Letërkëmbim me Nolin për origjinën e Skënderbeut dhe korrigjimi i gabimit në Enciklopedinë Britanike

Pertefe Leka

Në Muzeun Historik kushtuar Skënderbeut, duhet të vendoset domosdoshmërish edhe letra origjinale e Nolit, të cilën ia dërgoi Dr. Agim Lekës, sipas kërkesës së tij. Ajo letër i shërbeu Dr. Lekës për të argumentuar dhe dokumentuar protestën drejtuar redaktorit të Enciklopedisë së madhe Britanike, për të korrigjuar origjinën e Skënderbeut – nga serbe në autentike shqiptare. I ndarë prej më shumë se 74 vitesh nga vendlindja, nuk mungoi të ngrinte zërin dhe të shkruante në organet më të njohura të shtypit botëror – letra, artikuj, peticione, në emër të shqiptarëve dhe të drejtave të tyre. Po afron dita përkujtimore e Skënderbeut dhe nuk duhet harruar kontributi i Dr. Lekës, me rëndësi kombëtare: Protesta që i bëri asaj Enciklopedie për të bërë ndryshimin nga një gabim i shkruar, në fakt, historik.

Në letrën dërguar kryetarit të Akademisë së Shkencave në Tiranë, Prof. Aleks Buda (1988) së bashku me tërë dokumentacionin përkatës, i thekson ndër të tjera, rëndësinë e ruajtjes së letërkëmbimit të tij me Fan Nolin, në kohën kur ai ishte në komunikim të drejtpërdrejtë me te. Ndër të tjera i shkruan Budës: “Këtu brenda do të gjeni letrën origjinale të Peshkop Nolit, të cilit i isha drejtuar në kapacitetin e tij si historian i Gjergj Kastriotit, Skënderbej, dhe të cilën letër dhe dokumentim e përdora për protestën time Enciklopedisë në fjalë”.

Letra drejtuar editorit të Enciklopedisë Britanike është njoftim nga ana Dr. Lekës e një gabimi të shkruar në të, lidhur me prejardhjen e Skënderbeut, në të cilën theksohet se si një legjendë është dhënë si fakt historik. Kështu fillon një maratonë letrash me Fan Nolin dhe Enciklopedinë Britanike që zgjati nga viti 1961-1967, kohë në të cilën përfshihet edhe vdekja e Nolit që mund të shkaktonte ndonjë paqartësi. Por, Dr. Leka e kishte në dorë letrën e F. Nolit ku thuhej në anglisht: “I dashur Dr. Leka: Faleminderit për letrën 11 gushtit. Origjina e Skënderbeut dhe legjenda për origjinën serbe janë diskutuar në librin ‘Histori e Skënderbeut’, fq.19-20. Po ju bashkëngjis një kopje të këtyre dy faqeve. Siç mund ta dini, ‘Histori e Skënderbeut’ ka qenë disertacioni im, për Ph. D. Degree në Universitetin e Bostonit. Ajo është botuar në vitin 1947 nga ‘Vatra’, 30 Huntington Ave, Boston 16 Massachusetts. Autori i librit ku çështja diskutohet është Fr. Athanase Gegaj, ‘L’Albanie et l’Invasion Turque au XV-e Siècle’. Ishte tezë doktorale, publikuar nga Universiteti i Louvainit, Belgjikë, më 1937. Gjithë çfarë duhet të bëni është të tërhiqni vëmendjen e editorëve të Enciklopedisë Britanike për këtë”.

Këmbëngulja e Dr. Lekës ishte e pandërprerë derisa pritjes së gjatë i erdhi përgjigjja nga Helen, L. Carlock editorial Assistant e Enciklopedisë Britanike, e cila i shkruan se në janar të vitit 1967 do të rishkruhet artikulli i Skënderbeut, sipas autorit Tajar Zavalani dhe ku citohet edhe libri i Nolit në bibliografi.