Hernia e diskut mesunazorë në segmentin lumbal të boshtit kurrizor

Në mes të unazave të boshtit kurrizor ndodhen disqet i.v.(mesunazore) që kanë funksion amortizimin e forcave mekanike të cilat krijojnë kushte për zhvillimin e sëmundjeve degjenerative të diskut.

Dr. Sanije Hajrizaj – Geci
Fiziatër
044 197 898

Disku i.v ndërtohet nga pjesa e jashtme (annulus fibrosus) dhe pjesa e brendshme (nucleus pulposis). Në pjesa e brendshme, uji përbën pjesën më të madhe, ndërsa pjesën më të vogël proteoglikani hidrofil që ka aftësi të lidh ujin. Nga koncentrimi i tij varet dhe funksioni hidrodinamik i nucleus pulposis. Maksimumi arrihet në decenien e tretë të jetës dhe pastaj gradualisht bie.
Në pjesën e jashtme ndodhen fijet elastike dhe kolagjene të cilat sigurojnë elasticitetin dhe fortësinë e trupit të unazës.

Hernia e diskut intervertebral paraqet migrimin e masës së nukleusit (pjeses së brendshme të diskut) në ndikimin e forcës mekanike dhe rritjes së shtypjes intradiskale, gjatë së cilës vjen deri te fryrja apo shkyerja e pjesës së pasme të anulusit dhe ligamentit longitudinal të pasëm.

Ekzistojnë tri shkallë të hernies diskale:

1. Qarje (fissura)
2. Zgjatje (protrusion)
3. Shkyerje (Prolaps)

Vendi ku më së shpeshti ndodh hernia diskale është pjesa e pasme, e përparme dhe vertikale e diskut i.v.

Faktorët që ndikojnë në paraqitjen e sëmundjeve te diskut janë:

* Mosha
* Forca mekanike
* Qëndrimet e gabuara të trupit
* Lakimi i boshtit kurrizor (skolioza)
* Anomalitë e lindura ose të fituara të boshtit kurrizor dhe ekstremiteteve të poshtme
* Mikrotraumat

Pasqyra klinike

• Simptoma kryesore te lëndimet e diskut është dhimbja në regjionin lumbal (mesit).
• Dhembja është e shumë e fortë, intensive dhe rritet gjatë çdo lëvizje, gjatë kollitjes, teshtitjes, qeshjes, defekacionit, etj.
• Në qoftë se dhimbja zvogëlohet gjatë pushimit dhe nuk përcillet përgjatë këmbës flitet për zgjatje (protrusion) të diskut intervertebral (mesunazorë).
• Nëse dhimbja propagohet përgjatë këmbës dhe përcillet me çrregullime të senzibilitetit dhe motolitetit flitet përshkyerje (prollaps) të diskut iv.
• Çrregullimet e senzibilitetit: parestezionet, dizestezione, hiperestezione, djegie, ftohtësi, varësisht se cilin dermatom e përfshinë.
• Çrregullimet e lëvizshmërisë janë më të rralla.
• Zakonisht lajmërohen pas ngushtimeve intensive dhe të zgjatura të fijeve motorike të radikseve (rrenjëve) spinale.

Te sindroma kompresive radikulare nganjëherë kemi edhe ç’rregullime vazomotore si pasojë e irritimit të fijeve simpatike jo mieline.
Manifestohen me:
– ndjenjën e ftohtësisë në ije, përgjatë këmbës dhe shputës,
– ndryshime të ngjyrës dhe temperaturës të lëkurës, posaçërisht gjatë qëndrimit në këmbë, ekspozimit në të ftohtë dhe shqetësimeve.

Ekzaminimi objektiv

1. Humbja e lordozes fiziologjike.
2. Skoliozë antalgjike me konveksitet nga ana e afektuar.
3. Spazma e muskulaturës paravertebrale (si reaksion mbrojtës ndaj dhimbjes).
4. Kufizimi i lëvizshmërisë.
5. Pikat e Valeix-it pozitiv kah ana e atakuar.
6. Dobësim ose fikje e reflexeve tetivore në këmbën e atakuar.
7. Dobësim i miotomeve të inervura nga radiksi i atakuar.
8. Çrregullim i dermatomeve të atakuara.

Testet që aplikohen për ekzaminimin e dhimbjeve radikulare përgjatë këmbës (ishialgjia)

SLR testi dhe Bragardi. Gjatë ekzaminimit të këtyre testeve shtohet dhembja gjatë zgjatjes pasive të ngritjes së këmbës e cila matet me shkallë. Këto shenja janë pozitive në anën e sëmurë e rrallë janë pozitive në të dy anët ku tregojnë për shkallen dhe rrjedhën e sëmundjes (shenja e Lermittit).

Incidenca

Rreth 90% e hernies diskale lajmërohet në vendet me rezistencë më të madhe posaçërisht në pjesën më të lëvizshme të segmentit lumbal të boshtit kurrizor L4-L5 dhe L5-S1.
Këto ndryshime dy herë më tepër paraqiten te meshkujt s sa te femrat dhe përfshinë moshën 40-50 vjeçare.

Hernia e diskut L2-L3 me komprimim (shtypje) në rrënjën (radiksin) L3 është më e rrallë, manifestohet me dhimbje dhe çrregullime të ndjeshmërisë në anën e jashtme të kërdhokullës, pjesën e përparme të mbigjurit dhe anën e brendshme të gjurit. Këtu kemi humbje të forcës të muskulit quadriceps, refleksi patellar i dobësuar ose i fikur dhe ecje të vështirësuar.

Hernia e diskut L3-L4 me komprimim (shtypje) në radiksin (rrënjen) L4 përcillet me dhembje, çrregullime sensitive (prekjes) nga ana e jashtme e mbigjurit, ana e përparme gjurit dhe ana e brendshme e kërcit me refleksin patellar të dobësuar ose të fikur.

Hernia e diskut L4-L5 me komprimim (shtypje) te radiksit L5 manifestohet me dhimbje dhe çrregullim të sensibilitetit në pjesën e pasme të mbigjurit, anën e jashtme të kërcirit, dorzumin e shputës dhe gishtin e madh.
• Pacienti nuk është në gjendje të ec në thembra për shkak të dobësimit të muskujve te zgjatur të shputës dhe gishtit të madh.
• Si pasojë e lëndimit të radiksit (rrënjës) L5, vjen gjer ke pareza ose paraliza e nervit peroneal.
• I sëmuri ka ecja perineale, ka dobësim ose fikje të refleksit të Achilit.

Hernia e diskut L5-S1 me kompremim (shtypje) të radiksit (rrënjës) S1 manifestohet me dhimbje dhe ç’rregullim të sensibilitetit në pjesën e pasme të mbigjurit, kërcirit dhe thembrës, pjesën e jashtme të shputës dhe gishtin e vogël.
• Pacienti nuk mund të ec në gishtërinj për shkak të dobësimit të muskujve fleksor të gishtërinjve të shputës dhe m.triceps sure.
• Kemi refleksin e Achilit të dobësuar ose te fikur.

Diagnoza

Anamneza, analizat laboratorike, radiografia e pjesës lumbale, mijelografia, CT, RM, EMG.

Diagnoza diferenciale

* Hiperostoza difuze idiopatike.
* Çrregullimet posturale dhe anomalitë e lindura kongjenitale (spina bifida), lumbalizimi i S1.
* Spondilolisteza.
* Stenoza spinale.
* Sëmundjet infektive të bushtit kurrizor.
* Sëmundjet metabolike.
* Tumoret e boshtit kurrizor.
* Aneurizmat e aortës abdominale.

Mjekimi

* Mjekimi në stadin akut dhe subakut ka për qëllim zbutjen e dhembjes, zvogëlimin e spazmave muskulare, pengimin e dëmtimeve mekanike të strukurave diskovertebrale.

* Mjekimi konservativ përfshinë: pushim në pozitë pa dhembje.
* Aplikimin e analgjetikëve dhe antiinflamatorëve josteroid.
* Glikogortikoitet.
* Sedativët.
* Miorelaksantët.

Në fazën akute krahas terapisë medikamentoze duhet aplikuar edhe terapinë fizikale për të rritur efektin analgjetik. Aplikohen elektroterapitë me veprim analgjetik, ushtrimet izometrike për forcimin e muskujve para vertebral, abdominal dhe gjymtyrëve të poshtme.

* Mjekimi operativ është i indikuar te sindroma e caudes equina për shkak të kompresionit dorzomedial të medulles spinale.

* Kompresioni i dy radikseve spinale ose keqësimet progressive të deficitit motorik gjatë mjekimit konzervativ.

* Perzistimi i dhembjeve.

Suksesi i mjekimit operativ varet nga shkalla e dëmtimeve neurologjike dhe kohëzgjatja e komprimimeve radikulare. Te 50-80% e të sëmurëve vjen deri te përmirësimi i lezioneve motorike, por nuk ka dallime të mëdha në mes të operuarve dhe të mjekuarve konservativ. /Telegrafi/