Nga oferta për Bale te shitja e autobusit të ekipit – shkëlqimi dhe rënia e Superligës së Kinës

Në qershor 2016, qindra tifozë u mblodhën në aeroportin e Shangait për të parë një nga futbollistët më të famshëm në botë që e bëri qytetin e tyre ‘shtëpi të tij’.

Hulk, një brazilian 29-vjeçar në kulmin e formës së tij, ishte nënshkruar nga menaxheri i Shanghai SIPG, Sven-Goran Eriksson për më shumë se 46 milionë funte dhe do të fitonte pagë të raportuar prej 320 mijë funte në javë.

Teksa kalonte me hapa të shpejtë nëpër të ardhurit, një buqetë mikpritëse me lule iu fut në krahë dhe një shall i Shangait SIPG i mbështjellë në qafë.

Gjatë tre viteve të ardhshme, atij iu bashkuan emra të tjerë të mëdhenj, të nënshkruar për çmime edhe më të mëdha.

Ylli i Chelseat, Oscar mbërriti gjashtë muaj më vonë. Tarifa e transferimit ishte rreth 60 milionë funte, ndërsa paga e tij besohej të ishte 400 mijë funte në javë.

Carlos Tevez, i cili kishte fituar Ligën Premier me Manchester Unitedin dhe Cityn, thuhet se fitoi edhe më shumë kur u bashkua.

Ylli i Paris St-Germain, Ezequiel Lavezzi, objektivi i Liverpoolit, Alex Teixeira dhe sulmuesi i Kolumbisë, Jackson Martinez, u joshën gjithashtu me tarifat astronomike të transferimit dhe pagat e mëdha të ofruara.

Ngritja e Superligës Kineze erdhi së bashku me dëshirën e Presidentit Xi Jinping për ta kthyer vendin në një komb futbolli. Në vitin 2011, ai njoftoi planet që ekipi kombëtar i meshkujve të kualifikohej në një Kupë Bote dhe që Kina përfundimisht të presë turneun.

Ndërsa Superliga Kineze filloi të shpenzonte shuma të mëdha parash, ambicia e tij për ta kthyer vendin në një superfuqi të futbollit filloi të dukej shumë reale.

“Tregu kinez është një rrezik për të gjitha skuadrat në botë, jo vetëm për Chelsean”, thoshte Antonio Conte, menaxheri i Bluve në atë kohë.

“Kina duket se ka fuqinë financiare për të zhvendosur një ligë të tërë evropiane në Kinë”, tha homologu i Arsenalit, Arsene Wenger.

Megjithatë, më pak se një dekadë, dhe lëvizja është në drejtim të kundërt, me flluskën që shpërtheu dhe lojtarët që u larguan.

Jack Sealy nuk ishte një nga emrat më të mëdhenj të ardhur. Djali i ish-sulmuesit të QPR, Tony Sealy, nënshkroi për Changchun Yatai të CSL në dhjetor 2015.

Sealy, atëherë 28 vjeç, kishte luajtur në Hong Kong dhe kaloi në Superligën Kineze shkaku i emrave të mëdhenj, standardi më i lartë i futbollit dhe paratë që vinin me të.

“Unë shkova atje ndërsa ishte ende në rritje, kështu që ishte shumë emocionuese të isha përreth”, ka thënë Sealy për BBC.

“Njerëzit kishin dëgjuar disi për të më parë, por askush nuk e dinte vërtet për të. Dhe pastaj sapo i thoshe dikujt që dinte futboll, ata ishin si: “Oh wow, do të shkosh në Superligë. Nuk jam fare penduar për këtë. Ishte e mahnitshme, por edhe e çuditshme”.

“Duhet të harroni plotësisht se kush janë ata. Unë kam bërë hapin lart ose ata kanë bërë një hap poshtë, sido që ta shihni, dhe ju duhet t’i shihni ata si të barabartë dhe të përpiqeni më të mirën tuaj. Por ishte shumë surreale”.

“Oscar – e kam parë atë duke luajtur me Chelsean – dhe padyshim që duke luajtur me FIFA, ju i njihni të gjithë lojtarët. Ishte shumë e pabesueshme”, përfundoi ai.

Deri në vitin 2019, liga ishte bërë aq e madhe sa Gareth Bale i Real Madridit – në një moment lojtari më i shtrenjtë në botë – u sugjerua për një lëvizje te Jiangsu Suning me një kontratë trevjeçare, 1 milion funte në javë.

Më pak se dy vjet më vonë, Jiangsu Suning pushoi së funksionuari me situatën e tyre financiare aq të keqe sa që ata nxorën në ankand autobusin e ekipit për para.

Si shpërtheu skena e futbollit kinez në mënyrë kaq spektakolare?

Gjërat shkuan në rënie kur Federata e Futbollit e Kinës, e cila kishte futur tashmë një ‘taksë luksi’ për transferime të mëdha, kishte ndaluar sponsorë tepër të shtrenjtë dhe ndaloi të emërtonin skuadrat me emrin e tyre, teksa njoftoi edhe një kufi pagash në dhjetor të 2020.

Në atë kohë, AQF-ja tha se shpresonte se masa do të “frenonte futbollin e parave” dhe do të siguronte një “flluskë investimi” në ekipin kombëtar kinez.

Për disa kohë, administrata sportive e Kinës kishte qenë e kujdesshme për shpenzimet e ligës. Në vitin 2017, ajo u zotua të frenojë shpenzimet dhe të kontrollojë “investimet irracionale”, duke akuzuar klubet për “djegien e parave” dhe pagesën e lojtarëve të huaj me “paga të tepërta”.

Kufiri i pagave sigurisht që pati efektin e dëshiruar. Kufiri nënkuptonte se lojtarët jashtë shtetit do të mund të fitonin vetëm 52 mijë funte në javë, shumë më e ulët se kontratat e ofruara më parë për emrat e yjeve.

Disa ekipe kishin nevojë për kufizime të tilla duke grumbulluar borxhe nëpërmjet shpenzimeve të tyre të mëdha.

Një numër i madh i problemeve të klubeve u përkeqësuan gjithashtu nga problemet në rritje të pronarëve të tyre në sektorin e pasurive të paluajtshme në Kinë me disa gjigantë të ndërtimit të shtëpive që hasën në probleme të rrjedhës së parave.

Mbi të gjitha, goditi pandemia e Covid-19. 

Politikat strikte të kontrollit të Kinës reduktuan listat e ndeshjeve dhe mbajtën çdo lojë që zhvillohej pas dyerve të mbyllura për më shumë se dy vjet. Të ardhurat nga transmetimi dhe sponsorizimi ranë të gjitha.

Mbrojtësi i Bosnjë-Hercegovinës, Samir Memisevic luajti për Hebei FC nga shkurti i vitit 2020 – por në sezonin e tij të dytë në klub, mund të kuptonte se kishte probleme prapa skenave.

“Sezonin e dytë, mendova se diçka nuk shkonte. Pas disa muajsh filluan problemet financiare. Më pas ata patën një problem të madh me lojtarët kinezë – nuk i paguanin për shumë muaj dhe isha i sigurt që në fund të atij viti Hebei nuk do të ekzistonte më”, ka thënë Memisevic për BBC.

Memisevic mori dhe pranoi një ofertë për të shkuar në huazim te Beijing Guoan, një nga klubet më të mira në ligë.

Hebei, i cili kishte nënshkruar me Lavezzin dhe ish-lojtarët e rregullt të Ligës Premier, Javier Mascherano dhe Gervinho gjatë kohës së lulëzimit të Superligës Kineze, i hoqi skuadrat e tyre të të rinjve në një përpjekje të dëshpëruar për të mbijetuar.

Disa punonjës, të pushuar pa pagesë për muaj të tërë, u ofruan të punonin falas pasi klubi në pronësi të një kompanie pronash të patundshme të zhytur në borxhe, luftoi për të paguar faturat e saj të shërbimeve.

Sidoqoftë, gjithçka ishte e kotë. Në fillim të këtij viti, Hebei u shpërbë.

“Më vjen shumë keq për Hebein dhe atë që ndodhi sepse ata ishin një nga skuadrat më të mëdha me shumë emra të mëdhenj dhe para. Tani thjesht është zhdukur”.

“Është vërtet e trishtueshme, por ka qenë një gjë në shumë klube kineze. Unë kam parë që Guangzhou dhe Ëuhan gjithashtu po zhduken. Është shumë e trishtueshme”.

“Shpresoj që futbolli kinez të bëhet më i mirë sepse ata kanë investuar shumë para në të. Por nuk mendoj se do të jetë njësoj si më parë”, përfundoi Memisevic, i cili tani luan për Al-Nasr në Dubai.

Për John Hassett, Superliga Kineze nuk do të jetë e njëjtë pa ekipin e tij të preferuar, Guangzhou City. Klubi, i cili është menaxhuar nga Eriksson dhe ish-ylli i Arsenal dhe Rangers, Giovanni van Bronckhorst në të kaluarën, u shpërbë gjithashtu në mars.

Çdo ndeshje në shtëpi, Hassett priste me padurim të takonte tifozët e tjerë dhe të bashkohej me ta për të brohoritur skuadrën.

“Për shumë njerëz, ana sociale ishte po aq e rëndësishme sa futbolli. Ne kishim një dyqan të vogël jashtë stadiumit, kështu që do të pinim atje para dhe pas ndeshjes. Ajo ishte bërë gjithashtu streha e grupit lokal të tifozëve kinezë pas lojës. U bë mjaft vend i preferuar”, ka thënë fillimisht Hassett për BBC.

“Ne të gjithë ishim të mërzitur. U zgjuam pak për klubin në dyqanin tonë të birrës pasi u mbyll. U takuam me disa grupe të tjera dhe pimë një birrë jashtë stadiumit. Ishte argëtim i mirë. Një pjesë e problemit është se asnjë nga klubet nuk ishte vendosur për të fituar para”.

“Biletat janë shumë të lira. Bileta jonë e sezonit ishte 50 ose 60 funte. Disa nga grupet studentore blinin bileta më lirë se kaq. Shumica e njerëzve nuk i blejnë fanellat zyrtare, i merrnin jashtë stadiumit për 3 funte”.

“Krijimi i të ardhurave për klubet është problemi më i madh që do të ketë Superliga. Ndërsa ekonomia shtrëngohet, nga vijnë paratë?”, përfundoi ai.

Në fund të vitit të kaluar, kur nisi numërimi mbrapsht për rihapjen e stadiumeve për tifozët, një pyetje tjetër po bëhej; ku kanë shkuar paratë?

Një skandal korrupsioni u përhap në zyrat më të larta të futbollit vendas.

Ish-mesfushori i Evertonit dhe ish-trajneri i kombëtares së Kinës, Li Tie, u hetua për “shkelje të rënda të ligjit”, me akuza për ryshfet të ngritura në gusht.

Chen Xuyuan, ish-kryetari i Federatës Kineze të Futbollit, po përballet me akuza të ngjashme ndërsa mesfushori i Koresë së Jugut, Son Jun-ho, i cili luajti për Shandong Taishan, është arrestuar që nga maji me dyshimin për marrje ryshfeti.

Tani, vetëm një numër i vogël lojtarësh të huaj kanë mbetur në ligë. Ata që aktualisht luajnë në Kinë, lojtarë vendas dhe të huaj, nuk iu përgjigjën kërkesave për intervistë nga BBC.

Por, pavarësisht problemeve të ligës, ka ende një kërkesë për futbollin vendas.

Kur biletat për ndeshjen e parë të Beijing Guoan para një turme dolën në shitje në prill, ato u shitën brenda pesë minutave.

Alberto Doldan, i cili ka punuar në Kinë me La Ligan dhe ka bërë marrëveshje në Azi si agjent, tha se blerja agresive e talenteve nga ekipet kryesore në Arabinë Saudite aktualisht të kujton kulmin e Superligën Kineze.

Por, ai këmbëngul se liga kineze ka ende një të ardhme, edhe nëse është e ndryshme nga ajo që dikur dukej e mundur.

“Shumë ekipe në Kinë janë zhdukur për shkak të problemeve financiare. Por, mendoj se e ardhmja do të jetë më e mirë sepse ata kanë punuar me lojtarë të rinj. Mendoj se në pesë, gjashtë apo shtatë vitet e ardhshme, ne do të marrim më shumë lojtarë vendas me një nivel më të lartë”, ka thënë fillimisht Doldan për BBC.

“Kina është ende një vend i mirë. Unë mendoj se e ardhmja është në lojtarët vendas”, përfundoi ai.

Tani me më pak superyje, fokusi është në prodhimin e më shumë superyjeve vendas për të rritur ligën dhe për të përmirësuar perspektiven e Kinës në Kupën e Botës, një turne për të cilin, skuadra e meshkujve, janë kualifikuar vetëm një herë. /Telegrafi/