Kur bien mitet biblike

Nga: Dashnor Kokonozi

(Me miratimin e Vatikanit)

Libri “Gli undici comandamenti” me autorë Roberto Beretta dhe Elisabetta Broli, që hedh poshtë dhe korrigjon mjaft mite biblike, mbase nuk do të kishte tërhequr shumë vëmendjen në kohën e botimit sikur parathënien e tij të mos e kishte bërë Mgs. Gianfranco Ravasi, anëtar i komisionin pontifikal për pasuritë kulturore të Kishës, një lloj ministri i Kulturës i Vatikanit i cili përshëndet “punën e shkëlqyer të demistifikimit”.

Për të mos u mjaftuar me një paraqitje të përgjithshme të punës së jashtëzakonshme që kanë bërë autorët, po paraqes këtu disa nga korrigjimet dhe saktësimet që ata i bëjnë Biblës.

1. Eva (Hava) kurrë nuk ka hëngër një mollë. Në Bibël nuk jepet asnjë emër i frutit të ndaluar. Sipas traditës hebreje, fjala është për një fik, për ortodoksit një portokall, për katolikët një mollë dhe për myslimanët një gotë verë. Molla është mundësia më e vogël, sepse ky fryt i vendeve të ftohta është sjellë në Orient vetëm në shk. XIX. Është një gabim përkthimi nga latinishtja ai që i ka dhënë mollës nordike natyrën joshëse ndaj së keqes. Fjala latine “malum” mund të kuptohej “e keqe” si edhe “mollë”.

2. Hebrenjtë nuk kanë kapërcyer Detin e Kuq. Bibla vetëm se thotë qe ata kanë kapërcyer Detin e Kallamave. Mendohet se realisht do të ketë qenë ndonjë lloj lagune që sot është tharë dhe që në kohë zbaticash lejonte të kapërcehej më këmbë, pa qenë nevoja për një akt spektakular. Përsëri e keqja ka ardhur nga përkthyesit. Këtë herë nga anglishtja në gjermanisht. Kur John Wycliffe e përktheu së pari në anglisht, ai e dha në mënyrë korrekte fjalën hebreje “Rede Sea”. Është M. Lutheri, që tek po e sillte në gjermanisht e mori për “Red Sea”.

3. Porositë nuk ishin dhjetë, por njëmbëdhjetë ose dymbëdhjetë. Që hesapi të jetë më i qartë, Kisha i ka bashkuar disa prej tyre ndërkohë që ka ndarë dy të fundit – ti nuk do të lakmosh shtëpinë e tjetrit, ti nuk do të lakmosh gruan e tjetrit.

4. Porositë nuk i janë diktuar Moisiut. Ekzegjetët kanë vërtetuar me kohë se Dekalogu nuk mund të ishte i kohëve të Moisiut (1200 vjet para K.). Studimi i tyre nënkupton se bëhet fjalë për popullsi të stabilizuara në një territor të caktuar, ndërkohë që në kohën e Moisiut hebrenjtë ishin ende një popull nomad. Veç kësaj, gjashtë porositë e fundit flasim për parimet morale që mësoheshin në Egjipt mjaft kohë para Moisiut. Origjinalë janë vetëm apo që predikojnë monoteizmin.

5. Moisiu nuk ka patur brirë dhe ky ishte gabim përkthimi i shën Jeronit sepse folja hebreje “rrezaton” (fytyra e Moisiut pas takimit me Perëndinë), kur paraqitet si emër ka kuptimin “bri”.

6. Askush nuk e njeh datën e saktë të lindjes së Krishtit. Për më tepër, ai nuk ka lindur në vitin zero, por midis -7 dhe -5 para K. Gabimi erdhi nga një murg i ngarkuar me ketë punë.

7. Krishti nuk është kryqëzuar në moshën 33 vjeçare po diku te 40. Kjo e llogaritur nga koha kur në Jude ushtronte funksionin e tij Pons Pilati.

8. Krishti nuk ishte as biond dhe as i bukur. Është arti perëndimor që ka përcjellë një imazh të tillë. Origjene e përshkruan shtatvogël (diku te 1.35 metra) dhe jo i bukur fizikisht. Në atë kohë bukuria fizike nuk shihej si shenjë e natyrës hyjnore.

9. Jozefi, babai adoptiv i Krishtit nuk i ishte një plakush, por diku midis 18 dhe 24 vjetëve.

10. Shën Pjetri kurrë nuk është kryqëzuar me kokë poshtë dhe shën Pali nuk ra nga kali gjatë rrugës për në Damask.

Këtu po e lë duke ju kujtuar se të gjitha këto do t’i gjeni te libri “Gli undici comandamenti” të autorëve Roberto Beretta e Elisabetta Broli.