Urtikaria

Është manifestim lëkurorë i njohur për “gunga”(ngritje mbi lëkurë) të kuqe që kruhen ndërsa shfaqet te njerëzit e të gjitha moshave pa dallim race apo gjinie.

Dr. Violeta Lokaj-Berisha, Mr.sci.
Alergologji & Imunologji Klinike

Shkaktarët më të shpeshtë janë reaksionet alergjike, megjithëse ka mjaft shkaktarë jo alergjik. Kështu në shumicën e rasteve të urtikarieve që zgjasin <6 javë- e ashtuquajtura urtikarie akute, shkaktarët janë të natyrës alergjike; ndërsa urtikariet me kohëzgjatje >6 javë – urtikaria kronike, rrallë është rezultat i alergjisë dhe në shumicën e rasteve shakatari mbetet i panjohur, por 30-40% e tyre në të vërtetë mund të kenë sëmundje autoimune.

Infeksionet virale janë një faktorë tjetër i shpeshtë që provokon shfaqjen e urtikaries akute (ekzantema virale), e ndër më të rrallë por të mundshëm numërohen edhe frikcionet (fërkimet), shtypja, temperatura ekstreme (e lartë apo e ultë), stërvitja dhe rrezet e diellit.

Ënjtjet (sipërfaqet e ngritura të rrethuara me skaje të kuqe) nga urtikaria mund të shfaqen kudo në sipërfaqe të lëkurës dhe pavarësisht se cili është shkaktari (alergjik apo jo alergjik), kemi të bëjmë me lirimin kompleks të ndërmjetësuesve inflamatorë të cilët shkaktojnë rrjedhje të lëngut nga enët sipërfaqësore të gjakut, që rezulton me edem (ënjtje) e cila perziston deri sa të thithet lëngu ndërqelizorë në indin rrethues. Ënjtjet mund të jenë të madhësive të ndryshme, si pikëza ose disa cm. në diametër.

Urtikaria shpesh shoqërohet me një gjendje më të rëndë – angioedemën (gjithashtu e shkaktuar nga faktorët alergjik dhe jo alergjik) e cila karakterizohet me rrjedhje të lëngut nga enët më të thella të gjakut në lëkurë dhe nën lëkurë. Ënjtja mund të përfshijë gojën, fytin, organet e traktit tretës, por edhe pjesët tjera të trupit dhe mund të jetë fatale për personin, prandaj kërkohet ndihma emergjente e mjekut.

Urtikaria akute
Shfaqet zakonisht disa minuta pas kontaktit me alergjenin dhe mund të zgjasë disa orë ose disa javë (në këtë kategori zakonisht hyjnë alergjitë ushqimore). Alergjenët më të shpeshtë ushqimorë janë: qumështi, djathi, mielli, drithërat, portokalli, mishi i peshkut, i pulës, vezët, mëlmesa ushqimore, konzervanset, kikiriku, lajthitë si dhe pijet alkoolike – birra dhe vena. Është e pazakonshme për njeriun të ketë më shumë se dy alergji të vërteta ushqimore (për shkak të reaksionit të kryqëzuar).

Urtikaria kronike
I referohet urtikarieve që zgjasin > 6 javë e sipas disa studimeve > 1 vit (50%) deri në 20 vite (20%). Praktikisht nuk ka ndonjë ndryshim në shfaqje ndërmjet formës akute dhe kronike përveç shkaktarit që zakonisht mbetet i panjohur te forma kronike.

Urtikaria e shkaktuar nga barnat
Antibiotikët, antiinflamatorët, vaksinat, serumet, preparatet hormonale, kontraceptivët si dhe drogat – kokaina e heroina, janë shkaktarë të shpeshtë të urtikarieve medikamentoze.

Urtikaria fizike
Përfshinë urtikarien akuagjene (reaksion ndaj ujit); kolinergjike (e shkaktuar nga stresi emocional, nxehja e trupit pas stërvitjes apo dushit të nxehtë); nga të ftohtit (uji, akulli apo ajri i ftohtë); të nxehtit (ushqimet apo objektet e nxehta); dermatografizmi (reaksion mjaft i shpeshtë i shkaktuar nga gërvishtja e lëkurës) si dhe urtikarie e shkaktuar nga rrezet e dielli..

Urtikaria akuagjene

Urtikaria në të ftohtë

Urtikaria kolinergjike

Tretmani dhe menaxhimi
Urtikaria zakonisht diagnostikohet në bazë të historisë dhe ekzaminimit fizik.
Testet lëkurore mund të bëhen për të vërtetuar alergjenët ushqimor apo medikamentoz, ndërsa analizat e gjakut mund të kërkohen te rastet kronike kur dyshohet në sëmundje autoimune, çrregullim të tireoidesë apo mëlçisë.

Mjekimi konsiston në zbulimin e shkaktarit dhe shmangien e ekspozimit. Te format akute përdoren antihistamin-ikët dhe ndonjëherë është e nevojshme të kombinohen me kortikosteroidët oral, ndërsa format kronike kërkojnë terapi kohë gjatë për të minimizuar simptomat. Për fat të mirë, urtikariet përfundimisht tërhiqen me apo pa tretman! /Telegrafi/