Belban nuk linda, u bëra kur isha nëntë vjeç

Nga: Petrit Ruka

“Nuk kam lindur gagaç, po gagaçërinë e fitova aty nga mosha tetë-nëntë vjeç. Kishim komshi një familje të madhe me tetë fëmijë. Familjen e L.B. Të dy prindërit e kësaj familjeje ishin gagaçë… Për çudinë e të gjithëve edhe të nëntë fëmijëve u mbahej për ibret goja. Një ditë, nuk e di pse e imitova njërin prej tyre para shokëve të mëhallës dhe u habita shumë kur pashë sesi të gjithë u shkulën së qeshuri. Qeshnin sa u delnin lot prej syve, u shkuleshin zorrët nga barku. Fjala mori dhenë dhe filluan të ma kërkonin këtë gjë të gjithë. Kënaqeshin pa masë ata, por edhe unë kënaqesha. I imitoja sa ngopesha. Dhe ja kështu, ditë për ditë… aq sa edhe mua filloi të më mbahej goja. M’u bë zakon dhe ec e hiqe…”

Kjo është një nga dhjetëra intervistat e zbardhura për fëmijërinë e Kadri Roshit, që unë i mora përpara se të filloja xhirimet për dokumentarin “Butrinti i gjallë”, kushtuar atij. Shumëkush nuk e di që për vite të tëra ai ka qenë një gagaç, një njeri të cilit i mbahej goja. Nuk kanë sesi ta besojnë një çudi të tillë, sepse e kanë dëgjuar qindra herë ligjërimin e tij me një shqipe të kulluar e të mahnitshme. Do të mjaftonte ta dëgjoje vetëm njëherë në skenë ligjërimin e tij, që gagaçëria e Kadri Roshit të të duket shpikja më e çartur e botës.

Por, është pikërisht kështu. E pohojnë shokët e tij të fëminisë, kolegët e parë që e kanë njohur qysh në vitin 1945, kur ai sapo kishte hyrë në dyert e Teatrit të Shtetit.

Kishin kaluar dhjetë vjet qysh nga “shfaqja e parë në rolin e gagaçit” që ai pati luajtur në një rrugicë të Ballshit dhe më 1945 vijonte ende të ishte një belban. Kishte bërë të pamundurën për ta shkulur këtë ves, pati bërë përmirësime të mëdha, por goja ende i mbahej. Dhe vetëm një vullnet i “çmendur” si i tij mund të arrinte deri aty sa të bëhej shqipfolësi më i kulluar që kam dëgjuar ndonjëherë në jetën time.

Përpiqem ta mendoj sesi ka ndodhur.

…Ishte qershor, bënte vapë dhe në Ballsh ishin pjekur qershitë.

– Ka ardhur dreka – tha Meleqi dhe doli nga lumi. – Po nuk më gjeti në shtëpi babai, do më pijë e zeza. Me thupër thane ka për të më rrahur.

Ata dolën një e nga një në zallin e Gjanicës, të pestë. Kërcihollë dhe pa brekë. Bibilushët e vegjël u qenë mbledhur sa një krimb i bardhë plehu nga të ftohtit e ujit.

– E mo, ti frikaç, bba-bba-bba-i, se mos bësh çiçin…

Sadushit i qe mbajtur goja nga të dridhurat dhe të gjithë ia shkulën të qeshurit.

– Iii… o gagaç, o kulaç t’u mor goja si djemtë e Resulajve – tha Kadriu dhe filloi të flas si djemtë belbanë, që sot nuk kishin ardhur në Gjanicë.

Fëmijët ia plasën të qeshurit dhe Kadriu aq deshi, nuk pushonte.

Kadriu i vogël u habit që të tjerët u mekën nga të qeshurat, filloj t’i imitojë një nga një fëmijët e Resulajve.

Të nesërmen, në oborrin e shkollës fjala mori dheun dhe në pushimin e gjatë një tufë djemsh më të rritur iu mblodhën përreth e filluan t’i luteshin.

– O Kadri, pa na i bëj një çikë djemtë e Resulajve.

Djali nguroi për një çast, se turma e fëmijëve qe si shumë e madhe.

Kur të gjithë filluan t’i luteshin, ai nuk e mposhti dot tundimin. Ia fillojë imitimit dhe grumbulli i madh, u mpak për disa çaste, pastaj e qeshura plasi si një shkumbë e madhe dallge e detit të trazuar. E mbushi tej për tej oborrin. Të tjerë fëmijë vrapuan aty dhe filluan të çajnë me bërryla për të parë rreth kujt ishin mbledhur.

Vazhdonte të bënte mrekullisht gagaçin dhe të ndiqte me bisht të syrit masën e spektatorëve, e përpirë nga një e qeshur që nuk kishte të sosur. Po u dilnin lot prej syve.

Befas, instinktivisht ndjeu dehjen e njeriut që zotëron fuqinë e paspjegueshme të zotërimit mbi të tjerët me anë të fjalës.

Ky ishte roli i tij i parë në jetë si aktor. Dhe ndoshta më i miri. Një rol që nuk është shënuar padrejtësisht në listën e pafund të roleve të tij brilant. Ndërkohë, ai nuk e kish dëgjuar mbase asnjëherë fjalën magjike: aktor