Depresioni dhe Corona: Si e përjetojnë të prekurit pandeminë permanente?

Dr. Halil Krasniqi, ekspert i shëndetësisë

Studimet aktuale shkencore në Evropë tregojnë se pothuajse 55 për qind të prekurve nga depresioni ju përkeqësohet shëndeti në izolimin e tretë të koronës. Në përgjithësi popullsia e përgjithshme gjithashtu ndihet gjithnjë e më e stresuar dhe më e lodhur nga frika e së ardhmes.

Shumë më tepër lëndohet shëndeti i popullatës dukë vërejtur se pandemia po vazhdon dhe se fundi i saj nuk mund të parashikohet.

Bllokimi i tretë dhe i vazhdueshëm i koronës dhe depresioni

Dyzet e nëntë për qind e njerëzve të diagnostikuar me depresion raportojnë se sëmundja e tyre është përkeqësuar në muajt e fundit. Pothuajse një në tetë kishte mendime për vetëvrasje.

Kjo tregohet nga një sondazh i veçantë i “Barometrit të Depresionit të statistikës psikiatrike evropiane” nga Fondacioni i ndihmës për depresionin.

Edhe për popullatën e përgjithshme pa sëmundje mendore, situata aktualisht është shumë më stresuese sesa në bllokimin e parë dhe të dytë. Gjithnjë e më shumë njerëz i kaplojë, shqetësimet për të ardhmen e tyre profesionale dhe barra e familjes rriten dita ditës.

Mungesa e strukturës së përditshme dhe pak ushtrime nxisin depresionin dhe keqësojnë në përgjithësi shëndetin e familjes dhe rrethit. Vështirësitë në lirinë e jetës dhe në lëvizje të aktivitetit jetësor janë edhe më tutje të frikshme dhe plot labilitet ekzistence.

Njerëzit që aktualisht janë në një fazë depresive vuajnë veçanërisht keq nga izolimet pandemike. Pothuajse 90% raportojnë një mungesë të kontaktit shoqëror (15 pikë përqindje më shumë se në bllokimin e kaluara) dhe një mungesë të ushtrimit (7 pikë përqindje më shumë se në bllokimin e kaluara). Shumë shtrihen në shtrat më gjatë se me parë (64%, +9 pikë përqindje pas bllokimit të parë).

“Për pacientët me depresion, stërvitja është një rutinë e rregullt ditore dhe një ritëm i fortë gjumi-zgjimi. Këto janë komponentë të rëndësishëm mbështetës në trajtim. Nëse këto shkëputen, mund të ketë një ndikim negativ në rrjedhën e sëmundjes.

“Koha më e gjatë e shtratit dhe shtrirja gjatë ditës çojnë në përkeqësimin e depresionit dhe rritjen e çrregullimeve të gjumit në shumicën e njerëzve me depresion”

Rishikimi i izolimit të mëparshëm të koronës

Njerëzit në depresion përjetuan bllokimin e parë të koronës në pranverën 2020 si shumë më stresues sesa njerëzit pa sëmundje mendore (74% kundrejt 59%), tregojnë shifrat nga sondazhi i fundit i “Depresioni i Barometrit”.

Njerëzit me depresion vuanin pothuajse dy herë më shpesh nga mungesa e strukturës ditore (75% kundrejt 39%) dhe kishin më pak gjasa të ishin në gjendje të përfitonin përfitime pozitive nga jeta e ndryshuar në krizën e koronës (38% kundrejt 58%). Edhe më gjatë pas bllokimit të parë, situata është më stresuese për njerëzit me depresion. Në korrik 2020, 68% tregonin se e gjetën situatën dëshpëruese. Në popullatën e përgjithshme ishte 36%.

Popullsia e përgjithshme është gjithashtu gjithnjë e më shumë nën stres psikologjik

Shifrat e paraqitura sot tregojnë se situata është më stresuese se asnjëherë edhe për popullatën e përgjithshme. Ndërkohë, 78 për qind e qytetarëve e shohin situatën dëshpëruese dhe dyshojnë në përmirësimin e saj. Kjo rrjedh nga situata pasuese në tërë botën. Pothuajse (32%) i përjetojnë njerëzit e tjerë si më të pamëshirshëm (40% në bllokimin e parë). Çdo person i tretë ka shqetësime për të ardhmen e tyre profesionale. Në shkurt 2021, 25% e të anketuarve mendonin se familjet e tyre ishin shumë të rënduara, krahasuar me vetëm 16% në verën e vitit 2020.

Kur dëmtohen strukturat: raportojnë të prekurit

Kur rezultatet e studimit të parë u prezantuan në vjeshtën e vitit 2020, raportuan pacientët depresivë, se si u shemb struktura që ishte aq e rëndësishme për ta pothuajse plotësisht nga një ditë në tjetrën. Kontaktet u zvogëluan, objektet sportive u mbyllën, grupet e vetë-ndihmës dhe pikat e kontaktit në institucione dhe spitale nuk ishin më në dispozicion.

Kësaj i është shtuar edhe pasiguria se sa gjatë do të zgjaste kjo situatë dhe, në disa raste, frika e ekzistencës për shkak të rrafshimit të situatës së rendit profesional. Pothuajse të gjithë raportuan ndjenja të pafuqisë dhe izolimit – dhe një episod të gjatë dhe të fortë depresiv gjatë kësaj kohe.

“Një depresion i rëndë është ferr”

Depresioni shpesh hidhet poshtë si një “çrregullim”. Të prekurit vuajnë nga stigmatizimi. “Përshkrimi i depresionit është i vështirë nëse nuk jeni në një fazë depresive”, shpjegon një i prekur. “Kjo është pak si ideja fëminore e ferrit: digjet, ka flakë kudo, është shumë e tmerrshme, çdo kund terr me mungesë drite”.

Pacienti tjetër gjithashtu tërheq një vijë të qartë midis një “blu të vjeshtës” ose një gjendje depresive dhe një depresioni të rëndë “Për ne kjo është një gjendje e përhershme. Është errësirë atje, nuk më pëlqen të dal në ajër të pastër, të kufizojë kontaktet shoqërore, nuk dëshiron të më imponojë ndaj askujt, nuk dëshiron të më tregojë në atë mënyrë. Kjo është e tmerrshme, ju nuk doni të shfaqeni para botës në këtë gjendje dobësie”.

Depresioni nuk është një çrregullim i humorit apo ndjenjës euforike, por një sëmundje e trurit e cila kërkon shoqërim psikologjik permanent.

Problemi, megjithatë, është se tani është më e vështirë të marrësh një takim fare. 22 për qind e njerëzve në një fazë akute të depresionit deklarojnë se nuk do të marrin një takim për trajtim. Në izolimin e parë ishte 17 për qind.

Kjo shpjegohet me nevojën në rritje për takime për shkak të rritjes së stresit psikologjik.

“Shumë njerëz kanë ndjenjën se duhet të qëndrojnë prapa dhe se nuk kanë të drejtë për ndonjë ndihmë për momentin. Kjo është e gabuar”. Edhe në mbyllje, edhe në situata emergjente, të prekurit kanë çdo të drejtë për trajtim dhe nuk duhet ta vonojnë atë.

Më shumë 480 milionë njerëz që vuajnë nga depresioni kanë përjetuar një kufizim në kujdesin e tyre mjekësor për shkak të masave të koronës (që nga nëntori 2020).

Këshilla për shëndetin mendor

Për të përballuar më mirë situatën stresuese rekomandohet një plan javor për njerëzit me dhe pa depresion. Aktivitetet të futen për çdo ditë me orë, përveç detyrave obliguese profesionale dhe familjare, duhet të planifikohen edhe gjëra të këndshme, gjëra të cilat krijojnë kënaqësi dhe lumturi shpirtërore.

“Disa gjithashtu mund të zbulojnë mundësi në krizën e Corona dhe t’i drejtohen një hobi të ri, sportit ose një libri të trashë. Një ritëm i rregullt i gjumit-zgjimit me kohën e shtratit që duhet të jetë rreth 8-9 orë është gjithashtu i rëndësishëm, ne duhet të mësohemi të jetojmë shumë të kujdeseshëm me situatën politike dhe ekonomike e krijuar në tërë botën pa përjashtime.