E vërteta e hidhur pas ushqimeve ‘fit’: si thekonët e misrit dhe produktet dietale ndikojnë në glukozë dhe energji
Në kohën kur raftet e marketeve janë mbushur me produkte “light”, “fit” dhe “dietale”, shumë konsumatorë besojnë se kanë gjetur mënyrën më të lehtë për të ngrënë shëndetshëm. Por siç raporton portali Healthline, shumica e këtyre produkteve janë thjesht kurthe të marketingut, me etiketa tërheqëse, por përbërje që shpesh përmban sheqerna të fshehur, aditivë dhe zëvendësues artificialë.
Ekspertët e ushqyerjes theksojnë se termat “pa yndyrë” apo “dietetik” nuk janë gjithmonë sinonim i “shëndetshëm”. “Harvard Health Publishing” shkruan se për të ruajtur shijen pas heqjes së yndyrës, prodhuesit shpesh shtojnë glukozë, fruktozë ose maltodekstrinë, substanca që trupi i njeh si sheqer të zakonshëm dhe i reagon me rritje të menjëhershme të nivelit të glukozës në gjak.
Thekonët e misrit – më të dëmshëm se çokollata?
Shumë njerëz i fillojnë ditët me thekonë misri, duke menduar se janë një zgjidhje e shëndetshme për mëngjes. Por siç citohet nga “American Journal of Clinical Nutrition”, këto produkte kanë indeks glikemik (IG) mesatarisht 70–85, më të lartë se vetë çokollata me qumësht.
Kjo do të thotë se sheqeri në gjak ngrihet më shpejt dhe bie po aq shpejt, duke shkaktuar:
- lodhje pas ngrënies,
- nervozizëm,
- dhe ndjenjë urie vetëm një orë më vonë.
Efekti është i ngjashëm me një “valë sheqeri”, energji e përkohshme, e ndjekur nga rënie e menjëhershme. Konsumi i rregullt i produkteve të tilla “fit” është i lidhur me shtim peshe dhe luhatje të humorit për shkak të ndryshimeve të menjëhershme të glukozës.
Cilat ushqime e rrisin sheqerin më shumë se çokollata?
Sipas nutricionistëve, disa produkte “fit”, “proteinike” apo “pa yndyrë” janë në fakt burime të fshehta të glukozës. Shembuj të zakonshëm përfshijnë:
- Jogurtët me aromë frutash, që përmbajnë shurup glukoze ose fruktoze;
- Pllakat proteinike, të cilat shpesh janë të mbushura me maltodekstrinë;
- Smoothie-t e gatshëm me fruta të përpunuar dhe përbërës të rafinuar.
“Cleveland Clinic” raporton se këto produkte mund të kenë indeks glikemik mbi 60, duke shkaktuar të njëjtin efekt në pankreas si një çokollatë klasike.
Pse ushqimi “dietetik” shitet si i shëndetshëm?
Sepse tingëllon mirë. Marketimi modern ka gjetur mënyrën për të shfrytëzuar dëshirën e konsumatorëve për t’u ushqyer më mirë. Siç shkruan “BBC Good Food”, termat si “zero sheqer”, “low fat” apo “light” përdoren për të fshehur përbërës artificialë si shurupi i misrit me fruktozë të lartë (HFCS), glukoza, fruktoza ose maltodekstrina. Edhe pse nuk duken si “sheqer”, trupi i njeh njësoj dhe përgjigjet me rritje të insulinës dhe ndjesi të menjëhershme urie pas konsumimit.
Në thelb, këto produkte krijojnë iluzionin e shëndetit, ndërsa ndikojnë negativisht në metabolizëm dhe peshë trupore. Disa produkte ‘pa yndyrë’ janë më të ëmbla dhe më të rrezikshme se vetë variantet origjinale që përpiqen të zëvendësojnë.
Si t’i zbuloni sheqernat e fshehur?
Lexoni gjithmonë etiketën ushqyese. Nëse ndër përbërësit e parë shfaqen: shurup, glukozë, fruktozë, dekstrozë, atëherë produkti përmban doza të larta sheqeri të shtuar.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), sheqeri i shtuar duhet të përbëjë më pak se 10% të kalorive ditore, ndërsa për rezultate më të mira shëndetësore – më pak se 5%. Nëse produkti përmban disa forma të ndryshme sheqeri, kjo është një shenjë se prodhuesi përpiqet ta “fshehë” sasinë reale duke e shpërndarë në disa emërtime kimike.
Çfarë të konsumoni në vend të tyre?
Zgjidhni ushqime që ngadalësojnë përthithjen e glukozës dhe mbajnë energjinë të qëndrueshme. Sipas Harvard T.H. Chan School of Public Health, ushqimet me indeks glikemik të ulët janë:
- Tërshëra e pastër (pa sheqer të shtuar);
- Kosi grek natyral;
- Vezët e ziera ose të buta;
- Buka integrale ose me thekër.
Këto ndihmojnë në ruajtjen e koncentrimit, parandalimin e lodhjes dhe mbajtjen e ekuilibrit hormonal gjatë ditës. WebMD shkruan se njerëzit që konsumojnë mëngjes me drithëra integrale dhe proteina të thjeshta kanë nivele më të qëndrueshme të energjisë dhe më pak dëshirë për ëmbëlsira gjatë ditës.
❓ Pyetje të shpeshta
A e rrit fruti sheqerin në gjak?
Po, por shumë më ngadalë se produktet e përpunuara. Frutat si molla, boronica dhe dardha kanë përmbajtje të lartë fibre dhe polifenolesh që ngadalësojnë absorbimin e glukozës, raporton “Mayo Clinic”.
A është mjalti alternativë më e mirë?
Vetëm pjesërisht. Edhe pse është natyral, mjalti ka indeks glikemik 60–65, prandaj rrit shpejt glukozën në gjak nëse përdoret pa kufi, citohet nga “WebMD”.
Si ta kuptoj nëse një ushqim rrit sheqerin shpejt?
Nëse ndiheni të lodhur, të përgjumur ose përsëri të uritur brenda një ore nga vakti, me shumë gjasa keni konsumuar ushqim me indeks glikemik të lartë. Ndjenja e lodhjes pas ngrënies është një tregues klasik i rritjes dhe rënies së menjëhershme të nivelit të sheqerit në gjak.
Përfundim: Mos u mashtroni nga etiketat “fit” dhe “light”
Siç shkruan “The Guardian”, shumë produkte që promovohen si “pa yndyrë” janë në fakt versione më të ëmbla të origjinalit, të krijuara për të kënaqur shijen, jo shëndetin.
Zgjedhja më e mirë është thjeshtësia:
– ushqimet natyrale,
– përbërës të njohur,
– etiketa të qarta pa “pa” artificiale.
Një mëngjes me tërshërë, kos grek dhe fruta të freskëta do t’ju japë energji të qëndrueshme dhe shëndet të vërtetë, pa mashtrime të marketingut. /Telegrafi/
