Çfarë është Pranvera Arabe, si filloi dhe çfarë ndodhi më pas?

Dhjetë vjet më parë, revoltat u përhapën si zjarr në të gjithë botën Arabe, duke nxitur ngjarje që ndryshuan rajonin.

Nga rënia e udhëheqësve të vjetër dhe autoritarë në shtypjen e revoltave, këtu janë disa data dhe ngjarje kryesore që përbëjnë atë që njihet si Pranvera Arabe, shkruan Al Jazeera, përcjell Telegrafi.

Shkëndija tuniziane

Më 17 dhjetor të vitit 2010, një i ri tunizian që shiste perime, i vuri zjarrin vetes për të protestuar kundër ngacmimeve të policisë.

Mohamed Bouazizi vdiq më 4 janar të vitit 2011, por jo para se gjesti i tij të bëhej viral, duke shkaktuar protesta kundër kostos së jetesës dhe presidentit autoritar të vendit Zine El Abidine Ben Ali.

Sundimi 23-vjeçar i Ben Aliut përfundoi 10 ditë më vonë kur ai iku për në Arabinë Saudite, duke u bërë udhëheqësi i parë i një kombi arab që “u nxor” nga protestat popullore.

Protestat frymëzuan një valë revoltash në të gjithë botën Arabe ndërsa njerëzit u ngritën për të protestuar kundër autoritarizmit, korrupsionit dhe varfërisë.

‘Mubarak jashtë!’

Më 25 janar të vitit 2011, mijëra egjiptianë marshuan në Kajro, Aleksandri dhe qytete të tjera, duke kërkuar largimin e presidentit Hosni Mubarak, i cili kishte qenë në pushtet për 30 vjet.

Më 11 shkurt, ndërsa më shumë se një milion dolën në rrugë, Mubarak dha dorëheqjen dhe i dha kontrollin ushtrisë.

Qeveria e lidhur me Vëllazërinë Myslimane të Mohammed Morsi u zgjodh në 2012, por u përmbys vitin e ardhshëm nga ushtria e udhëhequr nga gjenerali, tani president, Abdel Fattah el-Sisi.

‘Tahrir’ i Bahreinit

Më 15 shkurt, protestuesit morën rrethin e Sheshit Pearl në kryeqytetin të cilin ata e quajtën “Sheshi Tahrir” dhe kërkuan një monarki kushtetuese midis reformave të tjera.

Por kampi i tyre u sulmua nga policia e trazirave tre ditë më vonë, duke vrarë tre njerëz dhe duke plagosur shumë të tjerë.

Shpërthimi në Libi

Në të njëjtën ditë kur filluan protestat e Bahreinit, policia libiane përdori forcën për të shpërndarë një protestë kundër qeverisë në qytetin e dytë, Benghazi.

Udhëheqësi i vendit Muammar Gaddafi u zotua të “kapte minjtë” që e kundërshtonin atë.

Kryengritja u kthye në një luftë civile me forcat ajrore franceze, britanike dhe amerikane që ndërhynë kundër Gaddafit.

Më 20 tetor të vitit 2011, Gaddafi u kap dhe u vra në rajonin e tij në Sirte nga rebelët që e gjetën atë të fshehur, përcjell Telegrafi.

Vendi tani është i ndarë midis administratave rivale lindore dhe atyre me bazë perëndimore.

Vazhdon me Sirinë

Më 6 mars, një duzinë adoleshentësh etiketuan murin e shkollës së tyre në Sirinë jugore me “radha juaj, doktor”, duke iu referuar presidentit Bashar al-Assad, një okulist i trajnuar.

Tortura e të rinjve shkaktoi kryesisht protesta paqësore në fillim dhe kërkoi reformë demokratike.

Por me shtypjen e dhunshme nga qeveria, revolta u kthye në luftë civile.

Lufta e Sirisë gjithashtu kontribuoi në ngritjen e grupit ISIL (ISIS) dhe rinovoi konfliktin në Irakun fqinj, duke arritur kulmin në një sulm gjenocidi ndaj pakicave në veri të vendit.

Zgjedhjet e para të Tunizisë

Më 23 tetor të vitit 2011, tunizianët u drejtuan për të votuar për zgjedhjet e tyre të para të lira, në të cilat triumfuan anëtarët e lëvizjes Ennahdha.

Shkon Saleh i Jemenit

Më 27 shkurt të vitit 2012, Ali Abdullah Saleh, i cili kishte drejtuar Jemenin për 33 vjet, i dorëzoi pushtetin zëvendësit të tij Abdrabuh Mansur Hadi, pas një viti protestash.

Vendi më i varfër i botës arabe, Jemeni, gjithashtu “zbriti” në dhunë pas protestave fillestare.

Moska shpëton al-Asadin

Rusia, e cila me Iranin është aleati më i madh i al-Asadit, filloi sulmet ajrore kundër rebelëve sirianë më 30 shtator të vitit 2015, duke ndryshuar rrjedhën e luftës.

Pas 10 vjet luftimesh, të cilat lanë 380,000 të vdekur, al-Assad ishte në gjendje të pretendonte fitore të konsiderueshme. /Telegrafi/