Pse Gaza, një nga vendet më të populluara në botë, është “e mjegulluar” në Google Maps?
Në fakt, sipas BBC, përcjell Telegrafi, shumica e Izraelit dhe territoreve Palestineze shfaqen në Google Earth si imazhe satelitore me rezolucion të ulët, edhe pse imazhe me cilësi më të lartë janë të disponueshme nga kompanitë satelitore.
Madje, siç vihet në pah, mezi është e mundur të shohësh makinat në Gaza.
Dhe nëse krahasohet për shembull me Pyongyang, kryeqyteti i fshehtë i Koresë së Veriut, aty makinat janë përcaktuar mirë dhe është e mundur të zbulosh njerëz individualë.
Pse janë të rëndësishme imazhet satelitore?
Përdorimi i imazheve satelitore është bërë një element jetësor në raportimin e konfliktit.
Por disponueshmëria e imazheve të hollësishme gjithashtu mund të rrezikojë sigurinë ushtarake.
Në konfrontimin më të fundit në Lindjen e Mesme, hetuesit po kërkojnë të vërtetojnë vendet e zjarrit të raketave dhe ndërtesat e synuara në Gaza dhe Izrael, duke përdorur satelitë.
Sidoqoftë, në Google Earth, platforma më e përdorur për imazhe, imazhet më të fundit për Gaza janë me rezolucion të ulët dhe për këtë arsye janë “të paqarta”.
“Imazhi më i fundit i Google Earth është nga viti 2016 dhe duket si plehra. Unë zmadhova në një zonë të rastësishme rurale të Sirisë dhe ka pasur 20+ imazhe të marra që nga ajo kohë, me rezolucion shumë të lartë”, shkroi Aric Toler, një gazetar për Bellingcat.
Google thotë se qëllimi është të “mbajë vende të populluara dendur të freskuara rregullisht” por kjo nuk ka qenë rasti me Gaza, shkruan më tej BBC, përcjell Telegrafi.
A janë në dispozicion imazhe me rezolucion të lartë?
Deri vitin e kaluar, qeveria amerikane kishte vendosur një kufizim në cilësinë e imazheve satelitore të Izraelit dhe territoreve palestineze që kompanitë amerikane lejoheshin të siguronin në bazë komerciale.
Ky kufizim u shkrua në amendamentin Kyl-Bingaman (KBA) – legjislacioni amerikan që daton që nga viti 1997 – në mbështetje të shqetësimeve të sigurisë izraelite.
“Ne gjithmonë do të preferonim të fotografonim në rezolucionin më të ulët të mundshëm. Është gjithmonë e preferueshme të shihet e paqartë, sesa saktësisht”, tha Amnon Harari, shefi i programeve hapësinore në Ministrinë e Mbrojtjes të Izraelit vitin e kaluar, raportuar nga Reuters.
Nën KBA, siguruesit e imazheve satelitore amerikane u lejuan të ofrojnë fotografi me rezolucion më të ulët – duke e bërë një objekt të madhësisë së një makine gati të dukshëm, por jo më të vogël.
Nuk është e pazakontë që vendet si bazat ushtarake janë mjegulluar – por KBA ishte rasti i vetëm që një vend i tërë i nënshtrohej një kufizimi të tillë.
Siç vë theksin BBC, Ligji përmendi vetëm Izraelin, por ai u zbatua edhe në territoret palestineze.
Sidoqoftë, pasi ofruesit jo-amerikanë, siç ishte kompania franceze Airbus, ishin në gjendje të siguronin këto imazhe me një rezolucion më të lartë, SHBA u vu nën presion në rritje për t’i dhënë fund kufizimeve të saj.
Në korrik 2020, KBA “u hodh” dhe tani qeveria amerikane lejon kompanitë amerikane të sigurojnë imazhe me cilësi shumë më të lartë të rajonit (secili piksel tani mund të jetë aq i vogël sa 40 cm, në mënyrë që objektet me madhësinë e një personi të mund të shihen lehtë).
“Motivimi fillestar ishte shkencor”, thotë Michael Fradley, një arkeolog në Universitetin e Oksfordit dhe një nga akademikët që bëri fushatë me sukses për ndryshimin.
“Ne dëshironim të kishim një burim të qëndrueshëm të të dhënave për të punuar në projektin tonë, kështu që na duhej qasje në rezolucion të lartë mbi territoret e okupuara palestineze të krahasueshme me atë që përdorim mbi pjesët e tjera të rajonit”.
Atëherë, pse Gaza është ende “e paqartë”?
BBC foli me Google dhe Apple (aplikacionet e të cilave tregojnë gjithashtu imazhe satelitore).
Apple tha se po punonte për të azhurnuar hartat e saj së shpejti në një rezolucion më të lartë.
Ndërsa Google tha që imazhet e saj vijnë nga një sërë ofruesish dhe po konsideron “mundësitë për të rifreskuar imazhet satelitore [të saj] ndërsa imazhet me rezolucion më të lartë bëhen të disponueshme”.
Por shtoi se nuk kishte “plane për të ndarë në këtë kohë”.
“Duke marrë parasysh rëndësinë e ngjarjeve aktuale, nuk shoh asnjë arsye pse imazhet komerciale të kësaj zone duhet të vazhdojnë të degradohen qëllimisht”, ka vlerësuar Nick Waters, një hetues me burim të hapur për Bellingcat në Twitter.
Kush i bën në të vërtetë imazhet?
Platformat e hartave publike, të tilla si Google Earth dhe Apple Maps, mbështeten tek kompanitë që posedojnë satelitë për të furnizuar imazhe.
Maxar dhe Planet Labs, dy nga më të mëdhenjtë, tani po bëjnë të disponueshme imazhe me rezolucion të lartë të Izraelit dhe Gazës.
“Si rezultat i ndryshimeve të fundit në rregulloret e SHBA-së, imazhet e Izraelit dhe Gazës po sigurohen me rezolucion 0.4 milion (40 cm)”, ka thënë Maxar në një deklaratë.
Planet Labs konfirmuan për BBC se ofron imazhe me rezolucion 50 cm.
Çfarë tjetër mund të zbulojë imazhe me rezolucion të lartë?
Imazhet satelitore përdoren për shumë qëllime, duke përfshirë gjurmimin e shpyllëzimeve dhe zjarreve në pyje, si dhe hetimin e abuzimeve të të drejtave të njeriut në të gjithë botën.
Studiuesit në Human Rights Watch u bashkuan me ofruesit satelitorë Planet Labs në vitin 2017 për të treguar shkatërrimin e fshatrave Rohingya nga ushtria në Mianmar.
Imazhet u mundësuan atyre të hartonin shkallën e dëmtimit të më shumë se 200 fshatrave në zonë, duke krahasuar imazhet satelitore me rezolucion 40cm të këtyre zonave nga para dhe pas.
Provat duket se vërtetojnë pretendimet nga Rohingya, që ishin arratisur nga Myanmar në Bangladeshin fqinj, se shtëpitë e tyre ishin shënjestruar nga ushtria.
Imazhet satelitore kanë qenë gjithashtu jetike në gjurmimin e asaj që po ndodh në rajonin Xinjiang të Kinës, përfshirë rrjetin e qendrave të “riedukimit” të ngritura atje për ujgurët.
Informacioni ka ndihmuar për të treguar se ku janë ndërtuar këto pajisje, dhe imazhet me rezolucion të lartë gjithashtu kanë dhënë një ide për madhësinë e tyre dhe veçoritë e tyre. /Telegrafi/