Skënderbeu “me tipare sllave”

Prezantimi i parë i një statuje të Skënderbeut që pritet të ngrihet në Budapest ka zemëruar artistë në Shqipëri, të cilët thonë se në të janë përzierë tipare shqiptare dhe sllave.

Lajmet se një monument për heroin kombëtar shqiptar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu do të ngrihet në parkun qendror të Budapestit, fillimisht u mirëpritën nga shqiptarët në media. Megjithatë, entuziazmi filloi të zbehej më 25 korrik, kur ambasadori shqiptar në Hungari, Arian Spasse, bashkë me skulptorin hungarez, Mihaly Gabor, pozuan para monumentit gjysmë të përfunduar dhe fotografitë u shpërndanë në rrjetet sociale të ambasadës.

Disa shqiptarë u tronditën nga pamja e skulpturës së re të heroit të tyre kombëtar, duke e parë atë shumë ndryshe nga skulpturat dhe imazhet më tradicionale të tij, siç është ajo në sheshin kryesor të Tiranës.

Dekani i Arteve të Bukura në Universitetin e Tiranës, Ardian Isufi, ishte i pari që theu heshtjen dhe tha se tiparet e këtij Skënderbeu nuk ngjanin si ato të një shqiptari.

“Nuk kam parë kurrë një Skënderbe më të paqartë. Ai mund të jetë një hungarez, bullgar ose serb, por kurrë një shqiptar,” shkroi ai në Facebook më 27 korrik.

Isufi i bëri thirrje Ministrisë së Jashtme të Shqipërisë të reagojë, duke pretenduar se tiparet e statujës ishin pjesë e përpjekjeve të vazhdueshme për të shtrembëruar kulturën dhe historinë shqiptare.

“I bëj thirrje Ministrisë së Jashtme të sugjerojë që skulptori hungarez të shkojë në arkivat e Vatikanit dhe të analizojë fizionominë e Skënderbeut, meqë atje ka me dhjetëra gravura që e interpretojnë atë,” sugjeroi Isufi.

Ky postim nxiti një protestë publike për skulpturën, gjë që bëri që ambasada shqiptare në Hungari të heqë postimet në mediat sociale, ndërkohë që ambasadori Spasse shkroi në Facebook pas reagimit negativ se statuja ishte thjesht në fazën e modelimit dhe se do të pësonte ndryshime.

“Modeli i paraqitur do të pësojë ndryshime, duke marrë tiparet e Skënderbeut që shqiptarët i njohin mirë,” shkroi ai.

Megjithatë, dyshimet në lidhje me rezultatin final të skulpturës mbeten të larta.

Ilir Lluka, artist audiovizual, tha për BIRN se statuja ishte shqetësuese pasi të jepte një ide të përgjithshme se nacionalitetet shqiptare dhe sllave ishin një dhe njësoj.

“Shumë njerëz mund t’i konsiderojnë këto kritika të parëndësishme, por ky është një rast kur pamja e jashtme merr rëndësi, duke kontribuar në një injorancë ndërkombëtare në lidhje me shqiptarët dhe se kush janë ata,” tha ai.

“Identiteti ynë rrezikon të përzihet me atë të të tjerëve derisa të zhduket plotësisht nga mendjet e njerëzve,” tha Lluka.

Statuja e Skënderbeut, emri i vërtetë i të cilit është Gjergj Kastrioti, i cili vdiq në vitin 1468, do të ngrihet pranë bashkëkohësit të tij hungarez, liderit ushtarak dhe politik, John Hunyadi.

Ata të dy luftuan së bashku në shekullin XV kundër osmanëve, duke vonuar zgjerimin e pushtimit të ushtrive myslimane në Europën Qendrore dhe Perëndimore.

Përveçse në Shqipëri, statuja të Skënderbeut janë ngritur edhe në Prishtinë, Shkup, Romë, Bruksel, Gjenevë dhe Londër. /Fatjona Mejdini/BIRN/