjithë bien dakord për identitetin e njeriut të portretizuar. Mund të jetë Davidi biblik ose Apolloja mitologjik. Trupi është i mbuluar me shenja të daltës dhe skulptura tregon një figurë të një të riu që pozon me kurriz. U krijua në vitin 1530 për Baccio Valorin, guvernatorin e Firences, ndërsa ka të ngjarë që të jetë lënë përgjysmë nga autori para nisjes së tij për në Romë dhe më pas e braktisi. Ka nga ata që thonë së skulptura në mermer nisi si Davidi, por skulptori u përpoq ta përshtaste me Apollon para se ta braktiste në fatin e saj.

“PARTIZANI GJON” NGA BEPPE FENOGLIO

Ka shumë libra të papërfunduar nga vdekja e parakohshme e autorit dhe kjo është historia e “Partizanit Gjon”, kryevepra e Beppe Fenoglios, i cili vdiq në moshën 40-vjeçare. Ishte botuesi “Einaudi” që më 1968 i dha një kuptim veprës. Letërsia e papërfunduar është trilogjia “Millennium” e Stieg Larssonit, por lista është e gjatë mes të tjerave, si “Misteri i Edwin Drood” i Charles Dickensit, “Amerika” e Franz Kafkas, “Nafta” e Pier Paolo Pasolinit, “Lutjet të realizuara” nga Truman Capotes, “Njeriu i parë” nga Albert Camus. Përpos se janë të papërfunduar, këta libra kanë një të përbashkët: quhen nga kritika kryevepra të vërteta, ku autorët kanë arritur të shprehin të gjithë pjekurinë e tyre.

PORTRETI I RIA MUNKUT, NUMRI III

I realizuar në 1917-1918 është i fundit i një serie portretesh për porosi të familjes Munk nga Gustav Klimt, një nga më modernët përsa i përket portreteve femërore. Ria u vetëvra pas zënkës me të dashurin në 1911 dhe e ëma e porositi Klimtin të pikturonte një portret të vajzës së saj në shtratin e vdekjes. Dy përpjekjet e para u refuzuan nga familja dhe e treta mbeti e papërfunduar. Edhe pse e papërfunduar, kuadroja na jep të dhëna për punën e Klimtit. Portreti tregon Rian në këmbë anash dhe që kthehet nga spektatori me një buzëqeshje. Fytyra dhe detajet përreth kanë mbaruar, por fustani dhe dyshemeja janë të realizuara me karbon dhe të paravijëzuara. Sipas kritikëve, kjo tregon se Klimti ishte spontan dhe impulsiv dhe pikturonte direkt mbi telajo. Një kryevepër për të gjitha efektet, jo më kot u shit në vitin 2010 për 27 milionë dollarë. /Burimi: Focus.it/Bota.al/