Një mister për shkencëtarët: Pse elefantët e Detit të Veriut flenë vetëm dy orë në ditë në oqean të hapur?

Një precedent, i cili ndoshta ekziston për një arsye të mirë

Në studimin e parë të gjumit të gjitarëve detarë në natyrë, shkencëtarët zbuluan se elefantët e Detit të Veriut (Mirounga angustirostris) flenë në intervale më të shkurtra kohore, gjithsej dy orë gjatë ditës.

Eksperimentet e fundit që matën valët e trurit të elefantëve në gjirin Monterey, në Kaliforni, zbuluan se këto kafshë flinin mesatarisht vetëm dy orë në ditë gjatë shtatë muajve që ishin në det.

Është një arritje mbresëlënëse, duke marrë parasysh se gorillat flenë 12 orë në ditë, qentë mbi 10 vjeç dhe luanët deri në 20, transmeton Telegrafi.

Jessica Kendall-Bar në kohën e hulumtimit, e punësuar në Universitetin e Kalifornisë, zbuloi këtë aftësi të elefantëve të detit verior, ndërsa hetonte zakonet e tyre të gjumit, qindra metra nën sipërfaqen e oqeanit.

Në studimin e parë të zakoneve të gjumit të gjitarëve detarë në det të hapur, ajo zbuloi se fokat veriore flenë më pak se dy orë në ditë – ndërsa në tokë flenë më shumë se 10 orë në ditë.

“Ato janë në gjendje të kenë stile jetese të dyfishta”, thotë Kendall-Bar, studiuese e National Geographic që drejtoi një studim të fenomenit të botuar në revistën Science.

Testimi i pajisjes së re të kokës

Vëzhgimet e mëparshme kanë treguar se elefanti verior del në sipërfaqe pas 10 deri në 30 minuta zhytjeje. Pra, shkencëtarët e dinin se duhej të flinin nën ujë. Por megjithatë, “ne dimë kaq pak”, thotë bashkëautori i studimit Daniel Costa, një studiues në Universitetin e Kalifornisë dhe National Geographic.

Për të mësuar më shumë, Kendall-Bar krijoi një kapak për kokën e tyre që përmban të njëjtin lloj sensori të përdorur në studimet e gjumit njerëzor. Pajisja është e papërshkueshme nga uji, në gjendje të përballojë presione të mëdha dhe mjaft e ndjeshme për të zbuluar valët e trurit përmes shtresës së trashë të yndyrës në kokën e kafshës.

Në vitin 2019, në Qendrën Detare të Gjitarëve, një spital kafshësh në Sausalito, Kendall-Bar pati mundësinë të testonte pajisjet e saj në një elefant verior të quajtur Libelula, e cila u soll për trajtim. Pajisja funksionoi – “konfirmimi i parë se ne vërtet mund të zbulonim diçka përmes centimetrave të sebumit,” kujton ajo. Ndalesa tjetër: oqeani i hapur.

Kendall-Bar testoi tri foka femra në natyrë. Duke përdorur ngjitës, ajo vendosi një kapak kokës në njërën prej tyre ndërsa ishte shtrirë në plazh. Më pas ajo u zhyt në ujë dhe u kthye dy ditë më vonë, që ishte mundësia e përsosur për të hequr kapakun. Ajo “përgatiti” dy të tjera në Parkun Shtetëror Ano Nuevo në plazhin Asilomar në Monterey dhe instrumentet u gjetën disa ditë më vonë.

Spiralja e gjumit

Kapelat mblodhën të dhëna për valët e trurit të kafshëve, rrahjet e zemrës, thellësinë në të cilën ata zhyten dhe lëvizjet për të përcaktuar se kur ishin duke fjetur. Kendall-Bar më pas përdori të dhënat për të krijuar modele gjumi tek të rriturit.

Ajo zbuloi se fokat nuk flenë në intervale dy-orëshe, por në një seri “dremitjesh” 20-minutëshe. Nëse filloni nga sipërfaqja e oqeanit, kafshët e rritura zhyten në thellësi midis 90 dhe 300 metra në një interval kohor që zgjat nga 10 deri në 30 minuta.

Në ato momente, kafsha hyn në fazën e parë të gjumit, i njohur edhe si gjumi me valë të ngadalta. Ata më pas zhyten në REM, ku paralizohen dhe trupat e tyre kthehen përmbys në një proces që Kendall-Barr e quan “spiralja e gjumit”.

Duket se gjumi REM në thellësi të mëdha është një biznes jashtëzakonisht i rrezikshëm, veçanërisht duke pasur parasysh se është e pamundur të shpëtosh nga grabitqarët.

Por fokat duket se flenë në thellësi të vizituara rrallë nga grabitqarët e tyre kryesorë – peshkaqenë dhe orka.

“Elefantët e veriut përdorin në thelb aftësinë e tyre për të zhytur në thellësi të mëdha si një mekanizëm mbrojtës”, thotë Kendall-Bar, tani një shkencëtare në Institutin e Oqeanografisë Scripps. “Në këtë mënyrë ajo nuk ka pse të mbajë një sy hapur ose të jetë zgjuar.”

Ajo spekulon se kjo sjellje ka evoluar për shkak të nevojës së fokave për t’u ushqyer në oqeanin e hapur, gjithçka për të arritur të mbajnë një peshë të madhe trupore. “Ato janë krijuar për të qëndruar gjatë në det të hapur.”

“Gjëja vërtet interesante në lidhje me këtë studim është se është i pari që shqyrton aktivitetin e valëve të trurit dhe treguesit e tjerë të gjumit te gjitarët detarë në natyrë që zhyten në thellësi të mëdha,” thotë Jan Kudiakov, profesor i asociuar në Departamentin e Biologjisë në Universiteti Paqësor në Kaliforni, i cili nuk u përfshi në hulumtim.

/Telegrafi/