Çfarë është ‘propozimi i përafrimit’ të armëpushimit në Gaza dhe a do të funksionojë ai?

Kryediplomati i Shteteve të Bashkuara përfundoi vizitën e tij në Izrael të hënën me një mesazh për ata që luteshin për përfundimin e luftës në Gaza.

Sekretari i Shtetit, Antony Blinken tha se u konsultua me kryeministrin e Izraelit, Benjamin Netanyahu, i cili – tha zyrtari amerikan – kishte pranuar një “propozim” për një armëpushim në Gaza.

Propozimi me sa duket synon të kapërcejë mosmarrëveshjet e pazgjidhura midis Izraelit dhe grupit palestinez Hamas në mënyrë që t’i japë fund dhunës në Gaza, ku Izraeli ka vrarë më shumë se 40,000 njerëz dhe ka zhvendosur pothuajse të gjithë 2.3 milionë njerëzit gjatë 10 muajve të fundit.

Lufta shkatërruese e Izraelit në Gaza filloi menjëherë pas një sulmi të udhëhequr nga Hamasi në Izraelin jugor më 7 tetor, në të cilin u vranë rreth 1,139 njerëz dhe më shumë se 250 u zunë robër.

Pavarësisht përpjekjeve të vazhdueshme këtë vit për të arritur një armëpushim, dhe madje edhe pas një propozimi të shpallur nga presidenti amerikan Joe Biden që ai tha se mbështetej nga Izraeli dhe se ishte mbështetur publikisht nga Hamasi, SHBA-të tani janë të detyruara të shpallin një “propozim të përafrimit”.

Hamasi e ka hedhur poshtë propozimin, duke e quajtur atë një përpjekje të SHBA-së për të blerë kohë “për Izraelin që të vazhdojë gjenocidin e tij” dhe kërkoi një kthim në propozimin e mëparshëm, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Me Blinken që udhëton në Lindjen e Mesme dhe një raund të ri të mundshëm bisedimesh, le të hedhim një vështrim më të afërt në propozimin e fundit dhe në çfarë përqendrohet tani mosmarrëveshja midis Izraelit dhe Hamasit.

Armëpushimi i përhershëm?

Izraeli nuk dëshiron një armëpushim të përhershëm, pavarësisht përfshirjes në bisedimet e “armëpushimit”.

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu dëshiron të rezervojë të drejtën për të rifilluar sulmet në Gaza pasi të jenë tërhequr robërit izraelitë.

Kjo përputhet me një doktrinë të gjatë ushtarake izraelite për kryerjen e “sulmeve parandaluese” në territorin e pushtuar palestinez për të dobësuar në dukje kërcënimin që vjen nga luftëtarët palestinezë, siç bën shpesh në Bregun Perëndimor të pushtuar.

“Shumica e izraelitëve nuk mund të kundërshtojnë atë që dëshiron të bëjë Netanyahu, që është të shkatërrojë Hamasin, pavarësisht se ato janë fjalë boshe që nuk kanë kuptim”, mendon Ori Goldberg, një komentator izraelit për çështjet politike.

Megjithatë, siguria e vetë Izraelit ka thënë se qëllimi i deklaruar i Netanyahut për të shkatërruar plotësisht Hamasin është i pamundur dhe përbën “hedhje pluhur në sytë e publikut [izraelit]”.

Edhe ministri i mbrojtjes i Netanyahut, Yoav Gallant, e ka hedhur poshtë idenë e një “fitoreje totale” kundër Hamasit.

Në korrik, Hamasi shprehu gatishmërinë për të nënshkruar një armëpushim të përkohshëm dhe më pas në mënyrë indirekte të vazhdonte bisedimet që përfundimisht do të çonin në një armëpushim të përhershëm.

Netanyahu, megjithatë, ka vazhduar të shtojë kushte dhe është treguar i gatshëm për kompromis.

Tërheqjet e trupave

Hamasi po bën thirrje për largimin e të gjitha trupave izraelite nga Gaza, duke filluar me një tërheqje nga korridori i Filadelfit, një emër i përdorur për tokën që ndan enklavën nga Egjipti.

Netanyahu, megjithatë, këmbëngul se trupat izraelite duhet të qëndrojnë në korridor – dhe vende të tjera në enklavë – për të ruajtur sigurinë izraelite dhe për të penguar kontrabandën e armëve për Hamasin.

Kjo, thotë Hamasi, është një largim nga propozimi i armëpushimit i mbështetur nga Biden në maj, për të cilin amerikanët thanë në kohën kur Izraeli kishte rënë dakord.

Sekretari i Shtetit Blinken është përpjekur të flasë me Netanyahun që të zbusë kushtin e tij të ri – që kundërshtohet ashpër edhe nga Egjipti – duke rënë dakord të mbajë një numër minimal ushtarësh në korridorin e Filadelfit, sipas Hugh Lovatt, një ekspert për Izrael-Palestinë në European Council for Foreign Relations (ECFR).

“Duket, nga këndvështrimi im, SHBA-të po i pranojnë kushtet e fundit izraelite, por po përpiqen t’i zbutin ato deri diku”, mendon Lovatt.

“Ky [propozim] është në thelb një urë lidhëse midis SHBA-së dhe Izraelit dhe jo Izraelit dhe Hamasit”, shtoi ai.

E drejta e kthimit

Izraeli ka këmbëngulur të kontrollojë të gjithë palestinezët për armë përpara se t’i lejojë ata të kthehen në shtëpitë e tyre në Gazën veriore, një kusht që konsiderohet nga palestinezët si një pretekst për t’u përdorur për të bllokuar familjet që të kthehen në zonat ku ata janë zhvendosur me forcë dhe qëllimisht.

Por Izraeli ka thënë se synon të parandalojë luftëtarët e Hamasit që të rigrupohen në veri.

Hamasi, nga ana tjetër, thotë se palestinezët duhet të kenë liri totale të lëvizjes dhe se forcat izraelite duhet të tërhiqen për të garantuar sigurinë e njerëzve në Rrip, dhjetëra mijëra prej të cilëve janë vrarë nga forcat izraelite.

Thirrja për një kthim të papenguar në veri është veçanërisht e ndjeshme për palestinezët, të cilët janë dëbuar vazhdimisht nga tokat e tyre që nga krijimi i Izraelit në vitin 1948.

Në atë kohë, rreth 750,000 palestinezë u “çrrënjosën” nga milicitë sioniste – një periudhë që palestinezët i referohen si Nakba, ose katastrofë.

Rreth 70 për qind e popullsisë së Gazës janë nga familje refugjatësh që kishin ikur nga shtëpitë e tyre në pjesë të tjera të Palestinës gjatë Nakba-s.

Shkëmbimi i robërve

Të martën, familjet izraelite të robërve në Gaza takuan Netanyahun për të vlerësuar mundësinë e një armëpushimi.

Pas takimit, njëri prej tyre u tha gazetarëve vendas se kryeministri “nuk është i sigurt se do të ketë një marrëveshje”.

Një armëpushim, në teori, do të përfshinte tri faza, në të cilat të gjithë robërit izraelitë lirohen në këmbim të një numri të caktuar të burgosurish palestinezë të mbajtur nga Izraeli.

Hamasi dëshiron një marrëveshje, por nuk do të lirojë robërit nëse Netanyahu nuk pranon të tërheqë trupat nga Gaza.

Kushtet e reja të armëpushimit të Netanyahut, megjithatë, e bëjnë lirimin e robërve izraelitë të duket gjithnjë e më i pamundur.

“Unë mendoj se amerikanët po luajnë në melodinë e Netanyahut këtu”, tha Lovatt, nga ECFR, për Al Jazeera, përcjell Telegrafi. “Amerikanët jo vetëm që po mbështesin kushtëzimin e tij – që kanë potencial për të ‘fundosur’ marrëveshjen – por ata po e lënë atë që ta bëjë këtë”.

Ndihma humanitare

Palestinezët në Gaza janë të uritur dhe në nevojë të dëshpëruar për ushqim dhe ndihmë mjekësore.

Disa agjenci të OKB-së, si dhe SHBA-ja dhe vende të tjera perëndimore i kanë bërë vazhdimisht thirrje Izraelit që të rrisë ndihmën për civilët e rrethuar.

Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë i dha gjithashtu Izraelit një urdhër të detyrueshëm për ta bërë këtë në janar.

Izraelitët, në anën tjetër, shpesh i kanë injoruar këto thirrje.

Ministri i Financave i ekstremit të djathtë të Izraelit, Bezalel Smotrich, tha se mund të jetë edhe “e justifikuar” që vendi i tij të fusë në uri ekstreme 2 milionë palestinezë, por se bota nuk do ta lejojë këtë.

Hamasi, megjithatë, akuzon Izraelin dhe SHBA-në se kanë kushtëzuar de-fakto rritjen e ndihmës për shpëtimin e jetëve për qindra mijëra njerëz me një marrëveshje armëpushimi.

“Okupimi izraelit dhe administrata amerikane po përdorin në mënyrë eksplicite politikën e urisë dhe mohimit të ushqimit kundër civilëve në Rripin e Gazës, si një mjet presioni politik, dhe kjo përbën një krim lufte dhe një krim kundër njerëzimit”, tha Hamasi. /Telegrafi/