Si po fitojnë talebanët kaq shpejt terren në Afganistan?

Shpejtësia e përparimit të talebanëve në Afganistan duket se ka befasuar shumëkënd – kryeqytetet rajonale duket se po bien si domino.

Vrulli është i qartë te kryengritësit, ndërsa qeveria afgane përpiqet të mbajë nën kontroll pushtetin.

Këtë javë, një raport i zbuluar i inteligjencës amerikane vlerësoi se Kabuli mund të sulmohej brenda javëve dhe qeveria mund të rrëzohej brenda 90 ditëve, raporton bbc.

Lexo po ashtu Çfarë ndodh nëse talebanët marrin kontrollin e plotë të Afganistanit?

SHBA-ja dhe aleatët e saj në NATO – përfshirë Mbretërinë e Bashkuar – kanë kaluar pjesën më të mirë të njëzet viteve të fundit duke trajnuar dhe pajisur forcat afgane të sigurisë, transmeton Telegrafi.

Gjeneralë të panumërt amerikanë dhe britanikë kanë pohuar se kanë krijuar një ushtri afgane më të fuqishme dhe më të aftë. Premtimet që sot duken mjaft boshe.

Forca e talebanëve

Qeveria afgane, në teori, ende duhet të mbajë dorën e sipërme me një forcë më të madhe në dispozicion.

Forcat afgane të sigurisë numërojnë më shumë se 300 mijë trupa, të paktën në letër. Kjo përfshin ushtrinë afgane, forcat ajrore dhe policinë.

Por në realitet vendi gjithmonë ka luftuar për të arritur objektivat e tij të rekrutimit.

Lexo po ashtu Kush janë talibanët dhe si veprojnë ata?

Ushtria dhe policia afgane ka një histori të trazuar të viktimave të larta, dezertimeve dhe korrupsionit – me disa komandantë të paskrupullt – të ashtuquajturit “ushtarë fantazmë”.

Në raportin e fundit për Kongresin Amerikan, Inspektori i Përgjithshëm Special për Afganistanin (SIGAR) shprehu “shqetësime serioze në lidhje me efektet gërryese të korrupsionit … dhe saktësinë e diskutueshme të të dhënave mbi forcën aktuale të forcës”.

Jack Watling, nga Instituti Mbretëror i Shërbimeve të Bashkuara, thotë se as ushtria afgane nuk ka qenë kurrë e sigurt sesa trupa ka në të vërtetë.

Shtuar kësaj, ai thotë se ka pasur probleme me mirëmbajtjen e pajisjeve dhe moralit. Ushtarët shpesh dërgohen në zona ku nuk kanë lidhje fisnore ose familjare. Një arsye pse disa kaq shpejtë kanë braktisur postet e tyre pa u grindur. Madhësia e talebanëve është edhe më e vështirë për tu matur.

Sipas Qendrës Amerikane të Luftimit të Terrorizmit në West Point, vlerësimet sugjerojnë një forcë bazë prej 60 mijë luftëtarësh. Me shtimin e grupeve dhe mbështetësve të tjerë të milicisë, ai numër mund të kalojë 200 mijë.

Lexo po ashtu Ish-presidenti George W. Bush e quan tërheqjen e trupave amerikane nga Afganistani një 'gabim'

Por, Dr. Mike Martin, një ish oficer i ushtrisë britanike që fliste në gjuhën pashtone, i cili gjurmoi historinë e konfliktit në Helmand në librin e tij “Një luftë intime”, paralajmëron për rreziqet e përcaktimit të talebanëve si një grup i vetëm monolit.

Ai vëren se edhe “qeveria afgane është e shkatërruar nga motivet e fraksioneve lokale. Historia e ndryshimit të formës së Afganistanit ilustron sesi familjet, fiset dhe madje zyrtarët qeveritarë kanë ndryshuar anën – shpesh për të siguruar mbijetesën e tyre”.

Qasja në armë

Përsëri, qeveria afgane duhet të ketë përparësinë në aspektin e financimit dhe armëve.

Ajo ka marrë miliarda dollarë për të paguar pagat dhe pajisjet e ushtarëve – kryesisht nga SHBA-ja. Në raportin e muajit korrik të vitit 2021, SIGAR tha se më shumë se 88 miliardë dollarë (64 miliardë) ishin shpenzuar për sigurinë e Afganistanit.

Lexo po ashtu Pamje që tregojnë se çfarë lanë pas amerikanët, pasi u larguan nga baza e tyre në Afganistan

Por ajo shtoi në mënyrë të keqe: “Pyetjes nëse ato para janë shpenzuar mirë do t’i përgjigjet përfundimisht përfundimit të luftimeve në terren”.

Forcat Ajrore të Afganistanit duhet t’i japin asaj një avantazh kritik në fushën e betejës, transmeton Telegrafi.

Por ajo ka luftuar vazhdimisht për të ruajtur dhe ekuipazhuar aeroplanët e saj 211 (një problem që po bëhet më akut me talibanët që synojnë qëllimisht pilotët). As nuk është në gjendje të plotësojë kërkesat e komandantëve në terren.

Prandaj përfshirja kohët e fundit e Forcave Ajrore të SHBA-së mbi qytete si Lashkar Gah, të cilat janë sulmuar nga talebanët. Ende nuk është e qartë për sa kohë amerikanët janë të gatshëm të ofrojnë atë mbështetje.

Talebanët shpesh janë mbështetur në të ardhurat nga tregtia e drogës, por ata gjithashtu kanë pasur mbështetje nga jashtë – më së shumti Pakistani.

Kohët e fundit talebanët kanë konfiskuar armë dhe pajisje nga forcat afgane të sigurisë – disa prej tyre të siguruara nga SHBA – duke përfshirë Humvees, pamje nate, mitralozë, mortaja dhe artileri.

Lexo po ashtu Clinton paralajmëron pasoja të rënda pas tërheqjes së trupave nga Afganistani, del kundër Bidenit: S’po e kuptoni ç’po bëni

Afganistani ishte tashmë i mbushur me armë pas pushtimit sovjetik dhe talebanët kanë treguar se edhe më brutalët mund të mposhtin një forcë shumë më të sofistikuar.

Mendoni për efektin vdekjeprurës të pajisjes shpërthyese të improvizuar (IED) në forcat amerikane dhe britanike. Kjo dhe njohuritë lokale dhe të kuptuarit e terrenit kanë qenë avantazhi i tyre.

Përqendrimi në veri dhe perëndim

Pavarësisht nga natyra e ndryshme e talebanëve, disa ende shohin dëshmi të një plani të koordinuar në avancimin e tyre të fundit.

Ben Barry, një ish -brigadier i ushtrisë britanike dhe tani një bashkëpunëtor i lartë në Institutin e Studimeve Strategjike, pranon se fitimet e talebanëve mund të jenë oportuniste, por shton se “Nëse do të shkruanit një plan fushate, do të isha shumë i vështirë për të dalë me diçka më mirë se kjo”.

Ai tregon fokusin e sulmeve të talebanëve në veri dhe perëndim, jo fortesat e tyre tradicionale jugore, me kryeqytetet e njëpasnjëshme rajonale që bien në duart e tyre.

Lexo po ashtu Më shumë se 100 mijë viktima në Afganistan për 10 vite

Talebanët gjithashtu kanë kapur pikat kryesore të kalimit kufitar dhe pikat e kontrollit, duke nxjerrë të ardhurat doganore shumë të nevojshme larg qeverisë me para të kufizuara.

Ata gjithashtu kanë rritur vrasjet e synuara të zyrtarëve kryesorë, aktivistëve të të drejtave të njeriut dhe gazetarëve. Ngadalë por me siguri duke fshirë disa nga përfitimet e vogla të bëra gjatë 20 viteve të fundit.

Sa i përket strategjisë së qeverisë afgane – kjo po provohet më e vështirë për t’u përcaktuar.

Premtimet për rimarrjen e të gjithë territorit të kapur nga talebanët tingëllojnë gjithnjë e më të zbrazëta.

Barry thotë se duket se ka një plan për të mbajtur nën kontroll qytetet më të mëdha. Komandot afganë janë vendosur tashmë për të parandaluar rënien e Lashkar Gah në Helmand.

Lexo po ashtu Erdogan kërkon para nga SHBA-ja për misionin në Afganistan

Forcat speciale afgane janë relativisht të vogla në numër, rreth 10.000 të fuqishëm dhe tashmë janë të shtrirë.

Talebanët gjithashtu duket se po fitojnë luftën propagandistike dhe betejën e tregimit.

Barry thotë se vrulli i tyre në fushën e betejës ka rritur moralin dhe u ka dhënë atyre një ndjenjë uniteti.

Në të kundërt, qeveria afgane ka qenë në këmbë, duke grindur dhe shkarkuar gjeneralët.

Cila është loja përfundimtare?

Situata sigurisht duket e zymtë për qeverinë afgane.

Por Jack Watling i RUSI thotë se ndërsa duket gjithnjë e më pesimiste për ushtrinë afgane, “situata mund të shpëtohet akoma nga politika”.

Nëse qeveria mund të fitojë mbi udhëheqësit fisnorë, thotë ai, ekziston ende mundësia e një ngërçi.

Kjo është një pikëpamje e bërë jehonë nga Mike Martin, i cili tregon kthimin e ish-kryekomandantit Abdul Rashid Dostum në Mazar-i-Sharif si një moment domethënës. Ai tashmë po pret marrëveshje.

Sezoni i luftimeve verore së shpejti do të përfundojë ndërsa dimri afgan fillon, duke e bërë manovrën më të vështirë për forcat në terren.

Ende është e mundur që do të ketë një ngërç deri në fund të vitit dhe qeveria afgane do të kapet pas Kabulit dhe një sërë qytetesh më të mëdha.

Vala mund të kthehet edhe nëse thyhen talebanët.

Por, aktualisht duket se përpjekjet e Shteteve të Bashkuara dhe NATO -s për të sjellë paqe, siguri dhe stabilitet në Afganistan kanë qenë po aq të kota sa sovjetikët para tyre. /Telegrafi/