A mund ta ndalë Kosova rritjen e çmimeve?

Qeveria e Kosovës e gjen veten përballë kërkesave të qytetarëve për të vepruar kundrejt rritjes së çmimeve të produkteve bazike.

Blerina Qerimi, qytetare e Prishtinës, thotë se duhet rritur rrogat që të përballohen çmimet.

“Mendoj se duhet rritur rrogat dhe të barazohemi me çmimet që janë rritur”, thotë Qerimi.

Ndërsa sipas qytetarit Sali Ejupi, shteti duhet të ndalojë shtrenjtim e gjërave elementare.

“Kushtet e popullatës sonë janë të tilla që nuk ka mundësi t’i përballojë këto çmime. Shteti duhet të ndalojë shtrenjtim e miellit, bukës dhe gjërave të tjera elementare”, thotë Ejupi.

Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK) bën të ditur se çmimet e produkteve të konsumit janë rritur për 5.7 për qind në tremujorin e dytë të vitit 2021.

Rritja më e lartë është vërejtur te buka, drithërat, mishi, qumështi, djathi, vaji, vezët, pemët dhe perimet. Rritje ka pësuar edhe çmimi i energjisë elektrike.

Situatë e ngjashme me çmime është edhe në vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor dhe në Evropë. Deri te kjo ka ardhur për shkak të pengesave në zinxhirin e furnizimeve që ka shkaktuar pandemia COVID-19, si edhe për shkak të rritjes së çmimeve të gazit.

Për të lehtësuar bazën ekonomike mbi qytetarët, vende si Serbia dhe Maqedonia e Veriut kanë ngrirë çmimet e produkteve bazike.

Qeveria e Kosovës thotë se është duke bërë veprime të tjera, që, sipas saj, do t’i përgjigjen në mënyrë të ligjshme dhe të përshtatshme situatës së krijuar.

“Jemi duke punuar në funksionalizimin e plotë të Autoritetit Kosovar të Konkurrencës, nëpërmjet plotësimit të bordit. Ministria e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë tashmë ka proceduar për miratim Ligjin për Mbrojtjen e Konkurrencës, i cili parasheh fushat dhe format e bashkëpunimit ndërmjet Ministrisë dhe Autoritetit Kosovar të Konkurrencës për konkurrencë të shëndoshë të tregut”, thotë zëdhënësi Përparim Kryeziu.

Ekonomia e tregut me konkurrencë të lirë është bazë e rregullimit ekonomik të Kosovës.

Një formë për ndërhyrje: Rritja e pagave

Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Berat Rukiqi thotë se vendimi potencial i Qeverisë për ngrirje apo ndërhyrje në çmimet e tregut do të binte ndesh me Kushtetutën.

“Nuk e di nëse ngrirja e çmimeve është mënyra më e mirë. Nuk e kam parë këtë praktikë në nivel evropian, duhet shikuar formë tjetër, jo në këtë formë”, thotë Rukiqi.

Si formë tjetër, ai përmend rritjen e pagave.

Paga mesatare bruto në Kosovë llogaritet të jetë rreth 460 euro. Paga mesatare bruto në sektorin publik është rreth 620 euro, ndërsa në sektorin privat rreth 380 euro.

Ai shton se në Kosovë, qysh në vitin 1999, nuk ka pasur inflacion më të lartë se këtë vit.

“Ngritja e çmimeve ka ndikuar shumë në mirëqenien e qytetarëve. Qeveria duhet ta zbusë këtë barrë që ka popullata”, shton ai.

Sipas profesorit të ekonomisë në Universitetin e Prishtinës, Berim Ramosaj, Qeveria e Kosovës duhet të nisë me subvencionimin e prodhuesve ose të ndërhyjë në planin e politikave sociale, për të zbutuar situatën që ka krijuar rritja e çmimeve.

Në tetor, Qeveria e Kosovës, ka ndarë disa mjete nga Pakoja e saj për Ringjallje Ekonomike, pёr mbështetjen e përfituesve nga skemat sociale dhe pensionale. Përfituesit e skemave pensionale, në muajin nëntor, kanë marrë nga 100 euro shtesë mbi pensionin e rregullt, ndërsa përfituesit e skemave sociale, në muajt nëntor dhe dhjetor, marrin dyfishin e pagesës sё rregullt.

Si kanë ndërhyrë Maqedonia e Veriut dhe Serbia në kontrollimin e çmimeve?

Maqedonia e Veriut, e cila ka ngrirë çmimet e produkteve bazë, në periudhën janar-shtator të këtij viti ka pasur ngritje të kostos së jetesës për 2.8 për qind.

Qeveria maqedonase ka vendosur që t’i ngrijë çmimet e produkteve bazë – bukës, sheqerit, miellit, vajit, qumështit, mishit, djathit dhe gjizës – në nivelin e 1 dhjetorit.

Ngrirja do të vlejë deri më 31 janar të vitit të ardhshëm dhe kjo nënkupton që tregtarët, brenda kësaj periudhe, nuk mund t’i prekin çmimet.

Ngjashëm si Maqedonia e Veriut ka vepruar edhe Serbia. Qeveria atje ka marrë vendim më 30 nëntor që t’i ngrijë çmimet në nivelin e 15 nëntorit, për 60 ditë.

Ngrirja vlen mbi çmimet e sheqerit, miellit, vajit, mishit të derrit dhe qumështit.

Inflacioni në Serbi në muajin shtator ka qenë 4.3 për qind. /REL/