Poezi nga koha zero

Rreth librit Shëtitja nëpër Srebrenicë, boim i Sh. B. Armagedoni (2021)

Nga: Faruk Šehić
Përktheu: Fadil Bajraj

Këtë përzgjedhje (Shëtitja nëpër srebrenicë) që e ka bërë Fadil Bajraj paraqet përzgjedhjen nga tre librat e mi, ndërsa Berlinologjia e Auslanderit është nga dorëshkrimi i pabotuar mbi Berlinin.

Këtu janë poezitë nga librat Hit depo (2003), Transsarajevo (2006) dhe Moje rijeke (2014). Janë të renditura në mënyrë kronologjike ashtu siç janë paraqitur në libra. Bëhet fjalë për poezitë që tematizojnë në përgjithësi një spektër të tërë të temave dhe motiveve, por që mund të veçohen disa qendrore, siç janë: lufta, jeta në shoqërinë postapokaliptike dhe natyra si kontrabalans i luftës dhe postapokalipës.

Disa prej këtyre poezive i kam shkruar pothuajse tekstualisht ashtu që kur zgjohesha, sikur një dorë gjigante të më nxirrte nga gjumi dhe të më detyronte të shkruaja poezi për miqtë e mi të vrarë në luftë. Disa janë përpjekje për ta kapur spleenin e Sarajevës së rrënuar që në vete kishte më shumë energji jetësore në vitin 1996 se sa që ka sot.

Këtu janë edhe poezitë që kanë të bëjnë me kulturën e kujtesës, në të vërtetë ato luftojnë kundër harresës. Roli im, në mesin e të shumtëve, është që t’i kujtoj edhe gjërat, të cilat njerëzit i zbythin për arsye të ndryshme, dhe shpesh ajo zbythje është rezultat i një politike krejtësisht racionale që dëshiron të relativizojë krimin e bashkëkombasve të vet në mënyrë që të gjithë të paraqiten të njëjtë dhe të barabartë në krim.

Ka kohë që nuk jam më në gjendje të shkruaj poezi çfarë janë përfshirë në këtë përzgjedhje, nëse i përjashtoj poezitë nga Moje rijeke dhe Auslenderska berlinologija, të cilat detyrimisht janë poezi në prozë, pa formë strikte që dikur në fillimet e mia poetike aq shumë e gjakoja. Kjo është për shkak se kam kaluar në prozë dhe fjalia është rrobë në të cilën ndihem shumë komod.

Poezi shkruajnë të gjithë ndërsa çmimi dhe vlera e saj ka devalvuar qysh moti, të njëjtën gjë do ta thonë romansierët dhe ata që shkruajnë tregime. Mendoj se poezi duhet shkruar rrallë, sa më pak. Për të qenë në gjendje të botoj një libër me poezi duhet të kalojë një kohë e gjatë deri sa të bindem se dorëshkrimi është i denjë për botim. Natyrisht, kjo vlen sall për mua, për poetë të tjerë vlejnë rregullat e tyre, e letërsia është hapësirë e lirisë dhe demokracisë absolute.

Gëzohem që poezia ime do të gjej rrugën e vet në gjuhën shqipe dhe bash po më intereson se si do të tingëllojë në një gjuhë të re, në të cilën më parë nuk ka qenë e përkthyer, sepse secili përkthim është ngapak edhe libër i ri dhe i ndryshëm.

Në fillim kur shkruaja poezi ato ishin të shkurtra, thelbësore dhe të drejtpërdejta. Doja që ato të jenë të qarta dhe precize, e metaforat e tyre të jenë të dëshmuara nga përvoja ime jetësore që tejkalojnë numrin e viteve të mia. Ato poezi ‘të vjetra’ e kanë mbijetuar kohën kur janë shkruar dhe ato ende po e gjejnë lexuesin e tyre. Shpresoj se ndonjë varg të mbetet në kujtesën e lexuesit në gjuhën shqipe. Për poetin dhe vargjet e tij ky do të ishte një shpërblim i madh. /Telegrafi/