Katër nga Lirët e mëdhenj të gjallë flasin për rolin jetësor

Në një tryezë të rrumbullakët në Teatrin Kombëtar në Londër, me aktorët Brian Cox, Simon Russell Beale, Kathryn Hunter dhe Greg Hicks.

Nga: Cordelia Jenkins / The Financial Times
Përkthimi: Agron Shala / Telegrafi.com

Kathryn Hunter e luajti dy herë Mbretin Lir. Greg Hicks e kishte këtë rol në Trupën Mbretërore të Shekspirit në Stratford. Brian Cox ishte aq i konsumuar saqë e kaloi një vit të tërë duke shkruar ditarin rreth kësaj përvoje. Ndërsa, Simon Russell Beale e luajti në Teatrin Kombëtar në Londër, ku të katër aktorët u mblodhën në prapaskenë për të folur me FT-në se si është të luash rolin më të mirë të Shekspirit.

Cordelia: Pra, qëllimi i gjithë kësaj është që njerëzit të cilët në të vërtetë e kanë luajtur Mbretin Lir, të flasin se si është të luash Mbretin Lir. Është pyetje e rëndësishme që dua t’jua shtroj që të gjithëve që në fillim …

Simon: Problemi është se do të ketë vetëm aktorë që ngjarjen e tregojnë.

Cordelia: Por, kjo është pikërisht ajo që duam. Pra, gjatë gjithë kohës të gjithë flasin për Hamletin, se sa i mrekullueshëm është Hamleti, se Hamleti është tamam rol. Por, ka diçka te Liri së cilës audienca i përgjigjet në mënyrë shumë specifike. Është bindës dhe është shqetësues. Është tiran mizor, por megjithatë e duan. Çfarë ka ky njeri që na mbërthen kështu?

Simon: Dikur e bëja një lojë me [aktorin] Norman Rodway për pesë shfaqjet tona më të mira dhe pesë më të këqijat të Shekspirit. Pesëshja e fundit ishte gjithmonë e njëjtë. Pesëshja e parë ndryshonte, por Liri gjithmonë ishte aty. Ajo që dua të them është se mendoj se është drama më e madhe që ai ka shkruar. Pse? Për mua, kryesorja për Lirin është se ai nuk e arrin shpengimin. Premton shpengim dhe atë nuk e jep. Është sikurse vizioni më i zymtë i jetës tonë në Tokë. Mund të llomotis pak, por …

Brian: Mos llomotit.

Lexo po ashtu Mbreti Lir nga perspektiva e Anthony Hopkinsit

Simon: Ka dy përfundime të ndryshme për Lirin. Në Versionin Kuarto ai thotë, “Zemër, të lus për prehje”, që në fakt është vargu i cili përfundon me Kentin. Por, në Versionin e mëvonshëm Folio, e kemi të famshmen, “Shih atje, shih atje”, dhe është madhështore. Më mësuan gjithmonë se “Shih atje, shih atje” është një lloj çasti “nëse Kordelia po merrte frymë “? Goja e saj është e hapur. Duket se është kjo që ai mendon. [Por] Dola në skenë atë natë dhe mendova nëse mund ta ndryshoj paksa këtë lojë? Në vend që të ishte, “Shih, ajo po frymon”, u bë “Shih!” ndaj njerëzve që e rrethojnë. “Shihe këtë”. Kështu është jeta. Jeta është gjunjëzuar aty me kufomën e vajzës sime përballë. Nuk kishte asnjë shans për falje dhe shpengim. Shtron pyetjen nëse shëlbimi është i mundshëm.

Cordelia: Kur je aktor që punon, a e sheh Lirin të vijë drejt teje, duke u shfaqur në horizont? Apo, papritmas bie mbi ty?

Kathryn: Unë isha 14 vjeçe.

Brian: 14?!

Kathryn: Niveli mesatar. Pikërisht atëherë filloi marrëdhënia ime [me shfaqjen]. Kishte diçka në fuqinë e gjuhës. Dhe, më vonë nuk u identifikova me Kordelinë. Disi u identifikova me Lirin. Them se është kështu sepse ai doli nga stuhia. Nuk tha: “M’i afro pantoflat e mia dhe unë do të plakem dhe do të rri ulur pranë zjarrit”. Në të vërtetë nuk e di, por pyes veten nëse ka ndonjë krizë në marrëdhënie si në moshën 14-vjeçare ashtu edhe 80-vjeçare. Kjo ndodhi përpara se të mendoja për aktrimin apo për ndonjë gjë tjetër. Dhe, më vonë, pas universitetit dhe shkollës së dramës, e kisha një ide të paqartë se mbase më mirë do të ishte po ta luaja Lirin. Por, isha 35 vjeçe kur e luajta për herë të parë.

Simon: Të gjithë e kemi luajtur kur ishim të rinj.

Brian: Isha 44 vjeç kur e luajta. Paul Scofield ishte më i ri. Scofield ishte 42 vjeç kur e luajti.

Simon: Të gjithë afroheshin dhe thoshin, “Oh, sa i ri je”. Dhe, kujtoj se mendoja: “Jo, në fakt nuk jam”. Shumica e njerëzve, me sa duket, e luajnë në të pesëdhjetat ose gjashtëdhjetat.

Brian: Epo, për t’ia filluar duhet të kesh energji për të.

Cordelia: Brian, e lexova ditarin tënd për vitin që luaje Lirin – më 1990, këtu në Teatrin Kombëtar.

Brian: Oh, e di ti se nuk mund ta gjej kopjen time. Sapo e porosita nga Amazon-i.

Cordelia: Shumë nga ato që ke shkruar më bëjnë përshtypje për lodhjen që roli jep.

Brian: Po! Ishte i lodhshëm. Olivieri [Laurence] e luajti Lirin në vitin 1944. Dhe, më pas e bëri filmin ku u përfshiva edhe unë – në vitin 1983, kur ai ishte goxha i moshuar dhe goxha i sëmurë. Por, do t’jua tregoj një histori të shkurtë për këtë. Pra, prisnim për të hyrë në skenë dhe Olivieri thoshte, “Oh, është kaq i lodhshëm. Kjo pjesë është rraskapitëse. Me të vërtetë kjo pjesë më duket e lodhshme. Dhe, janë gjithë këto fjalë! Nuk i mbaj mend fare fjalët … A e ka parë dikush Michael Hordernin duke e luajtur në televizion”? Dhe, atëherë na ndërprenë. U largua. Dhe, më pas u kthye dhe thoshte, “Unë nuk i di fjalët e mia. Nuk e di asnjë fjalë të mutit nga kjo pjesë. Asnjë fjalë … A e ka parë dikush Michael Hordern duke e luajtur”? Dhe, askush nuk tha asgjë. I dinte fjalët e veta. I dinte gjithë rreshtat. Dhe, betohem në Zot – Zoti më vraftë nëse kjo nuk ka ndodhur – ai tha, “Por, për çdo ditë unë jam ende aktor më i mirë se ai”! Nuk mund ta besonim. Papritmas, ky burrë, pra ky plak që po vdiste, papritmas ishte [plot jetë].

Cordelia: Sa vjeç themi se është Liri? Sepse, Kathryn e ke luajtur si goxha të moshuar dhe të brishtë, apo jo? Në kritikën e tij për performancën tënde, Michael Billington tha diçka si “foshnje e moshuar”.

Kathryn: Puna e të qenit vajzë dhe fakti se nuk jam e madhe, e rrëmbyeshme dhe masive. Dhe, në rastin e parë isha 35 vjeçe. Pra, duhej të trajtohej gjinia dhe mosha. Mbaj mend që shkova në një Islandë, në supermarketin përballë teatrit për të blerë diçka, dhe aty ishte një zotëri plak i thatë. Dhe, thash, “Tamam. Në rregull. Ky është ai”. Thash më vete, jemi pjesë e një morie në këtë rol, pse ai nuk mund të jetë mbreti? Iu qasa brishtësisë.

Simon: Nuk duhet të jesh masiv.

Brian: Jo me zërin tënd, Kathryn. Je e bekuar me këtë zë të jashtëzakonshëm.

Kathryn: Pashë një interpretim ku dikush – i cili do të mbetet pa emër – nuk e luajti moshën dhe kjo nuk ka kuptim. Nuk mundesh, jo.

Simon: Jo. Është kaq i saktë sa i përket asaj që ne tani dimë për plakjen. Mendoj se Shekspiri ka parë ose ka njohur dikë shumë të vjetër, sepse ka shumë detaje përkitazi me harresën e fjalëve.

Brian: Shumëçka nga kjo del në pah në marrëdhënien me Lolon. Lolo e nxit dhe ai përpiqet ta kuptoj dhe përpiqet ta shtyjë në një lloj të forcës jetësore.

Simon: Është ai të cilit i thotë, “Oh, mos lejo të çmendem” për …

Brian: Pikërisht.

Simon: Përmendja e parë e fjalës.

Cordelia: Greg, Kathryn e luajti Lolon për Lirin tënd të vitit 2010 në Trupën Mbretërore të Shekspirit në Stratford. Cila ishte dinamika?

Greg: Të afërt. Sigurisht që ishim të afërt. Të lidhur.

Kathryn: Tepër të lidhur, po.

Cordelia: Greg, më kujtohet se të kam parë në atë shfaqje dhe të kam parë duke e luajtur një vit më parë Leontin te Përralla e dimrit. Gjithmonë kam menduar se ka diçka interesante te kalesat në shkrimet e Shekspirit – nga Leonti te Liri. Janë dy mbretër xhelozë, të cilët janë tiranë në mënyra të ndryshme, ndërsa asnjëri prej tyre nuk ka shpengim të vërtetë. Nuk ka asnjë shpengim të qartë as për Leontin (ka një fund të lumtur, por nuk është ashiqare falje). Çfarë keni ndier për kalimin nga njëri rol te tjetri?

Greg: Në aspektin e gjerë, Leonti ishte në gjysmë të rrugës dhe Liri shumë më lart. E shikoja për çdo ditë filmin Ran të [Akira] Kurosawas. Mendoj se është versioni im i preferuar filmik i Lirit.

Brian: Është i mrekullueshëm.

Greg: Të mahnit thellësia e tij dhe …

Brian: Është i guximshëm..

Greg: Duhet ta sprovoj sërish veten me Lirin.

Brian, Kathryn dhe Simon: Po.

Greg: Tash mendoj se e kuptoj shumë më mirë konceptin e të qenit i copëtuar, krejtësisht i dërrmuar. Dhe, ndryshimi midis Lirit dhe le të themi Hamletit ose Othellos ose Makbethit është se ai është krejtësisht i dërrmuar. Aq sa është në gjendje që të bie në gjunjë dhe të thotë, “Ndonëse gjithë ata njerëz nuk kishin asgjë në jetë, e di se si ndihen. Më vjen keq për ta”. Dhe, kjo sepse i gjithë konstrukti i egos së tij është shkatërruar. Sigurisht, Hamleti është i shpartalluar dhe po kështu edhe Makbethi. Po ashtu edhe Othello. Por, ka diçka në lidhje me shkatërrimin e Lirit që është vërtet monumental. Dhe, mendoj se kjo është ajo që e çon në një nivel tjetër nga shfaqjet që e rrethojnë – të cilat gjithashtu janë kryevepra, nuk po them se nuk janë. Por, e di që nuk iu afrova askund. E kisha një shans dhe do ta doja një tjetër.

Simon (për Gregun): Ka një lidhje mes Leontit dhe Lirit. Si duhet të fillosh me të dy këto role? Sepse, pyetja e ngjashme për të dy është se pse sillen ashtu në skenën e parë? Çdo aktor duhet të marrë vendim të qartë se pse Liri e ndan mbretërinë. Dhe, pse Leonti është xheloz.

Greg: Po! Pra, kur Liri thotë “maja e mprehtë e nevojës”, dikur nga gjithë kjo isha i fiksuar prej Anankut. E di ti, nga zoti i domosdoshmërisë. Them se ishte i nevojshëm për Leontin …

Simon: Të jesh xheloz?

Greg: Të jesh xheloz. Dhe, mendoj se është e nevojshme që Liri të thotë: “Më tregoni se cila prej jush më do më shumë”. Sepse, pa atë nevojë, ajo vdekje e egos të cilën tej mase e përjeton, nuk do të kishte ndodhur kurrë.

Simon: Do të thuash se është nevojë kozmike?

Cordelia: Më shumë sesa nevojë për Shekspirin, në një aspekt teknik?

Greg: Po, po. Dhe, informon marrëdhënien e tij me stuhinë, me elementët.

Kathryn: Po, kjo shumë mirë është artikuluar.

Greg: Nga vjen xhelozia e Leontit? Thjesht vjen.

Simon: Mendoj se problemi im, ndoshta më i shprehur me Leontin, është se nuk e kam idenë se nga vjen. Siç thua ti, thjesht është. Por, për Lirin ka të bëjë me atë se është vendim kaq i pamend!

Kathryn: Kuptova se Liri e do Kordelinë. Ajo është gati për t’u martuar dhe ai me të vërtetë nuk mund ta durojë këtë – “Thash ta vija prehjen time në çerdhen e saj të kujdesit”. Kështu që, nuk e di, e kam këtë tablo të tij duke thënë: “Në rregull! Ti e di, pastaj vij dhe jetoj me ty”.

Simoni: Dhe, asaj do t’ia jepte përkushtimin më të madh?

Kathryn: Po. Ky ishte plani. Nëse do të kishte shkuar sipas planit, do t’ia jepte asaj hisen më të madhe dhe pastaj do të shkonte të jetonte në Francë ose Burgundi ose atje ku ajo do të martohej. Por, të jetë pranë saj. Mendoj se nuk mundet ta durojë ndarjen me të. Është e lidhur me atë gjënë patriarkale: “Ti më përket mua. Dhe, gjithsesi, unë të dua. Kështu që më përket edhe më shumë. Sepse, rrallëherë i dua njerëzit. Pra, nëse asgjë nuk thua, atëherë do të të vijë dënimi”.

Simon: Dhe, gjithashtu ndëshkimi për gjithë botën.

Kathryn: Po lexoja Apologjinë e Eve Enslerit, ku paramendon se babai i saj i kërkon falje – faljen që ai kurrë nuk e bëri – për abuzimin me të qëkur ishte pesë vjeçe. Dhe, mendova, “Ah, po, gjithsesi ka një lloj dashurie, një obsesion me Kordelinë”.

Simon: A mendon se mund të jetë i vetëdijshëm për fuqitë e veta të dështuara? Dua, të them se pse tash?

Kathryn: Po.

Brian: Mendoj se ai kërkon siguri që nga fjala shko. Me të vërtetë kërkon siguri nga familja e vet dhe e vetmja mënyrë që mund ta arrijë është duke e bërë këtë gjë të menduar, gjë që është e gabuar. Është gabim i madh, por nuk di ta bëjë ndryshe. Dhe, pastaj shkon tmerrësisht keq.

Simon: Siguria se ai ende është …

Brian: Se e duan. Ka nevojë për dashuri. Liri ka nevojë të dëshpëruar për dashurinë. Dhe, nuk mund ta blesh dashurinë në atë mënyrë. E, kjo ka të bëjë me atë që ndodh në marrëdhënien me Gonerilën, marrëdhënien me Reganën. Në thelb është një familje. Dhe, kur plakesh, e kërkon atë siguri. Tashti jam në fund të të shtatëdhjetave. Dhe, tani e kuptoj këtë, më shumë sesa atëherë kur e luaja Lirin në të dyzetat e mia.

Simon: Si parantezë, më duhet të them se kur e mallkon Gonerilën, them se duhet të jetë një nga fjalimet më të pakëndshme që Shekspiri ka shkruar ndonjëherë. Më duket tmerrësisht e mërzitshme që çdo natë ta bësh atë gjë – të jesh shterpë.

Brian: Është mizore.

Simon: Është krejtësisht mizore.

Brian: Sepse Regana është shumë më e keqe se Gonerila.

Simon: Gonerila është e mirë! Mund të jetë paksa irrituese, por është e mirë.

Kathryn: A mund të marr diçka nga ajo që Simon tha se nuk ka shpengim?

Simon: Në rregull, vazhdo.

Kathryn: Nuk pajtohem. Të kthehem te Ananku. Liri e bën sepse duhet, sepse duhet të shkojë në këtë rrugë. Bie në gjunjë. Arrin në pikën ku thotë: “Jam kujdesur shumë pak për këtë”.

Brian: Por, në atë pikë ai vjen shumë më vonë.

Kathryn: Ajo që dua të them është se, nuk mund ta konsideroj si shfaqje pa shpengim, sepse zemra e tij gradualisht hapet dhe hapet. Kjo është një ngjarje e madhe në udhëtimin shpirtëror, apo jo? Pra, kur fillon? Mendoj se fillon me “të mjerët e zhveshur”. Dhe, pastaj, “A ka ndonjë shkak në natyrë që i bën këto zemra të ngurta”? Dhe, pastaj me Glosterin, “Të njoh goxha mirë, emri yt është Gloster, duhet të jesh i durueshëm, erdhëm këtu duke qarë”. Sillet gjatë gjithë kohës. Kështu vazhdon: “Erdhëm këtu duke qarë. E di që është hera e parë që nuhasim ajrin, ulërijmë dhe qajmë. Do të predikoj, kur kemi lindur, kemi qarë se kemi ardhur …”, që është jashtëzakonisht ironike, apo jo? Se ne qajmë. E dini pse bebet qajnë? “Qajmë që kemi ardhur në këtë fazë të madhe të budallenjve”. Kjo është arsyeja pse foshnjat qajnë, sepse thonë: “Oh, dreq, jam në skenën e budallenjve”! Gjë që është një lloj humori, apo jo?

Brian: Në shfaqje ka gjithashtu shumëçka për demencën. Mendoj se vërtet ka. Dhe, mendoj se “mos lejo të çmendem” është fakti se ai shkon në ekstrem dhe disi e humb situatën. Çmenduria e tij duke dalë në stuhi dhe duke u përpjekur që të marrë gjërat përsipër. E bëmë shfaqjen në Brodmur [spitali psikiatrik] me një grup njerëzish në dhomë ku kishte vrasës, njerëz që kishin bërë gjëra të tmerrshme. Dhe, arritëm te momenti kur Liri pyet. “A ka ndonjë shkak në natyrë për këto zemra të ngurta”? Është diçka që nuk do ta harroj kurrë sa të jem gjallë. Ishte një grua e re në rreshtin e parë e cila, këtë e kuptuam më vonë, e kishte prerë motrën e vet me thikë në fytyrë dhe gati sa nuk e kishte ngufat. Ishte e mbyllur dhe, me sa duket, nuk kishte folur deri në këtë moment. Dhe, kur pyeta nëse “ka ndonjë shkak në natyrë për zemrat e ngurta?”, ajo – betohem në Zot – tha: “S’ka shkak, s’ka shkak, s’ka shkak”. Dhe, për ne, të gjithë ne në skenë, ishte një nga momentet kur kuptoje se kjo është ] fuqia e teatrit.

Kathryn: A ishte ndonjë skenë që ju “pëlqeu” më shumë duke luajtur?

Cordelia: Po, të gjithë duhet t’i përgjigjeni kësaj.

Simon: Takimi me Kordelinë.

Brian: Po, kur zgjohet. E dua atë skenë.

Simoni: “Jam i lidhur për një rrotë zjarri”. Thjesht është madhështore.

Brian (Gregut): Cila ishte e jotja?

Greg: Them se, takimi me Glosterin.

Kathryn: Jam duke menduar, por ajo që më mbërthen ishte skena e fundit, ulërima.

Cordelia: Si e bëni atë rreshtin e mahnitshëm, “Oh, ju jeni njerëz prej guri”?

Kathryn: Mendoj se është kulmi i shfaqjes. Në skenën e Doverit, skena e çmendur, thash me vete, në rregull, tash jemi në barkun e balenës. Dhe, për mua ajo skenë ishte shumë e rëndësishme. Gjithmonë e kam ndier se ka të bëjë me vetë humbjen. Dhe, kur vjen puna tek ulërima, gjithmonë kam ndier se kjo është ajo për të cilën është fjala.

Simon: Është shumë çliruese ajo skenë.

Brian: Më pëlqyen vërtet skenat me Lolon, sepse në ato skena ai mund të ishte më shumë si vetvetja, gjë që ishte e vështirë në pjesët e tjera të shfaqjes kur kishte të bënte me fëmijët e vet. Dhe, gjithashtu kisha një Lolo të madh, që ishte David Bradley; nuk mund të gjeja një Lolo më të mirë se ai.

Kathryn: Po.

Brian: Dhe, e vërteta që thotë Lolo. Po. I dua gjithë ato skena. Vetëm se janë kaq sfiduese dhe Liri duhet ta dëgjojë këtë njeri. Ai duhet ta kuptojë, sepse është i vetmi person që e mban relativisht në rrugën e drejt. Askush tjetër nuk e bën.

Cordelia: Ashtu si thua ti, ai është tregues i së vërtetës dhe budallenjtë në përgjithësi janë tregues të së vërtetës. Por, në këtë shfaqje janë dy tregues të së vërtetës, Kordelia dhe Lolo, të cilët shpeshherë luhen nga i njëjti aktor në një shfaqje.

Brian: Dallimi është se ajo që tregon të vërtetën është vajza, kështu që ka shumë barrë atje, pavarësisht nëse të pëlqen ose jo. Në një mënyrë, me Lolon marrëdhënia është më e drejtë.

Simon: Po ashtu kur thotë, “Lolo im i gjorë është varur”; kur është mbi kufomën e fëmijës së vet, gjithmonë mendoj se gjëja e fundit që dua që publiku të mendojë është: “Oh, sa interesant, sepse është i njëjti aktor që luajti Lolon”. Në vend se thjesht të thotë se është vajza e vdekur para tij.

Greg: Dhe, si i ke bërë gjithë ato “kurrë”?

Brian: Oh, “kurrë, kurrë, kurrë, kurrë, kurrë”.

Greg: Pesë herë kurrë. Si e ke bërë ti?

Brian: Ka të bëjë me përsiatjen e asaj që do të thotë “kurrë”. E di ti, mendoj se kjo është arsyeja se pse është kaq e fuqishme, pesë herë kurrë, sepse kurrë nuk është koncept aq mahnitës.

Kathryn: Marcello [Magni, burri i saj] ishte Lolo në shfaqjen time të parë në vitin 1997. Ai vdiq – për këtë isha në mohim – teksa e bënim shfaqjen e Globit më 2022. Më pas, pata këtë lloj vizite për ato “kurrë”. Ka një gjë të çuditshme në atë skenën e fundit. Liri thotë: “E di kur dikush ka vdekur dhe kur dikush jeton, ajo ka vdekur porsi toka”. Ajo. Dhe, pastaj vazhdon, “Kordelia”? Adresa direkte. “Kordelia, rri pak, çfarë është ajo që ti the”? Adresa direkte. Dhe, vazhdon të kthehet mes “ajo” dhe “ti”. Dhe, pastaj vazhdon, “Ti nuk do të vish më”. Jo, “Ajo nuk do të vijë më”. “Ti nuk do të vish më”. Ti. Dhe, është pothuajse sikur Kordelia thotë, “Çfarë, kurrë”? Se ai po ia shpjegon asaj vdekjen. “E shikon se si është e dashur? Nuk do të kthehesh kurrë”. “Kurrë?” – e dëgjon teksa pyet. “Jo, kurrë e dashur”. “Çfarë, kurrë”? “Jo, kurrë e dashur”. Nuk e di, thjesht më erdhi në kokë se ishte historia e tij e fundit për vajzën e tij të vogël. “Ti kurrë nuk do të kthehesh, kurrë, kurrë”.

Simon: Jonathan Miller tha dikur se “të jesh, ose të mos jesh” është deklaratë e pamundur, sepse nuk e kemi absolutisht asnjë koncept për gjysmën e dytë të asaj fjalie. Nuk mundemi, si qenie njerëzore, të gjejmë se ku është të mos jesh. Dhe, ajo që the thjesht ma preku një tel në përpjekjen për të përcaktuar se çfarë do të thotë “kurrë”. Është pothuajse e pamundur, apo jo? Kështu që ai ka nevojë ta thotë pesë herë.

Greg: Ka diçka për Mbretin Lir. Është një barrë kaq masive dhe jashtë kontrollit të shfaqjes. Dua të them, Zoti e di se është sikurse – cili është filmi kur e tërheq zvarrë varkën nëpër xhungël?

Brian: Mbretëresha afrikane.

Greg: Po. Është kaq i madh. E tërheq zvarrë atë varkë nëpër xhunglën e ndyrë të ekzistencës njerëzore. Ky është gjenialiteti i Lirit i cili e ka motorin e vet.

Brian: Me të drejtë. Kur [roli] të merr përsipër, të udhëheq. Dhe, thua, “a do të arrij atje”? Dhe, po, duhet të arrish atje. Nuk ka të bëjë me ty. Pra, në një farë mënyre nuk ka të bëjë me vullnetin e lirë. Nuk ke vullnet për të arritur, por unë do të lëviz në këtë mënyrë. Të merr. Nëse futesh në të, të merr.

Greg: Nuk e bën ti Shekspirin. Shekspiri të bën ty.

Brian: Ashtu është. Ka të drejtë.

Greg: Thjesht të çon atje. Dhe, sigurisht, ti …

Brian: Duhet të jesh i hapur për të.

Greg: Duhet të jesh i hapur dhe duhet të kesh zërin, mendjen dhe ndjeshmërinë, shpirtin dhe zemrën. Por, në fakt, detyra jote është që thjesht të shtrihesh dhe të qihesh nga Shekspiri.

Kathryn: A do ta bëje përsëri? Lirin? Unë po.

Brian: Nuk e di. Them se ndoshta. Nuk e di. Mbase …

Simon: Kjo do të thotë se po.

Cordelia: Po ti, Simon? E dimë se Gregu do ta bënte.

Simon: Ndoshta.

Brian: Dua të them, problemi i vetëm është të mësosh fjalët. /Telegrafi/