Zgjohuni – jeni të mashtruar nga propaganda!

Nga: Clement Knox / The Daily Telegraph
Përkthimi: Telegrafi.com

“Nazistët kanë katër shërbime luftarake”, thuhet në një film të prodhuar nga Ministria Britanike e Informacionit në vitin 1941: “Toka, deti, ajri dhe PROPAGANDA”. Filmi me titull domethënës, Filmi si një armë, vazhdonte të argumentonte se “me anë të shtypit, radios dhe filmit, legjenda e diktaturës [naziste] u vendos në vend” dhe se “shtypi, radioja dhe filmi mund të ndihmojnë forcat tona të armatosura për ta shkatërruar atë legjendë dhe për të ripohuar mësimin e demokracisë”. Ky realizim i luftës për fuqinë e mediave është tipik për mënyrën se si e kuptojmë propagandën sot – si diçka që shtetet e bënin gjatë luftërave të mëdha të së kaluarës së largët, jo si diçka në të cilën ato vazhdojnë të përfshihen edhe sot.

Libri i ri magjepsës i Scott Anthonyt, Historia e filmit propagandistik britanik, sfidon këto supozime. Do të kishte qenë mjaft e lehtë të shkruhej një libër mbi propagandën britanike që kufizohej vetëm te dy luftërat botërore. Anthony fillon aty, duke vendosur origjinën e propagandës moderne në mobilizimin e shoqërisë britanike që filloi në vitin 1914, dhe bën një punë të shkëlqyer në eksplorimin e mënyrës se si u përdor kinemaja gjatë periudhës ndërmjet dy luftërave dhe më pas, pas vitit 1939, për të menaxhuar masat. Kjo ishte, sipas tij, faza “heroike” e propagandës britanike, e përdorur për të bërë dy luftëra dhe për të shpallur ardhjen e shtetit social.

Njësia Filmike e Kurorës, për shembull, prodhoi dy filma mbi bombardimet: Londra mund të durojë! (1940) dhe Krishtlindjet nën flakë (1941). Këto ishin të lehta, gazetareske dhe me nota sentimentale – perfekte për objektivin e tyre amerikan, të cilin Britania shpresonte ta bindte për të marrë armët në duar. Pas përfundimit të armiqësive, Humphrey Jennings prodhoi filma si Një ditar për Timotin (1945) dhe Historia e Kamberlandit (1947), të cilat çmonin Ligjin e Sigurimeve Kombëtare dhe shtetëzimin e industrisë së qymyrit. Ajo që Anthony e sheh si të përbashkët në këto përpjekje të ndryshme ishte angazhimi i përbashkët i “artistëve, intelektualëve dhe aktivistëve për të përdorur teknologjinë e mediave për të krijuar entuziazëm ndërklasor për një ide të Britanisë si një shtet modern demokratik”.

Do të kishte qenë e lehtë të shkruhej për propagandën britanike të kufizuar në dy luftërat botërore, por analiza e Anthonyt nuk mbaron aty. Përkundrazi, ai pretendon se një fazë e dytë, “totale”, pasoi në fund të viteve ’50 të shekullit XX, e cila synonte të qetësonte “stresin dhe çrregullimin psikologjik” të jetës moderne. Përpjekjet propagandistike nuk kufizoheshin më vetëm në komunikimin me popullin mbi çështje specifike si racionimi apo rekrutimi. Në vend të kësaj, ajo u bë mënyra standarde e komunikimit midis autoriteteve dhe qytetarëve. Aty ku qytetari dikur shihej si mik i përpjekjeve dashamirëse të shtetit për të përmirësuar shoqërinë, tani, shkruan Anthony, ai shihej – dhe ende shihet – më shumë si një pacient i paqëndrueshëm që nuk mund t’i besohet marrja e “ilaçeve” të qeverisë.

Ky këndvështrim mund të duket paranojak, por Anthony ka provat. “Komunikimi” është tani një nga katër shtyllat e qeverisë. Nën qeverisjen e doktrinës së Laburizmit të Ri, buxheti për Zyrën Qendrore të Informacionit u rrit nga 37 milionë funte në vitin 1993 në 530 milionë në vitin 2010. Ata subvencionuan programe televizive si Ritmi: Jeta në rrugë dhe Forca kufitare e Mbretërisë së Bashkuar, të cilat ofronin një vizion pozitiv të funksionimit të qeverisë. Ndërkohë, Uestminsteri u bë përdorues i zjarrtë dhe i sofistikuar i teknikave të marketingut për të ndikuar publikun mbi çështje të ndryshme, si shpejtësia në rrugë, huliganizmi dhe shtatzënia në adoleshencë. Kështu, hapësira publike britanike u dominua nga “slogane të shkurtra dhe urdhëruese të dhëna me një përfundim ushtarak”. (Shikoje. Thuaje. Zgjidhet.)

Pandemia e pa këtë prirje të arrinte kulmin e saj, me qeverinë britanike që u bë reklamuesi më i madh në vend. Më pak ndërhyrëse, por po aq të gjera në ndikim, ishin fushatat e nisura gjatë “Luftës kundër terrorit”. Nga viti 2007, shkruan Anthony, qeveria u përfshi në një “program lufte kulturore”, duke financuar filma që shfaqeshin në YouTube dhe universitete, të cilët kishin si synim myslimanët britanikë që ishin të ndjeshëm ndaj thirrjeve për xhihad.

Përdorimi gjithnjë e më i madh i fushatave informuese nga shteti është potencialisht i rrezikshëm. Parimi bazë i propagandës moderne është se individëve nuk mund t’u besohet që të përpunojnë vetë realitetin. Anthony e sheh si më interesante këtë epokë të re të propagandës sesa atë ushtarake që i parapriu dhe argumenton bindshëm se kështu duhet të mendojmë të gjithë: qëllimi i një shoqërie të hapur, në fund të fundit, është të lejojë mendimin dhe fjalën të lulëzojnë pa pengesa. Siç e përshkruan bindshëm Anthony, sistemi i ri i propagandës sheh me dyshim të madh atë shkëmbim të lirë të ideve dhe informacionit – dhe ndërhyn në përputhje me rrethanat. “Edhe pse justifikohet si mbrojtje parandaluese”, shkruan Anthony, “është një ideologji që rrezikon të ngushtojë në mënyrë dramatike hapësirën për çdo lloj shqyrtimi demokratik (e lëre më për mosmarrëveshje), ndërsa civilët tërhiqen në një luftë informacioni”.

Kështu, megjithëse jemi në këtë epokë të dytë të propagandës, gjithashtu jemi kthyer në vitet ’40 të shekullit XX, kur mesazhet shtetërore përdoreshin si një nga armët thelbësore në arsenalin e qeverisë. Anthony citon Marshall McLuhanin, i cili parashikoi në vitin 1970 se “Lufta e Tretë Botërore [do të jetë] një luftë guerile informacioni, pa ndarje mes pjesëmarrjes ushtarake dhe civile”. Sipas këtij përkufizimi, Lufta e Tretë Botërore ka nisur tashmë. Mund të vazhdojmë ta zhvillojmë për një kohë të gjatë në të ardhmen. /Telegrafi/