Nënat vetushqyese dhe sfida e kujdesit për fëmijët me nevoja të veçanta, organizata joqeveritare ‘Inkluzioni’ në mbështetje të tyre

Në rajonin e Gjilanit, një nismë e mbështetur nga Zyra e BE-së në Kosovë po ndihmon qindra gra dhe vajza me aftësi të kufizuara, si dhe nënat vetushqyese të fëmijëve me aftësi të kufizuara.

Zyrtarja ligjore në organizatën joqeveritare ‘Inkluzioni’, ka thënë për Telegrafin se nëpërmjet kësaj organizate dhe Handikos në Gjilan, është krijuar një program që përfshin Klinikat Mobile dhe grupet vetëpërkrahëse.

“Klinikat Mobile, të përbëra nga stafi profesional, ofrojnë ndihmë direkte në shtëpitë e përfituesve, ndërsa grupet vetëpërkrahëse, të krijuara në Gjilan, Kamenicë, Viti, Kaçanik, Hani i Elezit dhe Ranillug, i ndihmojnë këto gra me mbështetje ligjore dhe psikosociale”, ka thënë Maloku.

Sipas saj, përmes këtij programi deri më tani, rreth 200 gra dhe vajza kanë përfituar nga këto shërbime në 12 komuna të rajonit të Gjilanit dhe Ferizajt.

Ajo gjithashtu shton se nënat vetushqyese të fëmijëve me aftësi të kufizuara përballen me sfida të shumta, përfshirë mungesën e mbështetjes financiare dhe shërbimeve të specializuara. Sipas Ligjit për Shërbimet Sociale dhe Familjare (Nr. 04/L-081), këto gra kanë të drejtë të përfitojnë ndihmë financiare mujore, mbështetje për shpenzimet shëndetësore dhe trajtime rehabilituese.

“Në Gjilan, megjithatë, ka raste kur nënat vetushqyese përballen me burokraci dhe vonesa administrative, duke ndikuar ndjeshëm në mirëqenien e fëmijëve të tyre,” tha Maloku nga organizata ‘Inkluzioni’.

Ndërkohë, Maloku thotë se fëmijët me aftësi të kufizuara kanë të drejtë për qasje të barabartë në kujdesin shëndetësor, siç garantohet nga Kushtetuta e Kosovës dhe Ligji për të Drejtat dhe Përgjegjësitë e Qytetarëve në Kujdesin Shëndetësor (Nr. 04/L-125).

“Ata duhet të kenë akses në shërbime rehabilituese, terapi fizike dhe trajtime të tjera të personalizuara, pa asnjë formë diskriminimi,” thekson një ekspert i shëndetësisë në Gjilan. Megjithatë, sfidat janë të shumta. Mungesa e stafit të specializuar dhe pajisjeve moderne pengon ofrimin e shërbimeve cilësore, veçanërisht në zonat rurale. Klinika Mobile, një nga iniciativat e mbështetura nga Inkluzioni dhe Handikos, ka ndihmuar në përmbushjen e disa prej këtyre nevojave duke ofruar pajisje ndihmëse si shtretër, karroca dhe pelena, si dhe terapistë të specializuar.

Ndërsa, sa i përket rasteve të diskriminimit, ajo shton se raportimi i këtyre rasteve mund të bëhet në institucione të ndryshme, përfshirë Ombudspersonin dhe gjykatat.

“Në Gjilan, rastet e diskriminimit që raportohen shpesh lidhen me qasjen në shkolla, institucione shëndetësore dhe ambiente publike”, thotë një përfaqësues i Klinikës Mobile.

Në Gjilan, Maloku thotë se Drejtoria për Shëndetësi dhe Mirëqenie Sociale ka një zyrë kontaktuese për këto raste. Pavarësisht kësaj, ajo thotë se sfidat shpesh përfshijnë vonesat në procedura dhe mungesën e ndihmës juridike falas.

“Ne si organizatë, i ndihmojnë këto gra në procese të thjeshta ligjore, por shumë domethënëse”, ka theksuar Maloku.

Një aspekt tjetër i rëndësishëm sipas zyrtares ligjore, është edhe trajtimi dhe punësimi i nënave vetushqyese.

“Në Gjilan dhe më gjerë, disa programe të ofruara nga Qendra e Trajnimit Profesional dhe organizatat ndërkombëtare mbështesin këto gra përmes kurseve profesionale dhe granteve për vetëpunësim,” thekson një ekspert lokal. Pavarësisht kësaj, fleksibiliteti i kufizuar i programeve dhe mungesa e mbështetjes sociale mbeten sfida për nënat që kujdesen për fëmijë me nevoja të veçanta”, shtoi ajo.

Në lidhje me mbulimin e shpenzimeve të kujdesit, Maloku shton se Kosova ende nuk ka një sistem të plotë të sigurimeve shëndetësore.

“Fëmijët me aftësi të kufizuara përfitojnë trajtime falas në institucionet publike, por këto shërbime shpesh janë të kufizuara. Prindërit detyrohen të mbulojnë shpenzime të larta për trajtime private ose jashtë vendit,” shpjegon një përfaqësues i organizatës. Në Gjilan, disa organizata ndërkombëtare dhe vendore kanë ndihmuar familjet të përballojnë këto sfida përmes mbështetjes financiare dhe organizimit të terapive”, ka shtuar ajo.

Në përgjithësi, përmirësimi i mbështetjes për këto kategori mbetet një prioritet për organizatat dhe institucionet vendore. Kombinimi i përpjekjeve për ndihmë financiare, juridike dhe sociale është çelësi për një të ardhme më të mirë për nënat vetushqyese dhe fëmijët me aftësi të kufizuara në Kosovë.

Organizata Inkluzioni dhe partnerët e saj kanë trajtuar një numër të konsiderueshëm rastesh të fëmijëve me aftësi të kufizuara. Përveç ndihmës ligjore dhe këshillimit psikosocial, organizata ka ndihmuar familjet të kenë qasje më të mirë në shërbime jetike dhe të fuqizojnë nënat për të kërkuar të drejtat e tyre. /Telegrafi/