Tre shkencëtarë fitojnë Çmimin Nobel në Kimi për krijimin e një strukture të re molekulare

Tre shkencëtarë fituan Çmimin Nobel në Kimi për krijimin e një lloji të ri strukture molekulare, që është përdorur për të nxjerrë dioksidin e karbonit nga ajri dhe për të ndarë ndotësit nga uji.

Fituesit janë Susumu Kitagawa nga Universiteti i Kiotos në Japoni, Richard Robson nga Universiteti i Melburnit në Australi dhe Omar M. Yaghi nga Universiteti i Kalifornisë, Berkeley, në Shtetet e Bashkuara.

Ndërtimet e tyre, të njohura si korniza metalo-organike (MOF), përbëhen nga nyje metalike dhe ligandë organikë polidentatë, ose molekula që mund të formojnë lidhje të shumëfishta, të cilat shërbejnë si lidhje midis nyjeve.

Ato përmbajnë "zgavra të mëdha në të cilat molekulat mund të rrjedhin brenda dhe jashtë", sipas Çmimit Nobel, transmeton Telegrafi.

"Sasia e vogël e materialit është si çanta e Hermionës në Harry Potter" në atë që është një ndarje e vogël që mund të ruajë shumë, tha Heiner Linke, kryetar i Komitetit Nobel për Kimi.

Në dekadat që kur treshja filloi punën e saj, kimistët kanë projektuar dhjetëra mijëra MOF-e. Ato mund të përdoren për të ndarë të ashtuquajturat kimikate të përhershme nga uji, për të zbërthyer gjurmë të vogla të barnave farmaceutike në mjedis dhe për të nxjerrë dioksid karboni nga ajri, sipas Çmimit Nobel.

Në një telefonatë me gazetarët gjatë njoftimit, Kitagawa tha se ishte "thellësisht i nderuar dhe i kënaqur" nga çmimi.

Ai tha se "ëndrra" e tij është të tërheqë elementë nga ajri dhe t'i përdorë ato për të ndihmuar në furnizimin me energji të burimeve të rinovueshme të energjisë, duke thënë se kjo është "mjaft e rëndësishme për shoqërinë tonë dhe gjithashtu për planetin tonë".

Nga viti 1901 deri në vitin 2024, u dhanë 116 Çmime Nobel në kimi. Tetë nga 197 fituesit e kimisë kanë qenë gra, përfshirë Marie Curie në vitin 1911. /Telegrafi/