Problemet e Vuçiqit me serbët në Kroaci

Ivica Petrovic

Protestat e vazhdueshme të studentëve në Serbi kanë detyruar autoritetet serbe të përdorin të gjitha materialet e mundshme propagandistike në përpjekje për të ndalur protestat. Edhe Kroacia shfaqet si një nga aktorët kryesorë në këtë luftë, e shënjestrat janë drejtuar edhe kundër disa përfaqësuesve të komunitetit serb atje.

Pas skandalit diplomatik të shkaktuar nga ambasadorja serbe në Kroaci, Jelena Miliq, e cila u largua nga pritja e Krishtlindjeve të Këshillit Kombëtar Serb (SNV) në Kroaci, fushata e regjimit u kthye edhe kundër Milorad Pupovacit, presidentit të SNV-së. Ai kritikohet për “duartrokitje për të rinjtë dhe studentët” dhe “tekstet antiserbe në gazetën e tij”, madje pretendohet se “Pupovaci dhe SNV-ja janë të qepura sipas masave të Tuxhmanit”.

Analistët në Beograd theksojnë se marrëdhënia midis Milorad Pupovacit dhe Aleksandar Vuçiqit nuk mund të krahasohet me marrëdhëniet që ata kanë, për shembull, me udhëheqjen e Republikës Sërpska ose me serbët në Mal të Zi. Vetë Pupovaci, në një intervistë për DW, ka deklaruar se ka pasur kontakte me presidentin e Serbisë një vit e gjysmë më parë.

Drejtori nga Novi Sadi i Qendrës për Rajonalizimin, Aleksandar Popov, vëren se “marrëdhëniet ndërmjet autoriteteve në Serbi dhe SNV-së nuk kanë qenë kurrë të mira, sepse Pupovaci është i vetmi lider serb në rajon që nuk është nën ndikimin e Beogradit. “Gjesti i ambasadores Jelena Miliq është vetëm një shembull i një marrëdhënieje të tillë”. Aleksandar Vuçiqi, shton Popov, “nuk mund ta shndërrojë Pupovacin në Milorad Dodik”. Pupovaci nuk është një kalkulator politik dhe ai bëri gjithçka në fuqinë e një njeriu për të përmirësuar pozitën e komunitetit serb në Kroaci, në mënyrë që pozita të përmirësohet ose të paktën të mos përkeqësohet. “Vetëm shikoni se si po kalojnë serbët në Kosovë që dëgjuan Listën Serbe”, thotë Popov.

Presidenti serb mendon se mund t’i trajtojë serbët në Kroaci ashtu siç i trajton serbët në Kosovë, Mal të Zi dhe Republika Sërpska, tha për DW, Naim Leo Beshiri, drejtor i Institutit të Beogradit për Çështje Evropiane. “Dallimi është i madh, sepse në Kroaci ka institucione të caktuara dhe serbët në Kroaci dinë të përdorin disa mekanizma institucionalë”. Ajo që Vuçiqi mendon për Kroacinë dhe serbët në Kroaci duket edhe nga emërimi i Jelena Miliqit si ambasadore e Serbisë në Kroaci. “Ajo erdhi në këtë post pas disa vitesh punë në SNS dhe pa asnjë njohuri apo përvojë diplomatike”, tha Beshiri i cili beson se “Vuçiqi ka kohë që përpiqet ta kthejë Pupovacin në Dodik”. Mendoj se kjo ka të bëjë edhe me atë se kush do të jetë pasardhësi i Pupovacit në Kroaci. “Pikërisht në këtë kontekst mund të interpretohet edhe fushata aktuale e autoriteteve serbe kundër liderit të SNV-së dhe mendoj se Vuçiqi sigurisht që do të përpiqet të krijojë një person të ri, i cili do t’u bindet autoriteteve serbe në Beograd”.

Milorad Pupovac thotë për DW se gjithçka që ndodhi mes autoriteteve serbe dhe SNV-së lidhet me dy gjëra: “Njëra është se si funksionon diplomacia serbe në Zagreb dhe tjetra lidhet me situatën e brendshme në Serbi”. Pupovaci kujton se “Serbia ka qenë vend protestash për tridhjetë vjet dhe se kjo nuk është asgjë e papritur”. “Serbia është një shoqëri shumë e traumatizuar” thotë ai.

“Mendoj se qeveria kroate bëri një lëvizje të mirë duke mos reaguar ndaj të gjitha akuzave që vijnë nga Serbia”, vëren Aleksandar Popov, duke shtuar se “problemi kryesor është se Vuçiqi nuk mund të ndikojë tek Pupovaci. Në Republika Sërpska, situata është e ndryshme me Milorad Dodikun dhe njerëzit e tij”.

Naim Leo Beshiri beson se Pupovaci “me mençuri tërhoqi vëmendjen për faktin se në Serbi nuk ka liri të fjalës dhe diskutim parlamentar, ndaj reagimi i tij erdhi në ceremoninë e ndarjes së çmimeve”. “Në anën tjetër, Pupovaci është i vetmi lider serb në rajon për të cilin kryeqyteti i tij është Zagrebi, ndërsa vendi i tij është Kroacia dhe kjo është diçka që Vuçiqi nuk mund ta ndryshojë”, thekson bashkëbiseduesi nga Instituti për Çështje Evropiane.

Pupovaci gjithashtu thekson “rëndësinë e Serbisë si një shtet demokratik dhe stabil”. Për DW ai thotë se kur bëhet fjalë për marrëdhëniet mes dy vendeve, “duhet të vazhdojmë të punojmë për reduktimin e marrëdhënieve të këqija dhe për uljen e atmosferës së keqe në marrëdhëniet mes dy vendeve”.

Sidoqoftë, kjo është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet. Presidenti i Serbisë i përdori protestat studentore për sulme ndaj Kroacisë dhe për sulme ndaj kërkesave të studentëve që u paraqitën si pjesë e një komploti mes shërbimeve sekrete kroate dhe tradhtarëve në Serbi. Kur kësaj i shtojmë krahasimet e vazhdueshme të Vuçiqit me Kroacinë, nga ajo ekonomike deri tek ajo ushtarake, është e qartë se çdo krizë në Serbi të kujton një slogan të vjetër politik: “Kur kohët janë të vështira – fajëso Kroacinë”.

Beshiri e sheh këtë përpjekje të vazhdueshme për të konkurruar me Kroacinë në kontekstin e zhgënjimit të Vuçiqit, sepse Kroacia, me anëtarësimin e saj në NATO dhe BE, ka ecur shumë përpara Serbisë. “Nëse Kroacia do të ngecte tani dhe Serbia do të përparonte ekonomikisht me 10 për qind në vit – gjë që është praktikisht e pamundur – Serbia do të arrinte Kroacinë për 20 vjet. Ndërsa Slloveninë do ta arrinte për 60 vjet. Vuçiqi e di këtë dhe për këtë duhet të shpikë vazhdimisht armiq dhe të krijojë kakofoni në vend për të mbetur në pushtet”, tha ai.

Kjo është retorikë të cilës as Kroacia nuk po i përgjigjet më, thekson Aleksandar Popov, dhe konstaton: Qeveria serbe megjithatë ka vendosur që kjo është mënyra më e përshtatshme për të etiketuar dikë. Kjo largon vëmendjen nga problemet e brendshme që ata përndryshe po i krijojnë vetë. Më duket se në këtë kuptim, Beogradi mund të kishte preferuar që Primoracin të kishte fituar zgjedhjet presidenciale në Kroaci në vend të Milanoviqit, sepse – kur bëhet fjalë për Partinë Progresive Serbe dhe HDZ-në – ato janë parti simotra, të cilat madje mbështesin njëra-tjetrën në kohë krize. /DW/