99 për qind e njerëzve jetojnë në zona ku ndotja e ajrit i kalon ‘nivelet e sigurta’

Pothuajse e gjithë popullata e botës është duke thithur ajër të ndotur, gjë që është duke ndikuar më shumë se dy vjet në jetëgjatësinë mesatare globale.

Madje, sipas gjetjeve të fundit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), 99 për qind e njerëzve jetojnë në zona ku ndotja e ajrit i kalon ‘nivelet e sigurta’, shkruan Euronews, përcjell Telegrafi.

Dhe kontaminimi shkurton me një mesatare prej 2.2 vjetësh jetëgjatësinë mesatare globale për çdo person.

Ky ndikim në jetëgjatësinë është i krahasueshëm me atë të pirjes së duhanit, më shumë se trefishi i përdorimit të alkoolit dhe ujit të pasigurt, gjashtë herë ai i HIV/AIDS dhe 89 herë ai i konfliktit dhe terrorizmit.

Çfarë është ndotja e ajrit – dhe çfarë i bën trupit tuaj?

Siç thuhet në shkrimin e Euronews, ajri i ndotur vret miliona njerëz çdo vit.

Për shkak se ndotja e ajrit është “e padukshme”, mund të jetë e vështirë të shpëtosh.

Në fshatra dhe qytete, burimi kryesor i një ndotjeje të tillë është transporti rrugor, i cili nxjerr jashtë ndotës si dioksidi i azotit dhe grimcat.

Burime të tjera të ndotjes përfshijnë djegien e karburantit, emetimet nga prodhimi i energjisë dhe zjarret.

Fatkeqësisht, e gjithë kjo ka një ndikim dramatik në shëndetin e popullatës.

Ndotësit mikroskopikë të ajrit “kalojnë mbrojtësit e trupit tonë”, duke arritur thellë në sistemin tonë të frymëmarrjes dhe qarkullimit të gjakut, duke dëmtuar mushkëritë, zemrën dhe trurin.

Si pasojë, një e treta e vdekjeve nga goditjet në tru, kanceri i mushkërive dhe sëmundjet e zemrës janë për shkak të ndotjes së ajrit.

Ku është ndotja më e keqe e ajrit dhe çfarë mund të bëjmë?

Cilësia e ajrit është më e dobët në Azinë Jugore dhe Juglindore, ku 99.9 për qind e njerëzve thithin ajër të pasigurt.

Sipas studiuesve të Universitetit të Çikagos, banorët në Azinë jugore pritet të humbasin mesatarisht rreth 5 vjet nga jeta e tyre nëse vazhdojnë nivelet e larta aktuale të ndotjes.

Në rajonet përreth qyteteve si Mandalay, Hanoi dhe Xhakarta, banorët pritet të humbasin mesatarisht tre deri në katër vjet jetëgjatësi.

Në pjesë të Afrikës Qendrore, vendasit humbin mesatarisht pesë vjet.

Ende nuk është tepër vonë

Megjithatë, nuk është gjithçka keq, këmbëngulin studiuesit.

“Në shumë vende të planetit, si Shtetet e Bashkuara, politikat e forta, të mbështetura nga një gatishmëri po aq e fortë për ndryshim, kanë arritur të reduktojnë ndotjen e ajrit”, thotë udhëheqësi i studimit, Michael Greenstone.

Në Kinë, nivelet e ndotjes janë përmirësuar ngadalë por në mënyrë të qëndrueshme që kur qeveria shpalli një “luftë kundër ndotjes” në vitin 2013.

Në vitin 2020, niveli i ndotjes ra me rreth 40 për qind.

Megjithëse kjo mund t’i atribuohet pjesërisht mbylljes së shkaktuar për shkak të COVID-19, ajo gjithashtu ra 9 për qind vitin e kaluar, përcjell Telegrafi.

Nëse Kina do të përmbushte udhëzimet e OBSH-së për cilësinë e ajrit, banorët do të fitonin mesatarisht 2.6 vjet jetëgjatësi.

Po kështu, në SHBA dhe Evropë, studiuesit vërejnë se “zbatimi i qëndrueshëm i politikave të forta të ndotjes së ajrit në Shtetet e Bashkuara dhe Evropë ka reduktuar ndjeshëm ndotjen”.

Megjithatë ka ende një rrugë të gjatë për të bërë – nëse nivelet globale të ndotjes do të përmbushin udhëzimin e ri të OBSH-së, 68 milionë vite jetë në Shtetet e Bashkuara dhe 527 milionë vite jetë në Evropë mund të shpëtohen.

Qeveritë mund të përmirësojnë nivelet e ndotjes së ajrit duke taksuar emetuesit e lartë dhe duke krijuar standarde më të rrepta të emetimeve. Investimi në burime jo ndotëse – si makinat elektrike – mund të ndihmojë gjithashtu. /Telegrafi/