Coronavirusi: Çfarë është COVID-19, si transmetohet dhe sa mund të zgjasë?

Në qoftë se nuk keni jetuar në një strehë bombe për dy muajt e fundit, nuk ka të ngjarë që ju të mos keni dëgjuar për COVID-19, që zakonisht quhet coronavirus.

Që nga koha kur u shfaq nga epiqendra e tij në Wuhan, Kinë, në janar, ai është përhapur në më shumë se 140 vende në gjashtë kontinente, me 138,959 raste të konfirmuara dhe 5,111 vdekje.

Më shumë se 3000 prej tyre kanë qenë në Kinë, ndërsa Italia ka pasur mbi 1000 vdekje dhe Irani rreth 500.

Siç shkruan Euronews, përcjell Telegrafi, coronavirusët janë zoonotikë, që do të thotë se transferohen nga kafshët te njerëzit.

Të tjerët për të cilët mund të keni dëgjuar përfshijnë Sindromën e Renditjes Akute të Rëndë (SARS) – e cila u transmetua nga macet te njerëzit – dhe Sindroma e frymëmarrjes në Lindjen e Mesme (MERS), e cila u transmetua nga devetë.

Shkencëtarët tashmë janë të vetëdijshëm për disa coronaviruse që qarkullojnë në kafshë që nuk janë kaluar ende te njerëzit.

COVID-19, ndërkohë, është një coronavirus ‘roman’, do të thotë se është një lloj i ri dhe nuk është identifikuar më parë tek njerëzit.

Coronavirusi është emëruar për faktin se shkencëtarët që shikuan për herë të parë virusin nën një mikroskop (diku në vitin 1968) menduan se ai ngjante me një “kurorë diellore”, unazën e gazit që rrethon një diell.

Nga erdhi virusi?

Virusi filloi në Wuhan, një qytet me 11 milionë njerëz në provincën qendrore kineze Hubei.

Muaj më pas, shumica e vdekjeve – mbi 3,000 – kanë qenë në Hubei, ndërsa 51.553 njerëz në krahinë janë shëruar, sipas autoriteteve kineze.

Besohet se virusi u transmetua përmes lakuriqëve dhe se epiqendra e tij ishte tregu me shumicë i detit Wuhan Huanan.

Por Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) gjithashtu ka sugjeruar që virusi mund të kishte origjinën në “pangolina”, të njohura gjithashtu si “anteaterat me luspa”, një specie e rrezikuar që përdoret në mjekësinë kineze.

Gjenetikisht, virusi i ri është 80% i ngjashëm me SARS, i cili u përhap me shpejtësi në 2002 dhe 2003 dhe vrau 800 njerëz.

Cilat janë simptomat?

Ky virus i ri mund, në raste më të rënda, të shkaktojë pneumoni, sindromë të rëndë akute të frymëmarrjes dhe dështim të veshkave.

Shenjat e zakonshme të infeksionit përfshijnë simptoma të frymëmarrjes, ethe, kollë, gulçim dhe vështirësi në frymëmarrje.

Një nga problemet me coronavirusin është se simptomat mund të jenë të buta, veçanërisht te njerëzit më të rinj, më të shëndetshëm, të ngjashme në disa raste me gripin e zakonshëm të ftohjes ose sezonit.

Si rezultat, disa autoritete shëndetësore u kanë bërë thirrje personave me simptoma që të mos shkojnë në spital ose në një dhomë urgjence dhe në vend të kësaj të izolohen për 14 ditë.

Një problem tjetër është se në disa njerëz – veçanërisht fëmijët – sëmundja mund të jetë asimptomatike, por është akoma ngjitëse.

Së fundmi, sëmundja është më vdekjeprurëse te njerëzit mbi 70 vjeç dhe ata që kanë kushte ekzistuese shëndetësore, shkruan Euronews, përcjell Telegrafi.

Si transmetohet virusi?

Sëmundja mund të përhapet nga një person në tjetrin përmes “lagështirës” nga hunda ose goja, e cila kalohet kur një person i infektuar kollitet ose teshtit.

Kjo është arsyeja pse autoritetet shëndetësore kanë paralajmëruar njerëzit të qëndrojnë të paktën një metër larg nga kushdo që është i sëmurë, dhe i kanë këshilluar ata që janë të sëmurë të mbulojnë gojën kur kolliten ose teshtijnë.

Pika të lagështisë zbarkojnë në sende dhe sipërfaqe rreth personit dhe kalohen kur një person tjetër prek ato sipërfaqe ose sende dhe më pas prekin hundën ose gojën e tyre.

Çfarë masash po marrin vendet?

Në ditët e para të virusit, Kina vendosi tre qytete -Uuhan, Huanggang dhe Ezhou – në mbyllje: ndalimin e udhëtimit jashtë vendit në përpjekje për të parandaluar përhapjen e virusit.

Në Itali, e cila është më e prekura nga të gjitha vendet evropiane me 15,000 raste dhe 1.000 vdekje, i gjithë vendi është në mbyllje, me shkollat, dyqanet dhe ndërtesat publike të mbyllura.

Disa nga fqinjët e Italisë – përfshirë Austrinë dhe Slloveninë – kanë kufizuar udhëtimet nga vendi.

Më 13 mars, Spanja njoftoi një bllokim të katër provincave në Katalonjë, ndërsa SHBA-ja ka ndaluar të gjithë ardhjet nga Evropa për 30 ditë, përveç atyre nga Britania e Madhe.

Në vendet e tjera, përgjigjja ka qenë më pak drastike: Gjermania, e cila ka mbi 3,000 raste, i rezistoi mbylljes së shkollave përkundër parashikimeve nga kancelarja Angela Merkel se deri në 70% të popullsisë përfundimisht mund të infektoheshin nga virusi.
Përkundër kësaj, presidenti francez Emmanuel Macron njoftoi më 12 mars se shkollat në të gjithë Francën do të mbylleshin dhe se tubimet e më shumë se 100 njerëzve ndalohen.

Sa do të zgjasë?

Kjo është “pyetje milion dollarëshe”.

Që nga rritja e rasteve në Kinë në ditët e para të virusit, të dyja, rastet dhe vdekjet janë ngadalësuar në javët e fundit.

Midis 22 janarit dhe 19 shkurtit, numri i rasteve në Kinë ishte nga zero në 75,000. Ndërsa nga 23 shkurti deri më 12 mars, numri i rasteve kishte arritur në 80,000.

Autoritetet kineze argumentojnë se kjo është për shkak të një politike efektive të kontrollit, përfshirë kufizime të rënda në udhëtime për miliona njerëz.

Në të kundërtën, Italia supozohet se është në fazat e hershme të shpërthimit të saj: ajo kishte vetëm tre raste në 15 shkurt dhe kishte më shumë se 15,000 nga data 12 mars.

Përhapja në vendet e tjera të Evropës, përfshirë Francën, Gjermaninë dhe Spanjën, ka qenë më e ngadaltë – por prapë mund të vijë.

Vlerësimet sugjerojnë që një vaksinë për Coronavirus është të paktën një vit larg, megjithëse shkencëtarët në Izrael kohët e fundit thanë se ata ishin ‘disa javë’ nga zhvillimi i saj. /Telegrafi/