Çfarë është sepsa, si shfaqet dhe cilat janë simptomat e hershme të saj

Kur shfaqet sepsa, sistemi imunitar shkakton një përgjigje serioze inflamatore që mund të prekë çdo sistem në trup

Erëza Y. Durmishi
Studente e Fakultetit të Mjekësisë, Prishtinë

Nëse nuk trajtohet, mund të përparojë në shok sepstik, një ndërlikim potencialisht fatal.

Sepsa është një përgjigje serioze e trupit ndaj një infeksioni që ka hyrë në qarkullimin e gjakut. Njohja e hershme dhe trajtimi i menjëhershëm janë çelësi për të mposhtur sepsën, por shumë njerëz nuk e dinë se si manifestohet.

Çfarë është sepsa?

Sepsa është një term që përshkruan reagimin e trupit ndaj një infeksioni që ka hyrë në qarkullimin e gjakut.

Infeksioni mund të fillojë kudo – për shembull, në traktin urinar ose një plagë – dhe të përhapet në të gjithë trupin përmes gjakut. Kur kjo ndodh, sistemi imunitar shkakton një përgjigje serioze inflamatore që mund të prekë çdo sistem në trup.

Nëse nuk trajtohet, sepsa mund të përparojë në shok septik, një ndërlikim potencialisht fatal që shkakton presion të ulët të gjakut dhe dështim të shumë organeve.

Sa shpejt mund të zhvillohet sepsa

Sepsa mund të zhvillohet me shpejtësi nga një infeksion fillestar dhe të përparojë në shokun septik në vetëm 12 deri në 24 orë. Një person mund ta ketë këtë infeksion që nuk përmirësohet ose mund të jetë edhe i sëmurë pa e kuptuar.

Mund të jetë e vështirë të përcaktohet saktësisht se kur një infeksion ka kaluar nga origjina e tij në qarkullimin e gjakut, por kur ndodh, njohja dhe trajtimi i menjëhershëm janë çelësi për të shmangur shokun septik.

Si ndihen njerëzit me sepsë

Kur një person ka këtë infeksion, është e vështirë të dallosh nëse ata kanë filluar të ndihen më keq. Në përgjithësi, njerëzit që marrin sepsë do të fillojnë të ndihen më të lodhur ose konfuz dhe mund të kenë dridhje ose të dridhura.

Megjithatë, këto simptoma mund të ndodhin edhe me lloje të tjera infeksioni, prandaj është e rëndësishme të konsultoheni me një mjek nëse ata kanë një infeksion që nuk përmirësohet pavarësisht trajtimit.

Shenjat që tregojnë sepsë

Sepsa mund të ketë të njëjtat shenja dhe simptoma (të tilla si ethe) si llojet e tjera të infeksionit. Megjithatë, me sepsë, simptomat do të bëhen më të theksuara sapo infeksioni të hyjë në qarkullimin e gjakut.

Gjatë infeksionit fillestar, simptomat mund të kufizohen në një pjesë të trupit, por simptomat ndihen në të gjithë trupin (sistemike). Shenjat e zakonshme përfshijnë:

▪ ethe
▪ gulçim
▪ dridhje ose të dridhura
▪ dhimbje të forta ose parehati
▪ lëkurë ngjitëse ose e djersitur

Sepsa kërkon kujdes të menjëhershëm mjekësor nëse përjetoni ndonjë nga këto simptoma.

Kur të kërkoni ndihmë mjekësore

Është e rëndësishme të shkojmë te mjeku nëse jemi të sëmurë dhe nëse gjendja jonë nuk përmirësohet. Mjeku do të kërkojë analiza gjaku për të parë nëse ka prova të sepsës, duke përfshirë edhe kulturën e gjakut për të identifikuar organizmin specifik infektiv. Megjithatë, studimet kanë treguar se në rreth një të katërtën deri në një të tretën e njerëzve që janë shtruar në spital me sepsë ose shok septik, burimi i infeksionit nuk është kurrë i besueshëm.

Sepsa mund të përkeqësohet shpejt dhe kërkon trajtim intensiv për ta vënë atë nën kontroll. Shenjat e sepsës së rëndë ose shokut septik përfshijnë:

▪ rënie e presionit të gjakut
▪ vështirësi në frymëmarrje
▪ konfuzion ose çorientim
▪ të përziera ose të vjella
▪ dhimbje stomaku ose diarre
▪ puls i shpejtë
▪ urinim i reduktuar
▪ shqetësim ose agjitacion
▪ lodhje ose letargji
▪ marramendje
▪ lëkurë e ftohtë dhe e zbehtë

Nëse shfaqet ndonjë nga këto simptoma, duhet të kërkoni ndihmë të menjëhershme mjekësore, sepse sepsa mund të jetë kërcënuese për jetën.

Faktorët e rrezikut për sepsë

Të gjitha llojet e infeksioneve mund të çojnë në sepsë, por ka disa faktorë rreziku që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të saj. Për shembull, të rinjtë ose të moshuarit janë në rrezik veçanërisht të lartë për të zhvilluar sepsë. Në faktorë të tjerë rreziku për sepsë përfshihen:

▪ diabeti
▪ sëmundjet urinare
▪ sëmundjet e zorrëve
▪ sëmundjet e sistemit imunitar
▪ përdorimi i kateterit urinar
▪ terapia intravenoze
▪ leukemia
▪ limfoma
▪ përdorimi afatgjatë i antibiotikëve
▪ infeksioni i fundit
▪ operacioni i fundit
▪ përdorimi i barnave steroide
▪ transplantet e organeve ose të palcës së eshtrave

Trajtimi i sepsës

Trajtimi i sepsës zakonisht kërkon shtrimin në spital dhe administrimin e antibiotikëve intravenoz (IV) sa më shpejt të jetë e mundur. I sëmuri duhet të jetë nën mbikëqyrje që të mos kalojë në shok septik. Nëse kjo ndodh, do të nevojiten trajtime shtesë për të luftuar infeksionin dhe për të ruajtur rrjedhjen e gjakut në të gjitha organet. Ndërsa sepsa përhapet nëpër trup, enët e gjakut zgjerohen për të dhënë më shumë qeliza imune në të gjitha indet. Megjithatë, ky zgjerim (zgjerim) i enëve të gjakut shkakton edhe rënie të presionit të gjakut dhe ulje të rrjedhjes së gjakut në pjesë të tjera të trupit. Nëse kjo ndodh, mjekët do të punojnë për të mbajtur presionin adekuat të gjakut dhe furnizimin me gjak në të gjithë trupin gjatë trajtimit të infeksionit.

Trajtimet e përdorura në goditjen septike mund të jenë:

▪ lëngjet intravenoze (IV)
▪ ventilimi mekanik
▪ vazopresorët për të mbajtur presionin e gjakut
▪ qetësuesit
▪ holluesit gjaku për të parandaluar mpiksjen

Sepsa është një nga sëmundjet më të zakonshme, por edhe më të vështirat për t’u njohur

Duhet mbajtur mend gjithmonë se sepsa kërkon ndihmë mjekësore urgjente dhe trajtim të specializuar mjekësor në spital, që do të thotë se nuk mund të trajtohet në shtëpi. Vonesa e trajtimit mund të çojë në komplikime serioze, madje edhe vdekje. /Telegrafi/