Si freskoheshin njerëzit para se të zbulohej ajri i kondicionuar? ​

Banorët e qytetërimeve të lashta luftuan me të nxehtin ashtu si ne sot, vetëm se nuk kishin kondicionerë për t’i ndihmuar.

Ndaj duhej të kishin më shumë imagjinatë, për t’ia bërë jetën më të lehtë vetes me atë që kishin.

Gjatë ditëve të nxehta të verës, të gjithë kërkojmë një vend pranë spërkatëseve me ujë në kopshtet e kafeneve dhe restoranteve për t’u freskuar.

Ata u freskuan në një mënyrë të ngjashme në shekujt e kaluar. Egjiptianët e lashtë, amerikanët autokton, romakët dhe grekët zhytën copa të mëdha lecke në ujë dhe më pas i varën mbi hapjet e dyerve dhe dritareve.

Rrjedha e ajrit përmes pëlhurave të lagura krijonte një ndjenjë freskie në dhomat me ngrohje.

Kjo metodë është transmetuar me shekuj, kështu që në fasadat e vjetra në qytetet e tjera mesdhetare, ende mund të shihen struktura metalike ose prej druri mbi dritare, të cilat përdoreshin për të varur çarçafë të lagur.

Në Egjipt, nëpër korridoret, nëpër të cilat kalonte ajri, mbanin edhe enë të mëdha me ujë. Avullimi i ujit uli temperaturën e ajrit me disa gradë.

Një mënyrë tjetër e ftohjes së ndërtesave ishte vetë arkitektura, e cila ndryshonte nga klima në klimë.

Në Romën e Vjetër ndërtoheshin kanale nëpër shtëpi nëpër të cilat rridhte ujë i freskët i ftohtë.

Tuba uji u vendosën nëpër vetë muret, të cilët shumë i quajnë sistemet e para qendrore të ajrit të kondicionuar.

Në Lindjen e Mesme, të ashtuquajturat kulla ajrore u ndërtuan mbi shtëpi, të cilat, me sistemin e tyre të hapjeve, lejonin që ajri të kalonte nëpër ndërtesa dhe në këtë mënyrë t’i ftohte ato.

Kullat ishin të ndryshme nga zona në zonë, të përshtatura me erërat që fryjnë në atë zonë, lagështinë e ajrit dhe sasinë e rërës dhe pluhurit në ajër.

Këto zgjidhje u neglizhuan në arkitekturën moderne të shekullit të XX-të, për t’u ringjallur në shekullin e XXI-të si një mënyrë ideale për të ftohur hapësirën, dhe për të reduktuar konsumin e energjisë elektrike dhe rrjedhimisht kostot.

Kina, nga ana tjetër, kishte zgjidhjen e saj arkitekturore – dritaret e xhamit, të ashtuquajturat “puset e qiellit” në çati, përmes të cilave ajri i pastër hynte drejtpërdrejt në qendër të ndërtesës.

Shtrirja e dhomave rreth xhamit ishte e tillë që rrezet e diellit nuk arrinin të ngrohnin hapësirën nën xhami. /Telegrafi/