DokuFest dhe Docudays: Rezistenca e Ukrainës në qendër të vëmendjes përmes filmit dhe fotografisë

Këtë vit, DokuFest është krenar që bashkon forcat me Docudays për të prezantuar Focus Ukraine, një program magjepsës që nxjerr në pah qëndrueshmërinë dhe kreativitetin e kinemasë dokumentare dhe fotografisë ukrain- ase. E mbështetur nga fondacioni IZOLYATSIA, Trans Europe Halles, Malý Berlín, dhe e bashkëfinancuar nga programi ZMINA: Rebuilding, ky partneritet shënon programin më të madh të festivalit me fokus në një vend, duke ofruar një vështrim të thellë në kulturën ukrainase.

Focus Ukraine do të paraqesë një gamë të larmishme të filmave të fundit nga Ukraina, si dokumentarë të gjatë ashtu edhe të shkurtër, të kuruar nga partnerët e projektit Docudays UA. Këta filma kolektivisht pikturojnë një tablo të gjallë të temave personale dhe sociale që janë thelbësore për jetën ukrainase sot.

Pikërisht rreth këtij fokusi, Drejtoresha e Programit të Docudays, Yuliia Kovalenko, deklaroi:

“Këtë vit shënohet dhjetëvjetori i luftës ruso-ukrainase. Gjatë kësaj kohe, që nga viti 2014, kinemaja dokumen- tare në Ukrainë është bërë një agjent efektiv i ndryshimit shoqëror, një hapësirë e sigurt për rishikimin e së kaluarës dhe të tashmes dhe ndërtimin e një vizioni të përbashkët për të ardhmen. Edhe me fillimin e fazës së plotë të luftës, filmbërësit dokumentarë ukrainas përdorin fuqinë e gjuhës së filmit jo vetëm për të shfaqur realitetin tragjik, por edhe për të ngritur pyetje të rëndësishme, edhe pse të vështira, mbi ekzistencën në botën tonë moderne. Sinqerisht falënderoj kolegët tanë nga DokuFest për mbajtjen e këtij programi të madh të fokusu- ar në Ukrainë, sepse besoj që ky program gjithashtu do të forcojë urën kulturore midis vendeve tona dhe të bashkojë në kuptimin e nevojës për të ndërtuar një arkitekturë të re të sigurisë globale për një të ardhme më të mirë.”

Njëri film shqyrton trashëgiminë e totalitarizmit sovjetik dhe rusifikimit, gjersa një grua nga Mariupoli eksploron se si këto forca kanë formuar dinamikën e familjes së saj për katër breza. Kurse një dokumentar tjetër ofron një ekzaminim të fuqishëm të rrëzimit të avionit Malaysia Airlines Flight 17, duke përdorur materiale vizuale dhe dëshmi personale për të zbuluar të vërtetën pas kësaj ngjarjeje tragjike dhe implikimet e saj më të gjera për luftën në Donbass.

Në një narrativë sa prekëse aq dhe sfiduese, një ekip entuziast i nxitësëve të tifozëve femra në të pesëdhjetat përballet me realitetet e ashpra të luftës, të ndara në dilemë midis qëndrimit në Kharkivin e bombarduar apo ikjes për në siguri. Ndërkohë, një film tjetër i bazuar në telefonatat e përgjuara nga ushtarët rusë zbulon mizorinë e ashpër të luftës, duke vendosur në kontrast zërat e tyre me imazhet e qëndrueshmërisë dhe rezistencës së për- ditshme të Ukrainës.

Një histori prekëse ndjek një grua që la pezull udhëtimet e biznesit për të transportuar trupat e ushtarëve të rënë, duke simbolizuar një Karon modern që udhëheq shpirtat përmes lumit Styx. Një tjetër film i shkurtër kap lidhjen shpirtërore midis një mbese dhe gjyshes së saj, me fokus në kopshtarinë tradicionale gjatë kohës së luftës.

Përmes këtyre filmave, audienca do të perjetojë emocione dhe mendime të ndryshme – nga ballafaqimet e të jetuarit në konflikt, deri te ndryshimet më të gjera shoqërore të sjella nga lufta. Çdo narrativë është testament i forcës dhe shpirtit të popullit ukrainas.

Duke reflektuar mbi rëndësinë e përpjekjeve bashkëpunuese të këtij viti, Veton Nurkollari, Drejtori Artistik i DokuFest, shprehu: “Jemi të kënaqur që po bashkëpunojmë me festivalin Docudays për organizimin e ekspozitës Focus Ukraine në DokuFest. Më shumë se tre vite pas agresionit të paprovokuar të Rusisë dhe më shumë se 10 vjet pas fillimit të luftës ruso-ukrainase, një pjesë e vogël e së cilës do të shfaqet në DokuFest përmes përzgjed- hjes së disa prej filmave më të mirë dokumentarë që vijnë nga vendi i shkatërruar nga lufta, si dhe përmes punës së fotografëve ukrainas që mbulojnë luftën. Jemi të nderuar dhe të kënaqur që mund të ndajmë këto vepra dhe të vërtetën rreth luftës me audiencat tona së shpejti, ndërkohe që presim edhe delegacionin ukrainas në festival”.

Për të shoqëruar filmat, një ekspozitë fotografike ukrainase e kuruar nga Docudays do t’u ofrojë vizitorëve të festivalit një udhëtim vizual në zemrën e Ukrainës. Kjo ekspozitë do të përmbajë vepra të fotoreporterëve dhe kineastëve që dokumentojnë luftën ose marrin pjesë aktivisht në përpjekjet e mbrojtjes, duke ofruar narrative vizuale të fuqishme që plotësojnë shfaqjet e filmave.

Sasha Nabieva, kuratore e Programit të Artit Ndërdisiplinor DOCU/SYNTHESIS nga Docudays UA deklaroi: “Jam shumë mirënjohëse ndaj ekipit të DokuFestit dhe vizionit kuratorial të tyre, i cili përfshin imazhin e palëvizshëm në bisedën për rendin e ri. Shfaqja e fotografisë dokumentare është esencialisht e lidhur me historinë e luftërave dhe hap një diskutim kompleks për marrëdhëniet midis medias dhe realitetit. Megjithatë, fotografia mbetet thelbësore në kontekstin e dokumentimit dhe provave. Para ardhjes së videove, fotografia vuri në pah zonat gri të pabarazisë sociale dhe padrejtësisë. Fotografët ukrainas kanë dëshmuar, reflektuar dhe na kujtojnë aspektet e ndryshme të kësaj fatkeqësie, luftës ruso-ukrainase, për dhjetë vjet.”

Partneriteti mes DokuFest dhe Docudays bashkon angazhimin e tyre të përbashkët për të nxitur një shoqëri të individëve të lirë duke promovuar të drejtat e njeriut, angazhimin qytetar dhe ndryshimet shoqërore përmes fuqisë së filmit dokumentar. Një komponent i rëndësishëm i këtij bashkëpunimi do të përfshihet në DokuTalks, e cila është një platformë jetike për profesionistët e filmit, aktivistët dhe studiuesit për të shkëmbyer përvoja dhe njohuri. E bashkëkuruar nga producenti dhe udhëheqësi i DokuLab Eroll Bilibani dhe regjisorja kosova-

ro-zvicerane Dea Gjinovci, DokuTalks nxit ndërveprime pasuruese në mjedisin e qetë të Shtëpisë së Shani Efen- diut, afër Kinemasë Lumbardhi. Këtë vit, dy nga shtatë sesionet e DokuTalks do të vënë në pah artistët ukrainas dhe do të trajtojnë sfidat e xhirimit të krimeve të luftës, duke nxjerrë mësime nga konfliktet në Ballkan, si dhe do të eksplorojnë se si festivalet e filmit si Docudays mund të mbështesin regjisorët gjatë krizave, duke ofruar platforma për mbështetje dhe shkëmbimin e përvojave dhe strategjive të vlefshme.

Hapja zyrtare e Focus Ukraine do të mbahet më 5 gusht në Shtëpinë e Shani Efendiut, pranë Kinemasë Lum- bardhi, përfshirë këtu edhe Ekspozitën DokuPhoto. Kjo ngjarje në nivel të lartë do të përfshijë regjisorë ukrain- as, artistë, dhe përfaqësues nga Docudays UA, si dhe gazetarë ukrainas të ftuar në Kosovë.

Filmi “Intercepted” do të fillojë zyrtarisht programin e filmit, me një diskutim pas shfaqjes me regjisoren Oksana Karpovych, duke ofruar një kuptim më të qartë të krijimit të filmit dhe temave të tij.

Focus Ukraina është më shumë se një shkëmbim artistik; është një pjesë kritike e përpjekjeve të rindërtimit për të dyja, Kosovën dhe Ukrainën. Duke ndarë histori të rimëkëmbjes dhe qëndrueshmërisë, kjo nismë nxit njohje dhe empati kulturore. Ajo vë në dukje se si arti bëhet një urë lidhëse, bashkon njerëzit dhe luan një rol të rëndë- sishem në procesin e rindërtimit të shoqërisë pas konflikteve.

Projekti Focus Ukraina implementohet nga DokuFest Kosova dhe Docudays UA me mbështetjen e fondacionit IZOLYATSIA, Trans Europe Halles dhe Malý Berlín dhe është bashkëfinancuar nga ZMINA: Rebuilding pro- gram e krijuar me mbështetjen e Bashkimit Evropian në kuadër të thirrjes së dedikuar për të mbështetur person- at e zhvendosur ukrainas dhe Sektoret Kulturore dhe Kreative Ukrainas.