​SHBA konsideroi sulm bërthamor ndaj Kinës për shkak të Tajvanit, zbulojnë disa dokumente

Planifikuesit ushtarakë amerikanë nxitën për sulme bërthamore në territorin e Kinës në vitin 1958 për të mbrojtur Tajvanin nga një pushtim nga forcat komuniste, tregojnë dokumentet e klasifikuara të postuara në internet nga Daniel Ellsberg pranë “Pentagon Papers”.

Planifikuesit amerikanë gjithashtu supozuan se Bashkimi Sovjetik do të ndihmonte Kinën dhe do të hakmerrej me armë bërthamore – një çmim që ata e konsideruan të vlefshme për të paguar për të mbrojtur Tajvanin, sipas dokumentit, raportuar së pari nga New York Times.

Ish-analisti ushtarak Ellsberg postoi në internet pjesën e klasifikuar të një dokumenti tepër sekret mbi krizën që ishte deklasifikuar vetëm pjesërisht në vitin 1975.

Ellsberg, tani 90 vjeç, është i famshëm për rrjedhjet e tij në 1971 në mediat amerikane të një studimi shumë sekret të Pentagonit mbi luftën e Vietnamit, të njohur si Dokumentet e Pentagonit.

Ellsberg tha për Times se ai kopjoi studimin tepër sekret të krizës së Tajvanit në fillimin e viteve 1970 dhe po e lëshon atë ndërsa tensionet rriten midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës për Tajvanin.

Sikur të kishte ndodhur një pushtim, gjenerali Nathan Twining, kryetari i shefave të Shtabit të përbashkët në atë kohë, “e bëri të qartë se SHBA do të kishin përdorur armë bërthamore kundër bazave ajrore kineze për të parandaluar një fushatë të suksesshme të ndalimit të ajrit”, thuhet në dokument.

Nëse kjo nuk e ndalte një pushtim, atëherë nuk kishte “asnjë alternativë tjetër përveç kryerjes së sulmeve bërthamore thellë në Kinë deri në veri të Shangait”, thuhej në dokument.

Por presidenti i SHBA-së, Dwight D. Eisenhower vendosi të mbështetej fillimisht në armët konvencionale.

Kriza e vitit 1958 përfundoi kur forcat komuniste ndaluan sulmet e artilerisë në ishujt e kontrolluar nga Tajvani, duke lënë zonën nën kontrollin e forcave nacionaliste nën Chiang Kai-shek.

Kina e konsideron Tajvanin si një provincë të saj që një ditë do të kthehet në territorin e saj, me forcë nëse është e nevojshme.

Uashingtoni e ka njohur Pekinin që nga viti 1979, por mban marrëdhënie me Taipein zyrtar dhe është aleati i tij më i rëndësishëm ushtarak.

Në muajt e fundit forca ajrore kineze ka rritur inkursionet në zonën e identifikimit të mbrojtjes ajrore të Tajvanit.

Shtetet e Bashkuara gjithashtu kryejnë shpesh ato që ata i quajnë operacione “liri të lundrimit” në rrugën ujore të Ngushticës së Tajvanit.

Presidenti i SHBA-së, Joe Biden pritet të shpallë strategjinë e tij ndaj Kinës së shpejti dhe thirrjet po rriten që ai të bëjë një angazhim të qartë publik për të mbrojtur Tajvanin ushtarakisht.

Një ligj i SHBA kërkon që Uashingtoni të ndihmojë ishullin të mbrojë veten në rast të një konflikti, por Shtetet e Bashkuara kanë ndjekur një politikë të “paqartësisë strategjike” për dekada, duke u përmbajtur nga deklarimi i qartë se cilat rrethana do ta çonin atë të ndërhynte ushtarakisht në emër të Tajvanit. /kp/Telegrafi/