Rishikimi i burrërisë: Diskutim në panelin e dytë të Anibar 15

Paneli i dytë për edicionin e 15-të të Anibar “Smash the Partiarchy” u mbajt më 18 korrik. Tre panelistët: Bindi Skeja, Erblin Ajdini dhe Agon Maliqi, të moderuar nga Granit Gashi, diskutuan mbi temën “Rethinking Masculinity (Rishikimi i burrërisë)”.

Në shoqëritë tradicionale, rolet gjinore përcaktohen nga vlerat dhe normat shoqërore, të cilat shpesh janë të ngurta dhe krijojnë një sistem patriarkal me dallime të theksuara midis burrave dhe grave, si në sferat politike, sociale dhe individuale. Nga ky sistem krijohen pritshmëri që burrat të përfaqësojnë maskulinitetin në kuptimin tradicional, duke krijuar një përkufizim të ngushtë të tij. Ky përkufizim i ngurtë i maskulinitetit inkurajon burrat të shtypin emocionet e tyre, pasi shprehja e këtyre emocioneve shihet si shenjë dobësie, duke dëmtuar kështu shëndetin e tyre mendor dhe fizik. Për rrjedhojë, në këtë kontekst, nevoja për të sfiduar konceptet tradicionale të maskulinitetit bëhet gjithnjë e më e qartë.

Çfarë do të thotë të jesh burrë në kontekstin e sistemit patriarkal? Si i ndikojnë rolet tradicionale gjinore mirëqenien emocionale të burrave? Cilat janë pasojat e shtypjes emocionale? Si mund të promovojmë shprehje të shëndetshme të maskulinitetit në mënyrë që burrat të përvetësojnë inteligjencën emocionale? Pse burrat e refuzojnë diskursin feminist?

Agon Maliqi përgjigjet se refuzimi i diskursit feminist nga burrat buron nga një humbje e perceptuar e privilegjit. Ai thekson se burrat, të cilët janë të kushtëzuar të ndihen të privilegjuar dhe të drejtë, mund të ndihen viktima kur gratë hyjnë në hapësirat që ata i konsiderojnë të tyret. Presioni për të përputhur me maskulinitetin tradicional e ndërlikon më tej këtë çështje. Maliqi thekson rëndësinë e dhënies së mundësisë burrave për të parë veten nga perspektiva të ndryshme, duke pranuar se kjo luftë do të jetë e gjatë. Ai nënvizon se progresi nuk është as i garantuar dhe as linear dhe thekson nevojën për të edukuar njerëzit, veçanërisht brenda institucioneve.

Erblin Ajdini thekson se nuk është e nevojshme të jesh i shtypur për të kuptuar shtypjen e të tjerëve. Ai e sheh protestën si një mjet të fuqishëm të rezistencës dhe jo thjesht si veprime simbolike.

Bindi Skeja diskuton se si sistemet shoqërore, si patriarkati dhe kapitalizmi, janë thellësisht të rrënjosura te njerëzit. Ai elaboron se si premtimet e rreme të patriarkatit ndikojnë negativisht në shëndetin mendor të burrave dhe thekson rëndësinë e diskutimit të ndërseksionalitetit dhe ndërlidhjes së çështjeve të ndryshme. Skeja advokon për procesin e vazhdueshëm dhe të pandërprerë të rishikimit të maskulinitetit.

Paneli i ofroi pjesëmarrësve mundësinë për të bërë pyetje dhe për të eksploruar qasje praktike për rishikimin e burrërisë.

Biografitë e pjesëmarrësve

Granit Gashi – Aktivist për të drejtat e njeriut dhe mjedisin nga Peja. Ai beson se të drejtat e njeriut janë një nga shtyllat kryesore të transformimit eko-sociologjik që njerëzimi duhet të angazhohet për të zgjidhur krizën klimatike. Një nga sfidat më të rëndësishme dhe personale që Graniti ka hasur në udhëtimin e tij ka qenë përballja dhe shpërbërja e vlerave patriarkale brenda vetes. Ai njeh se shkatërrimi i patriarkatit të brendshëm është një proces i vazhdueshëm, që kërkon reflektim dhe përpjekje të vazhdueshme. Kjo luftë personale ka formësuar aktivizmin e tij, duke e bërë më gjithëpërfshirës dhe të ndjeshëm ndaj ndërlidhjes së të gjitha formave të shtypjes.

Bind Skeja është një aktivist politik dhe profesionist i shëndetit mendor i përkushtuar për avancimin e kauzës së drejtësisë sociale dhe mirëqenies mendore. Bazuar në Prishtinë, Kosovë, ai është Drejtor Ekzekutiv i Qendrës për Informim dhe Përmirësim Social (QIPS), një OJQ e fokusuar në ndërgjegjësim, advokim politik dhe ndryshime të bazuara në komunitet në shëndetin mendor në Kosovë. Në vitin 2019, ai bashkë-themeloi linjën e ndihmës për parandalimin e vetëvrasjeve “Linja e Jetës,” e vetmja e këtij lloji në Kosovë. Skeja advokon për reforma në parandalimin e vetëvrasjeve dhe kërkon më shumë shërbime nga qeveria. Në vitin 2022, ai drejtoi nismën qytetare për shëndetin mendor nën KCSF, një kolektiv aktivistësh dhe OJQ-sh që punojnë për të avancuar politika progresive të shëndetit mendor. Gjatë vitit 2023, Skeja ishte anëtar i grupit të punës për Projektligjin për Shëndetin Mendor, i drejtuar nga Ministria e Shëndetësisë dhe grupit që zhvilloi programin kombëtar kundër dhunës në familje dhe dhunës ndaj grave, i drejtuar nga Ministria e Drejtësisë. Ai është gjithashtu anëtar i grupeve të punës për vullnetarizmin dhe për krijimin e një linje të ndihmës për parandalimin e dhunës me bazë gjinore. Skeja ka diplomë BSc në Psikologji Eksperimentale nga Universiteti i York-ut. Qasja e tij politike është formësuar nga puna e Franco Basaglia-s, dhe ai është i përkushtuar për avancimin e politikave të shëndetit mendor të bazuara në modelin e Triestes, me fokus në deinstitucionalizimin dhe një qasje të bazuar në komunitet.

Agon Maliqi është një analist politik dhe shkrimtar mediatik nga Kosova, aktualisht i bazuar në Tiranë, Shqipëri. Ai bashkë-themeloi dhe deri së fundmi shërbeu si Kryetar i Bordit të Sbunker – një blog komenti dhe analize në gjuhën shqipe, si dhe një think tank që fokusohet në çështjet e demokracisë dhe sigurisë në Ballkanin Perëndimor. Z. Maliqi aktualisht punon si analist dhe konsulent i pavarur për çështje të lidhura me sigurinë, konfliktin dhe të drejtat e njeriut në Ballkan. Ai është anëtar i Grupit Strategjik të Ballkanit Perëndimor të Heinrich Boll Stiftung (HBS) dhe Task Forcës për Kërcënimet ndaj Demokracisë të Institutit Ndërkombëtar Republikan (IRI). Më parë, Z. Maliqi ishte një Reagan-Fascell Democracy Fellow në Fondacionin Kombëtar për Demokraci (NED). Ai është diplomuar në Shkenca Politike dhe Studime Evropiane nga Universiteti Amerikan në Bullgari në vitin 2006, dhe ka marrë një Master në Politikë Ndërkombëtare të Zhvillimit nga Universiteti Duke (SHBA) në vitin 2012.