Automjetet elektrike (EV) janë vlerësuar si një mjet kyç në tranzicionin drejt një të ardhmeje ‘më të gjelbër’. Por sa më të mira për mjedisin janë EV-të dhe a janë ato një zgjidhje e qëndrueshme?
Për sa i përket emetimeve të karbonit gjatë ‘jetës totale’ të një automjeti – duke përfshirë procesin e prodhimit – automjetet elektrike ‘priren të fitojnë’ mbi gazrat e karburanteve fosile, kanë vlerësuar disa ekspertë.
Megjithatë, siç shkruan Newsweek, përcjell Telegrafi, kjo mund të jetë disi e ndërlikuar në varësi të një sërë faktorësh, duke përfshirë ‘mënyrën e prodhimit të energjisë në vendin ku jeton’.
“Ndërsa makinat elektrike funksionojnë me energji elektrike, efektet e karbonit të makinës elektrike kur ajo është në funksion varen nga vendi nga vjen energjia elektrike”, thotë Vera O’Riordan, një studente doktorature në Institutin e Energjisë Detare dhe të Rinovueshme me bazë në Kolegjin Universitar Cork.
“Gjurmët e karbonit varen nga produkti i përdorur në prodhimin e energjisë elektrike. Energjia elektrike e prodhuar nga burimet e rinovueshme është më e mirë se energjia elektrike e prodhuar nga gazi natyror, e cila nga ana tjetër është më e mirë se energjia elektrike e prodhuar nga nafta, e cila nga ana tjetër është më e mirë se energjia elektrike e prodhuar nga qymyri”.
Ndërkohë një studim i publikuar vitin e kaluar nga Këshilli Ndërkombëtar për Transportin e Pastër, i cili shqyrtoi automjetet elektrike dhe makinat me benzinë gjatë ‘jetës së tyre’, zbuloi se EV-të kanë emetime më të ulëta të gazeve serrë gjatë ‘ciklit jetësor’.
Studimi zbuloi se në Shtetet e Bashkuara, për shembull, emetimet e ‘ciklit jetësor’ për automjetet elektrike janë 60-68 për qind më të ulëta se makinat me benzinë.
Ndërsa Alan Jenn, një ndihmës studiues profesionist në grupin ‘Plug-in Hybrid and Electric Vehicle’ të Institutit të Studimeve të Transportit, Universiteti i Kalifornisë, Davis, në pyetjen nëse automjetet elektrike apo automjetet me djegie fosile prodhojnë më shumë emetime, mendon se përgjigja është disi komplekse, sepse varet nga dy supozime kryesore.
E para është se çfarë makine po zëvendësoni me një EV, dhe e dyta është nga vjen energjia elektrike për karburantin e baterisë.
“… Edhe në rajonet më të këqija, një nga avantazhet e mëdha të automjeteve elektrike është se rrjeti elektrik i SHBA-së po bëhet më i pastër dhe më i pastër me kalimin e kohës, gjë që vetëm sa i përmirëson këto llogaritje në parashikimet e ardhshme”, ka thënë ai.
A mund të zvogëlojnë ndotjen automjetet elektrike?
Një nga përfitimet e mëdha të automjeteve elektrike ndaj automjeteve me benzinë, përveç emetimeve të karbonit, është ulja e ndotësve lokalë të ajrit, sipas Jenn, përcjell Telegrafi.
“Kur ndodh djegia e lëndëve djegëse fosile, ajo jo vetëm që çliron dioksid karboni (një gaz serrë që çon në ngrohjen globale), por komponime si oksidet e azotit, monoksidi i karbonit dhe grimcat (ndotësit lokalë të ajrit që çojnë në rezultate negative shëndetësore në komunitetet e ekspozuara).
“Këto mund të jenë veçanërisht ndikuese për elektrifikimin e automjeteve me naftë të cilat mund të përmirësojnë potencialisht cilësinë e ajrit në komunitetet që tradicionalisht vuajnë nga cilësia e ulët e ajrit”, ka thënë ai.
Jeremy Michalek, një profesor në ‘Carnegie Mellon University’ thotë gjithashtu se automjetet elektrike kanë potencialin për të reduktuar ‘dramatikisht’ ndotjen tradicionale të ajrit, por në të vërtetë varet nga burimi i energjisë.
Gjithsesi, vlerëson ai, nuk duhet harruar çështjen e prodhimit të automjeteve elektrike, të cilat kërkojnë sasi të mëdha burimesh, dhe gjithashtu prodhojnë emetime.
“Prodhimi i automjeteve elektrike në përgjithësi përfshin më shumë emetime në ajër sesa prodhimi i automjeteve me benzinë, kryesisht sepse prodhimi i ‘baterive të mëdha’ kërkon më shumë energji dhe përfshin emetime nga procese të tilla si shkrirja”, ka thënë Michalek.
“Por si për automjetet elektrike ashtu edhe për ato me benzinë, shumica e emetimeve vijnë nga përdorimi i automjetit, jo nga prodhimi i tij”.
“Emetimet nga prodhimi i baterive të automjeteve elektrike janë një pjesë e rëndësishme e implikimeve të përgjithshme gjatë ‘ciklit jetësor’, por faza e përdorimit është faktori më i madh, kështu që marrja e energjisë elektrike për të karikuar automjetin nga një burim i pastër mund të kompensojë më shumë se sa emetimet më të larta të prodhimit”, vlerëson ai.
E sipas Jenn, ndikimet lokale dhe qëndrueshmëria e nxjerrjes së materialit për EV-të sigurisht që paraqesin një grup të ndryshëm çështjesh në krahasim me automjetet me benzinë.
“Disa studiues argumentojnë se përfitimet nga zbutja e ndryshimeve klimatike mund të tejkalojnë disa nga këto çështje, por kjo sigurisht nuk e hedh poshtë rëndësinë e tyre”, tha ai.
“Shumë furnizues të baterive dhe prodhues makinash po përpiqen të përmirësojnë qëndrueshmërinë e procesit të prodhimit të baterive duke bërë gjëra të tilla si zvogëlimi i përdorimit të materialeve më problematike – siç është kobalti, nxjerrja e të cilit përballet me shumë shqetësime për të drejtat e njeriut”.
Në çdo rast, Vera O’Riordan mendon se kalimi në automjete elektrike mund të jetë vetëm pjesë e zgjidhjes së transportit nëse bota dëshiron të arrijë objektivat e saj klimatike.
“Shmangia e nevojës për udhëtime në radhë të parë nëpërmjet reduktimit të kërkesës dhe mundësimi i një zhvendosjeje në transportin publik dhe mënyrat aktive të udhëtimit janë gjithashtu të nevojshme si pjesë e tranzicionit tonë me karbon të ulët. Në fakt, para së gjithash, ne duhet të dizajnojmë hapësirat urbane dhe kulturat e punës në mënyrë të tillë që në radhë të parë të ulet sa më shumë nevoja për përdorimin e makinave dhe udhëtimet në përgjithësi”. /Telegrafi/