Botë Nga Bota Evropa

Pse Trump po këmbëngul në një paqe të shpejt në Ukrainë?

Para 2 dite

Kur Donald Trump u takua me homologun ukrainas, Volodymyr Zelensky në New York shtatorin e kaluar, kandidati i atëhershëm për president i SHBA-së shfaqi besim të madh se mund ta përfundonte luftën në Ukrainë shpejt. “Nëse fitojmë, mendoj se do ta zgjidhim shumë shpejt”, tha ai.

Megjithatë, sa shpejt e kishte fjalën ndryshoi me kalimin e kohës. Në një debat televiziv disa ditë më parë, Trump premtoi se do ta “zgjidhte përpara se të bëhej president”. Ky ishte një përshkallëzim i premtimit të mëparshëm në muajin maj të vitit 2023 për të ndalur luftimet brenda 24 orëve të para të presidencës së tij.

Trump tani ka më shumë se dy muaj në detyrë dhe duket se Shtëpia e Bardhë po kupton gradualisht se përpjekja për t’i dhënë fund një konflikti kaq të ashpër dhe kompleks mund të marrë më shumë kohë.

Në një intervistë televizive fundjavën e kaluar, presidenti amerikan pranoi se kur premtoi t’i jepte fund luftës për një ditë, ishte “paksa sarkastik”.

Ka shumë arsye pse përparimi ka qenë më i ngadaltë nga sa mund të kishte parashikuar ekipi i Trumpit, shkruan bbc.

Së pari, besimi i presidentit në fuqinë e diplomacisë personale, ballë për ballë, mund të ketë qenë i gabuar. Ai ka besuar prej kohësh se çdo problem ndërkombëtar mund të zgjidhet nëse ulet dhe arrin një marrëveshje me një lider tjetër. Trump foli për herë të parë me presidentin rus, Vladimir Putin më 12 shkurt, në një bisedë një orë e gjysmë që ai e përshkroi si “shumë produktive”. Dy liderët folën përsëri më 18 mars.

Por, është e qartë se këto telefonata nuk arritën të siguronin armëpushimin e përkohshëm 30-ditor që dëshironte Trump. Lëshimi i vetëm i dukshëm që arriti nga Putin ishte një premtim për t’i dhënë fund sulmeve ruse ndaj objekteve energjetike të Ukrainës, një angazhim për të cilin Ukraina e akuzoi Rusinë se e kishte shkelur brenda pak orësh pas telefonatës.

Së dyti, presidenti rus e ka bërë të qartë se nuk ka ndërmend të nxitohet. Komentet e para publike për negociatat u bënë javën e kaluar në një konferencë për shtyp, një muaj të tërë pas telefonatës së tij me Trump, transmeton Telegrafi.

Putin tregoi se ishte fort kundër strategjisë dypjesëshe të SHBA-së për të kërkuar një armëpushim të përkohshëm përpara se të diskutohej një marrëveshje afatgjatë. Në vend të kësaj, ai tha se çdo bisedë duhet të trajtojë atë që ai e sheh si “shkaqet rrënjësore të luftës”, që përfshijnë frikën nga zgjerimi i NATO-s dhe ekzistenca e Ukrainës si një shtet sovran që sipas tij paraqet një kërcënim për sigurinë e Rusisë. Ai gjithashtu përcaktoi pyetje dhe kushte të detajuara që duhet të marrin përgjigje dhe të plotësohen përpara se të arrihet ndonjë marrëveshje.

Së treti, strategjia e SHBA-së për t’u përqendruar fillimisht te Ukraina mund të ketë qenë një gjykim i gabuar. Shtëpia e Bardhë besonte se Zelensky ishte pengesa për paqen. Diplomatët perëndimorë pranojnë se qeveria ukrainase u tregua e ngadaltë për të kuptuar sa shumë kishte ndryshuar bota me ardhjen e Trumpit.

Por, presioni i SHBA-së ndaj Kievit, që çoi në përplasjen tashmë famëkeqe në Zyrën Ovale – kur Trump dhe zëvendëspresidenti i tij, JD Vance, qortuan liderin ukrainas – konsumoi kohë, përpjekje dhe kapital politik.

Kjo gjithashtu dëmtoi marrëdhëniet transatlantike, duke vënë Evropën dhe SHBA-në në kundërshtim me njëra-tjetrën, një tjetër problem diplomatik që kërkoi kohë për t’u zgjidhur. Ndërkohë, Vladimir Putin qëndroi pas dhe shijoi spektaklin, duke pritur momentin e tij.

Së katërti, kompleksiteti i madh i konfliktit e bën çdo zgjidhje të vështirë. Oferta fillestare e Ukrainës ishte për një armëpushim të përkohshëm në ajër dhe det. Ideja ishte që kjo të ishte relativisht e lehtë për t’u monitoruar.

Por, në bisedimet e javës së kaluar në Jeddah, SHBA-ja insistoi që çdo armëpushim i menjëhershëm të përfshinte edhe vijën e frontit mbi 1200 km të gjatë në lindje. Kjo e komplikoi menjëherë logjistikën e verifikimit të çdo armëpushimi. Natyrisht, Putin e refuzoi këtë propozim.

Por, edhe marrëveshja për një propozim më modest – për t’i dhënë fund sulmeve ndaj infrastrukturës energjetike – nuk është pa probleme. Detajet rreth këtij propozimi do të jenë në qendër të negociatave teknike që pritet të zhvillohen në Arabinë Saudite të hënën. Ekspertët ushtarakë dhe të energjisë do të hartojnë lista të detajuara të objekteve potenciale të energjisë – bërthamore ose të tjera – që mund të mbrohen.

Ata gjithashtu do të përpiqen të bien dakord se cilat sisteme armësh nuk duhet të përdoren. Por të biem dakord mbi dallimin mes infrastrukturës energjetike dhe asaj civile mund të marrë kohë. Kujtoni: Ukraina dhe Rusia nuk po flasin drejtpërdrejt me njëra-tjetrën; ato po angazhohen veçmas dhe në mënyrë dypalëshe me SHBA-në, e cila premton të ndërmjetësojë midis tyre. Kjo, natyrisht, e zgjat edhe më shumë procesin.

Së pesti, përqendrimi i SHBA-së te përfitimet ekonomike të një armëpushimi shpërqendroi vëmendjen nga prioriteti i ndaljes së luftimeve. Trump ka kaluar kohë duke u përpjekur të arrijë një marrëveshje ku firmat amerikane të kenë qasje te mineralet kritike të Ukrainës. Disa e panë këtë si një investim të SHBA-së në të ardhmen e Ukrainës – të tjerët si një shfrytëzim të burimeve natyrore të vendit.

Zelensky fillimisht argumentoi se mund të pranonte një marrëveshje vetëm nëse SHBA-ja premtonte t’i jepte Ukrainës garanci sigurie për të penguar agresionin e ardhshëm rus. Shtëpia e Bardhë e refuzoi këtë, duke thënë se prania e firmave dhe punëtorëve amerikanë do të ishte një pengesë e mjaftueshme.

Përfundimisht, Zelensky pranoi disfatën dhe tha se do të pranonte një marrëveshje për mineralet pa garanci sigurie. Por pavarësisht kësaj, SHBA-ja ende nuk e ka nënshkruar marrëveshjen, duke shpresuar sërish të përmirësojë kushtet, ndoshta duke përfshirë qasje ose edhe pronësi mbi centralet bërthamore të Ukrainës.

Përfundimi i luftërave mund të jetë një proces kompleks dhe i gjatë. Nuk do të ishim në këtë fazë pa shtysën e Trumpit, por përparimi nuk ka qenë aq i shpejtë ose i thjeshtë sa ai kishte besuar. Në dhjetor 2018, ndërsa bënte fushatë për presidencën, Volodymyr Zelensky sugjeroi se negociatat me Vladimir Putin do të ishin mjaft të thjeshta.

“Duhet të flasësh në një mënyrë shumë të thjeshtë”, i tha ai gazetarit ukrainas, Dmytro Gordon. ‘”Çfarë dëshiron, cilat janë kushtet e tua?” Dhe unë do t’i thosha: ‘Ja pikat tona.’ Do të binim dakord diku në mes”, kishte pohuar ai.