Nga “isteme”, “söz” dhe “bohça”, deri te fundi i ceremonisë – këto janë traditat e dasmave në Turqi

Ceremonitë e veçanta si dasmat kanë një trashëgimi të thellë, historike dhe të pasur tradicionale në kulturën turke dhe dasmat turke janë ngjarje të rëndësishme që bashkojnë familjet dhe shoqërinë për të festuar me gëzim dhe hare.

Dhe siç shkruajnë mediat turke, dasmat atje zakonisht fillojnë me muaj përgatitje, përcjell Telegrafi.

Tradita përfshin hapa si “isteme” (kërkimi për bekimin e prindërve), “söz” (fjalë për fjalë do të thotë premtim, një hap drejt fejesës), fejesën dhe në fund ceremoninë e martesës.

Ceremonitë e dasmave mbahen shpesh në pranverë dhe verë.

Siç sqarohet më tej, traditat turke të dasmave janë një pjesë e rëndësishme e kulturës turke; disa tradita kanë ndryshuar me kalimin e viteve. Fillimisht bëhet ceremonia e “istemes”, në të cilën familja dhe të afërmit e dhëndrit shkojnë në shtëpinë e nuses dhe kërkojnë miratimin për bashkimin.

“Isteme” mund të përkufizohet si hapi i parë për zyrtarizimin e marrëdhënies mes dy personave.

Në këtë ceremoni, nusja vesh një fustan mbrëmjeje dhe dhëndri me një kostum.

Nusja e ardhshme bën një shërbim me kafe turke; zakonisht kafes së dhëndrit i hidhet pak kripë dhe vërehet nëse do ta pijë dhe si do të reagojë kur ta pijë.

Nëse dhëndri pi kafen e kripur, do të thotë se do të durojë shumë telashe për gruan që dashuron dhe është i fokusuar që ta bëjë të lumtur.

Kur flet me familjen e gruas, babai i dhëndrit deklaron hapur se të rinjtë e duan njëri-tjetrin dhe duan të martohen. Në këmbim, nëse babai i nuses e miraton martesën, hapi i parë përfundon. Më pas këmbehen unazat e premtimit/fejesës. Ato shërbejnë si simbol i dy personave që i premtojnë njëri-tjetrit se do të martohen.

Më pas është zakoni i fejesës bohça (fjalë për fjalë do të thotë ‘pako’), ndonëse sot shpesh harrohet.

‘Pakoja’ e fejesës është dhurata e dhëndrit për nusen dhe të afërmit e saj pas fejesës dhe nusja blen dhurata të ndryshme për dhëndrin dhe të afërmit e tij dhe disa sende për pajën e saj.

Dhuratat dekorohen me kujdes, paketohen dhe dërgohen në anën tjetër me një ceremoni ku marrin pjesë të afërmit.

Pas sqarimit të datës së dasmës, nisin përgatitjet si shtëpia ku do të jetojë çifti dhe pazaret për gjërat e tyre.

Nëse nusja ka pajë, me një festë të vogël, dhëndri dhe të afërmit e tij e marrin pajën nga shtëpia e saj dhe e vendosin në shtëpinë ku do të jetojnë së bashku.

Nusja dhe dhëndri festojnë veçmas një ditë para dasmës nga miqtë dhe familjarët e tyre të ngushtë.

Nata e kënasë

Sipas Daily Sabah, përcjell Telegrafi, nata me këna që mbahet nga familja e nuses është një ngjarje e veçantë e organizuar nga të afërmit e nuses. Në këtë natë aplikohet këna në duart e nuses dhe festohet nata e fundit para martesës.

Ka disa arsye për aplikimin e këna-së.

Bukuria dhe zbukurimi: Aplikimi i këna në duart dhe këmbët e nuses së ardhshme synon të ruajë dhe mbrojë bukurinë e saj. Këna zbukuron duart e nuses dhe i harmonizon me fustanet e saj.

Mbrojtja nga fati i keq: Sipas besimit tradicional, nusja e ardhshme bekohet me këna para dasmës për ta mbrojtur nga fati i keq. Besohet se këna largon energjitë negative dhe sjell lumturi dhe bollëk në jetën bashkëshortore të nuses.

Kjo ngjarje, e cila tradicionalisht mbahej në shtëpinë e nuses, shpesh mbahet në vende të ndryshme.

Aty, këndohen këngë tradicionale dhe nusja pritet të qajë kur të kuptojë se po largohet nga familja.

Veç kësaj, nusja nuk e hap pëllëmbën e saj gjatë aplikimit me këna derisa nëna e dhëndrit t’i vendosë një monedhë ari në pëllëmbën e saj; pastaj ajo hap dorën dhe vendoset këna.

Dita e dasmës

Në ditën e dasmës, pasi nusja është veshur dhe të jetë gati, fillon ceremonia e quajtur pritja e dasmës.

“Marrja e nuses” është kur zyrtarisht mbërrijnë dhëndri, miqtë e tij të ngushtë dhe familjarët për të transportuar gruan në ceremoninë e martesës.

Është simbolike që gruaja largohet nga shtëpia e familjes së saj për të filluar një jetë të re me burrin e saj.

Në ceremoni, ka zakone që ndryshojnë në rajone; vëllai i nuses ose të afërm të tjerë kërkojnë para xhepi duke thënë se “dera nuk hapet” ose i fshehin këpucët e dhëndrit.

Pra, dhëndri duhet të japë para xhepi derisa të hapet dera ose t’i gjenden këpucët. Kur palët janë të kënaqura me paratë e tyre, dhëndri mund ta përcjellë nusen në makinën e dasmës.

Kështu fillon karvani i dasmës.

Karvani i dasmave përbëhet nga automjete të njëpasnjëshme nga shtëpia e nuses dhe dhëndrit deri në sallën e dasmës. Përgjatë kolonës bien buritë dhe thuhen fjalë të gëzueshme.

Kur arrihet në sallën e dasmës, nusja dhe dhëndri kërcejnë me muzikë romantike. Të ftuarit e dasmës zakonisht përbëhen nga të afërm dhe miq të ngushtë. Për mysafirët ofrohen ushqime tradicionale turke dhe programe të ndryshme argëtuese. Këto programe përfshijnë vallet tradicionale turke, valle popullore dhe shfaqje muzikore.

Ceremonia e dhuratave në dasma është gjithashtu një traditë e rëndësishme. Të ftuarit ngjitin dhuratat e tyre, zakonisht monedha ari ose para, në fustanin e nuses ose në xhaketën e dhëndrit.

Pasi pranojnë dhuratat, çifti i ri prejnë së bashku tortën dhe ushqejnë njëri-tjetrin, një zakon tradicional i lumtur për ta për të jetuar një jetë të lumtur së bashku.

Megjithatë, ka disa tradita të ndryshme në të gjithë Turqinë për dasma. Në Trabzon, për shembull, vallet tradicionale popullore të quajtura “horon” janë të rëndësishme në dasma.

Në Muğla, një traditë quhet “hedhja e barkut” në dasma. Në këtë traditë, dasmorët formojnë një unazë rreth nuses dhe dhëndrit, dhe ata kërcejnë nën muzikë. Kjo do të thotë argëtim i bollshëm dhe i shton energji dasmës.

Në Izmir, ekziston një traditë e quajtur “halay”. Në këtë traditë, nusja dhe dhëndri barten nga një grup prej tetë personash dhe më pas formojnë një “halay” me ta.

Në Antalia, organizohet një vakt tradicional. Një ditë para dasmës, nusja dhe shoqja e saj e ngushtë shkojnë në një hamami dhe këtu organizohet një gosti.

Më në fund, në fund të dasmës, të afërmit lënë nusen dhe dhëndrin në shtëpinë e tyre të re dhe dasma përfundon me një festë të vogël këtu.

Këto janë vetëm disa shembuj të traditave lokale në lidhje me nusen dhe dhëndrin në rajone të ndryshme të Turqisë. Tradita të ndryshme mund të gjenden në çdo rajon dhe këto tradita krijojnë një atmosferë plot ngjyra.

Çifteve të reja që martohen, është traditë t’u thuash si një urim të mirë: “Bir yastıkta kocasınlar”, që përafërsisht përkthehet në “Le të plaken së bashku (në të njëjtin jastëk). /Telegrafi/