Lora Fanda rrëfen për rrugëtimin e saj drejt suksesit në sferën e inxhinierisë biomjekësore

Intervistoi: Aroma Aliti

Bëhet fjalë për Lorën, një vajzë me plot ambicie dhe e përkushtuar maksimalisht në profesionin e saj, e cila vendosi të ndiqte rrugën e saj drejt suksesit duke udhëtuar fillimisht drejt Amerikës për të përfunduar shkollën e mesme e më pastaj edhe universitetin.

E bindur që do të mund të vazhdoj për studime master të inteligjencës artificiale dhe të arrinte synimet e saj, ajo udhëtoi dhe u zhvendos në Zvicër ku dhe përfundoi studimet me sukses, ajo aktualisht vazhdon për studime të doktoraturës në aplikimin e inteligjencës artificiale në sëmundjen e epilepsisë në një nga Qendrat e vetme në botë që punon me monitorimin e epilepsisë me elektrodë të implantuar, me shpresë që një ditë këto njohuri t’i shfrytëzoj në vendlindje dhe të krijoj një qendër të ngjashme për trajtimin e epilepsisë.

Ndonëse ende shumë e re në moshë ajo mban mbi supe një karrierë të shkëlqyer si inxhiniere dhe shkencëtare në fusha klinike. Në një intervistë për Telegrafi Maqedoni, Lora rrëfen për gjithë rrugëtimin e saj profesional, për synimet dhe arritjet e saj në karrierë dhe jetë.

Kush është Lora për ata që se njohin?

Në jetën personale, unë jam sportiste dhe artiste. Më pëlqen të kaloj kohë duke luajtur volejboll, skijuar, vrapuar por dhe te luaj piano, të pikturoj, të lexoj, dhe të mësoj gjuhë të reja. Në jetën profesionale, jam inxhinier dhe shkencëtare në fusha klinike. Udhëtimi im profesional filloj ne Bachelor në Inxhinieri Biomjekësore në Case Western Reserve University (CWRU), me specializim në pajisjet mjekësore dhe inxhinieri sistemesh. Ndërkohë kam punuar në Philips Healthcare si “Verification Engineer”. Më pas punova ne Qendrën Mjekësore Langone NYU si shkencëtare të dhënash me pacientet epileptik dhe investiguar procesimin e vazhdueshëm te gjuhës natyrale me anë të një projekti ne bashkëpunim me Universitetin e Princeton dhe Google. Në Zvicër, mora diplomë Masteri në Inteligjencë Artificiale (AI) nga Instituti Kërkimor Idiap (Idiap Research Institute), ku përdora teknika të “Machine Learning” për të interpretuar dhe klasifikuar vetitë e EEG (Elektroencefalografi).

Ju keni jetuar dhe studiuar në Amerikë, ndërsa jeni zhvendosur në Zvicër për studimet master dhe studimet e doktoratës, pse pikërisht vendosët të vazhdoni studimet e juaja në Zvicër dhe jo në Amerikë ku keni jetuar?

Unë kam jetuar në Tetovë dhe jam zhvendosur në Amerikë për shkollë të mesme dhe universitet. Mbasi mbarova universitetin, desha të vazhdoj studimet në degën e inteligjencës artificiale (IA) dhe aplikova në një Master në temën e AI në Zvicër për të përdorur njohuritë e reja në analiza të të dhënave klinike. Mbasi mbarova masterin, gjeta një oportunitet të shkëlqyeshëm për të vazhduar studimet në formë të doktoraturës në aplikimin e inteligjencës artificiale në sëmundjen e epilepsisë. Qendra mjekësore ku punoj si kandidate e doktoraturës është një ndër qendrat e vetme në botë që punojnë me monitorimin e epilepsisë me elektrodë të implantuar për pacientët epileptikë. Ky mjedis unik ishte një faktor shumë i madh që unë të vendos të punoj në temën e doktoraturës me të cilën jam duke punuar aktualisht. Me kalimin e kohës shpresoj të transferoj njohuritë e mia që të krijohet apo pasurohet një qendër epilepsie në Tetovë. Unë vazhdoj të ruaj marrëdhëniet me miqtë dhe kolegët që kanë të njëjtin qëllim në mendje. Shpresojmë të kthejmë dukshëm më shumë nga sa kemi marrë.

Aktualisht jeni duke punuar në një spital të fëmijëve në Zvicër, si e arritët këtë dhe çfarë mund të thoni rreth kësaj përvoje?

Ndërsa punoja në masterin tim në inteligjencën artificiale, punova në një spital në Lozanë në një projekt për fëmijë dhe të rritur me ambliopi të mbetur. Tani po punoj në spitalin e Gjenevës me pacientë me epilepsi. Gjithmonë e kam udhëhequr punën time me kuriozitet dhe deri tani më ka dhënë rezultat. Është e nevojshme, veçanërisht si emigrant, të punoni më fort dhe të keni rezultate të mira në punën tuaj, pasi kjo dëshmon përpjekjet tuaja. Unë jam mirënjohës për mbikëqyrjen në Qendrën Mjekësore të NYU Langone dhe mentorin tim aktual të doktoraturës që vazhdoi të ushqejë kureshtjen time dhe të më mësojë teknikat që do të bëj gjatë gjithë karrierës sime.

Tregoni një nga përvojat e juaja që ju ka ofruar një mësim për jetën?

Një nga mësimet më të mira të karrierës ka qenë nga mentori im në NYU, Adeen Flinker. Si një studiues i motivuar dhe kurioz, unë po merrja shumë projekte për të cilat ai shqetësohej se do të mbipunoja veten. Si dhuratë ndarjeje për Zvicrën, ai më dha një origami të personazhit mitik të Icarus. Shkurt, Icarus ishte djali i mjeshtrit, mjeshtër Dedalus, i cili bënte krahë nga puplat dhe dylli për t’i ndihmuar ata të shpëtonin nga burgimi. Icarus, megjithatë, fluturoi shumë afër diellit, duke shkaktuar shkrirjen e krahëve të tij dhe përfundimisht duke çuar në rënien e tij tragjike në det. Adeen më kujtoi të mos fluturoja afër diellit në mënyrë që të mos shkrija krahët e mi, por të mos fluturoja kurrë aq poshtë sa të prekem nga pemët dhe malet. Megjithëse synimet e tij ishin të më ndihmonte të gjeja një ekuilibër të mirë në akademi, mësimin e tij e kam zbatuar edhe në jetën time personale. Për t’iu përkushtuar plotësisht njerëzve për të cilët kujdesemi, duhet të gjejmë ekuilibrin e duhur midis kujdesit për të tjerët dhe kujdesit për veten. Mendoj se kjo është një sfidë e veçantë brenda kulturës sonë, në të cilën ne po përmirësohemi (edhe pse shumë ngadalë) për të mirën e komunitetit tonë.

A mendoni të ktheheni dhe të kontribuoni në atdhe ndonjëherë?

Jeta është e çuditshme dhe nuk dihet ku dhe kur vijnë oportunitetet. Kontributi për qytetin tim dhe për njerëzit në nevojë është një nga prioritetet e mia më të mëdha. Nuk mund të parashikoj se kur dhe ku do të arrihet, pasi jam ende një student ekspert në fushën time, por tashmë kam folur me miq të fushave të ngjashme për të menduar për metodat më të mira për t’i kontribuar atdheut tonë. Unë jam e etur për të ardhmen kur mendoj se çfarë mund të arrijmë së bashku. Mbasi ekspertiza ime është në Inteligjencën Artificiale, Neuroshkencën, dhe Inxhinierinë, do provoj të sjelli njohuritë që mungojnë në atdheun tim të paktën në formë të lektyrave dhe informatave tjera.

Çfarë do i kishe sugjeruar gjithë rinisë?

Nuk kam ende përvojë të mjaftueshme për të sugjeruar diçka të rëndësishme. Por, unë do të ndaj me ju sugjerimet që kam marrë nga familja ime. “Puno shumë kur je i ri, që më vonë, puna e vështirë të jetë e lehtë dhe ta ndash atë me të tjerët të jetë ende më lehtë” dhe “Ndaj me të tjerët më shumë se sa mund të marrësh”. Këto kanë qenë sugjerime që më kanë funksionuar shumë mirë dhe i kanë dhënë jetës sime qëllim dhe qartësi.