Sulmi i Izraelit vendos Iranin përballë një dileme të vështirë

Nga: Emile Hokayem / The Financial Times
Përkthimi: Telegrafi.com

Që pas sulmit masiv me raketa balistike të Iranit më 1 tetor, ishte i pritshëm sulmi izraelit që ndodhi në orët e para të mëngjesit të 26 tetorit. Ajo që nuk dihej ishte momenti i saktë ose objektivat që do të zgjidhte udhëheqja izraelite. Do të duhen disa ditë për të kuptuar plotësisht dëmet e shkaktuara, por është e qartë se sulmi ishte, qëllimisht, i kufizuar në shtrirje, ndonëse kishte ndikim të konsiderueshëm.

Javët e pasigurive mbi objektivat e mundshëm të Izraelit kishin krijuar ankth të madh, që nga Shtëpia e Bardhë, liderët arabë, tregjet financiare e deri te të huajt në Gjirin Persik, për shkak të frikës për zgjerimin e konfliktit. Në nivelet më të larta të objektivave ishin lokacionet e krerëve të shtetit, objektet bërthamore dhe instalimet energjetike, ndërsa opsionet mesatare përfshinin bazat ushtarake, përfshirë sistemet e mbrojtjes ajrore dhe fabrikat e prodhimit të raketave dhe dronëve.

Shënjestrimi i të parave do të nënkuptonte rrezikun e një lufte të plotë, të cilën askush nuk e dëshiron. Zgjedhja e të fundit ishte një mesazh për Iranin që të tërhiqej ose të përballej me pasoja më të ashpra.

Në këtë situatë, Izraeli ka treguar përsëri epërsinë e tij ushtarake ndaj rivalit të tij kryesor. Ai mbetet fuqia e vetme në rajon që mund të kryejë një operacion të tillë – shumica e ushtrive evropiane do ta kishin të vështirë të përballonin një detyrë të tillë. Disa në Izrael, si udhëheqësi i opozitës, Yair Lapid, kanë argumentuar se shkalla e sulmit ishte e gabuar dhe se Izraeli duhet ta kishte goditur Iranin më fuqishëm.

Një faktor i rëndësishëm për kryeministrin izraelit, Benjamin Netanyahu, ishte zgjedhja presidenciale në ShBA. Administrata Biden dhe kandidatja demokrate Kamala Harris dëshirojnë të shmangin një luftë më të gjerë, e cila do të rrisë më tej pakënaqësinë brenda partisë së tyre, më pak se dy javë para votimeve. Por, pavarësisht se kush fiton më 5 nëntor, periudha deri në inaugurimin e presidentit të ri më 20 janar 2025, do të përfaqësojë një moment të rrezikut të lartë për administratën amerikane dhe rajonin.

Administrata Biden do të pretendojë se këshillat e saj e kufizuan Izraelin. Ajo tashmë ka deklaruar se ky sulm duhet të jetë “fundi” i shkëmbimeve të drejtpërdrejta midis Izraelit dhe Iranit, ashtu siç besonte se vrasjet e Yahya Sinwarit dhe Hassan Nasrallahut do të kishin një ndikim vendimtar në luftimet në Gazë dhe Liban. Kjo, megjithatë, ka rezultuar të jetë thjesht një mendim i dëshiruar nga amerikanët.

Irani, udhëheqësi suprem i të cilit, Ajatollah Ali Khamenei, sinjalizoi një përgjigje të matur të dielën, përballet me një dilemë gjithnjë e më të thellë: të tërhiqet, por të duket i dobët dhe të ftojë sulme të tjera, ose të hakmerret dhe të rrezikojë humbje të plotë. Humbja e sistemeve të mbrojtjes ajrore e lë atë të pambrojtur ndaj sulmeve të mëtejshme. Shkatërrimi i objekteve të prodhimit të raketave sugjeron se nuk do të jetë në gjendje të furnizojë me shpejtësi arsenalin e tij ofensiv për të vazhduar luftën, ndërkohë që Izraeli merr më shumë sisteme mbrojtëse dhe interceptorë nga ShBA-ja dhe vendet e tjera.

Problemet e Iranit janë më të thella. Dy nga tri shtyllat e strategjisë së tij të sigurisë janë tronditur. Partnerët e tij në milicitë e dëmtuara në Liban, Palestinë dhe Siri nuk janë më në gjendje të ndalojnë dhe të ndëshkojnë Izraelin. Rindërtimi i tyre do të kërkojë dekada dhe mund të mos jetë as i mundur. Arsenali i tij i raketave balistike, raketave lundruese dhe dronëve nuk ka pasur ndikimin e pritur ushtarak. Ky arsenal tani do të duhet të rimbushet dhe të zhvillohet teknologjia më e mirë. Shtylla e fundit e strategjisë, programi i tij bërthamor, është më i cenueshëm se kurrë dhe përshpejtimi drejt prodhimit të një bombe mund të përshpejtojë luftën që Irani ka përpjekur të shmangë.

Opsionet e hakmarrjes së Iranit po ngushtohen. Si pasojë, ai mund të kërkojë objektiva më pak të mbrojtur, siç janë objektet dhe interesat amerikane në shtetet e Gjirit. Ankthi në rritje në atë pjesë të rajonit është arsyeja pse Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe të tjerët nxituan të dënonin sulmet izraelite dhe të propozonin rrugë diplomatike për zgjidhje.

Në fund të fundit, Izraeli mbetet në kontroll të përshkallëzimit dhe mund të vendosë të vazhdojë të përfitojë nga epërsia e tij. Sot Netanyahu është i vetmi lider në Lindjen e Mesme që vepron siç dëshiron, ndërsa shikon të tjerët, përfshirë SHBA-në, të dorëzohen dhe të përshtaten.

Zyrtarët izraelitë besojnë se kompetenca operacionale dhe suksesi i vendit në fushën e betejës do të kapërcejnë çdo shqetësim politik dhe moral që amerikanët, evropianët dhe arabët kanë për mënyrën se si po zhvillohen këto luftëra. Netanyahu, me siguri, ishte i kënaqur kur Donald Trump i tha në një telefonatë të fundit “bëj atë që duhet të bësh”. Planifikuesit e tij të mbrojtjes me siguri po vendosin më shumë ide mbi tavolinë. Por, ashtu si iranianët, Netanyahu duhet të ketë kujdes ndaj joshjes së mendjemadhësisë. /Telegrafi/