Dhimbja e këmbëve mund të jetë e vazhdueshme ose e ndërprerë. Ajo mund të zhvillohet papritmas ose gradualisht. Arrin të atakoj tërë këmbën tuaj ose të jetë e lokalizuar në një zonë të caktuar, siç është kofsha, shputa ose gjuri juaj
Dr. Besim Demolli
Specialist i reumatologjisë
tel. +38344727068
Dhimbjet mund të jenë të karakterit therës, shpuese, ose ndjesi shpimi gjilpërash.
Disa dhimbje në këmbë janë thjesht të bezdisshme, por dhimbja më e rëndë e këmbës mund të ndikojë në aftësinë tuaj për të ecur ose për të mbajtur peshë në këmbë.
Çfarë është dhimbja e këmbëve?
Dhimbja e këmbëve është një problem i zakonshëm dhe mund të variojë nga një formë e lehtë dhe bezdisëse deri në të fortë dhe dobësuese. Në forma të rënda, mund të ndikojë në aftësinë tuaj për të ecur ose për të qëndruar në këmbë.
Ka shumë shkaqe të mundshme të dhimbjes në këmbë, nga dëmtimet e muskujve deri te problemet me enët e gjakut. Në disa raste, dhimbja e këmbës mund të shkaktohet nga probleme nervore në shtyllën kurrizore.
Disa sëmundje që shkaktojnë dhimbje në këmbë mund të përmirësohen vetë ose me modifikime të stilit të jetës. Por është e rëndësishme të njihni sëmundjet që kanë nevojë për kujdes mjekësor, duke përfshirë dëmtimet e papritura që kërkojnë trajtim urgjent.
Simptomat e dhimbjes së këmbëve
Ka shenja dhe simptoma të dhimbjes në këmbë që mund të ndihmojnë mjekun tuaj të gjejë shkakun. Karakteristika të tilla si dhimbja është konstante apo e ndërprerë? Dhimbja ishte me fillim të ngadalshëm ose të shpejtë/papritmas? Ku është e lokalizuar dhimbja? Çfarë lloji të dhimbjes keni? A është një dhimbje therëse, një dhimbje e shurdhër, një ndjesi shpimi gjilpërash? A shfaqet dhimbja me ecjen apo ushtrimet? A shoqërohet dhimbja me një rritje të aktivitetit siç është ushtrimi? A përkeqësohet gjatë natës?
Në varësi të sëmundjes themelore, dhimbja e këmbës mund të shoqërohet me simptoma të tjera, duke përfshirë sa vijon:
• Ngërç ose krampe e muskujve
• Ndjeshmëri
• Ngurtësia
• Skuqje ose mavijosje
• Ënjtje
• Dobësia e muskujve ose gjunjëzimi
• Vështirësi në ecje
Shkaqet dhe faktorët e rrezikut të dhimbjes së këmbës
Dhimbja e këmbës mund të zhvillohet për shkak të shumë gjendjeve të ndryshme shëndetësore, duke përfshirë sa vijon:
• Artriti
• Cista Baker
• Kanceri i kockave
• Frakturë kockore
• Bursiti
• Sindromat compartement kronike të sforcimit
• Klaudikacioni
• Trombozë e venave të thella (DVT)
• Gihti
• Lëndimi hamstring
• Hernia diskale
• Sëmundja Legg – Calvé – Perthes
• Lëndimi i ligamentit
• Meralgia peresthetica
• Dhimbje muskulore
• Tendosja e muskujve
• Sëmundja Osgood – Schlatter
• Osteomieliti (infeksion kockor)
• Sëmundja e arterieve periferike (PAD)
• Neuropatia periferike
• Sakroiliiti
• Sciatica
• Shin splints
• Stenoza e kanalit spinal
• Skoliozat
• Tendiniti
• Tromboflebiti
• Rupturë e meniskut
• Venat me variçe
Faktorët e mëposhtëm dihen se rrisin rrezikun e zhvillimit të disa formave të zakonshme të dhimbjes në këmbë:
• Mosha më e vjetër
• Dehidrimi
• Shtatzënia
• Diabeti
• Të qenit mbipeshë ose i trashë
• Çrregullimet nervore
• Çrregullimet e mpiksjes së gjakut
• Lëndim ose operacion
• Pushim i zgjatur në shtrat
• Qëndrimi ulur për periudha të zgjatura
• Pirja e duhanit
• Abuzimi me alkoolin
• Barnat (diuretikët dhe statinat)
• Aktivitet atletik, veçanërisht sportet kontaktuese
Pra, shkaktarë të shumtë të dhimbjes së këmbëve disa prej të cilave do të sqarohen si më poshtë:
Dhimbjet e muskujve
Dhimbjet e muskujve janë kontraktime të pakontrollueshme, të dhimbshme të muskujve. Muskujt e nëngjurit janë një grup i zakonshëm i muskujve që preken. Muskuli i prekur do të ndjehet sikur është mbledhur dhe ju mund të ndjeni një gungë. Ato mund të shoqërohen me përdorim të tepërt ose dehidrim dhe zakonisht mund të lehtësohen duke shtrirë muskulin e prekur. Dhimbjet në këmbë zakonisht ndodhin natën, shpesh pas ushtrimeve.
Tendosjet e muskujve, tendiniti dhe shin splints
Lëndimet e muskujve, të tilla si tendosjet e muskujve kur fijet muskulore grisen, janë një shkak i zakonshëm i dhimbjes në këmbë. Muskujt në këmbë të prekur zakonisht janë quadriceps, piriformis dhe triceps surae. Lëndimet sportive janë një shkak i zakonshëm i dëmtimeve të muskujve.
Tendiniti është një tjetër shkak i zakonshëm i dhimbjes së këmbës dhe mund të ndikojë në tendinën e Akilit. Sindroma compartement shkakton dhimbje në pjesën e poshtme të këmbës ose dhimbje në regjionin e nëngjurit, shoqëruar me ndjesi djegieje ose ndjesi shpimi gjilpërash. Dhimbja e sindromës compartement mund të rritet në aktivitet, deri në pikën që personi mund të duhet të ndalojë ushtrimin.
Stres frakturat janë thyerje (çarje) të vogla në kockë, shpesh të shkaktuara nga përdorimi i tepërt. Dhimbja e stress frakturave zakonisht përkeqësohet gjatë stërvitjes dhe largohet ose zvogëlohet në pushim.
Gihti
Gihti shkaktohet nga grumbullimi i acidit urik në gjak, i cili më pas formon kristale në kyçe. Kryesisht atakon nyjën e gishtit të madh të këmbës, por gjithashtu mund të shkaktojë dhimbje në nyjët e gjurit, kyçit të këmbës, si dhe në të gjitha nyjet e trupit.
Sciatica
Sciatica është një lloj dhimbjeje nervore, e cila rezulton në dhimbje që projektohet poshtë këmbës përgjatë shtegut të nervit ishiatik. Zakonisht është i pranishëm vetëm në njërën këmbë në të njëjtën kohë. Dhimbja mund të ndihet si ndjesi shpimi gjilpërash ose ndjesi kunjësh. Sciatica shpesh shkaktohet nga një hernie diskale në shtyllën kurrizore që kompreson nervin
Dhimbje nervore
Dëmtimi i nervave në këmbë ose në pjesën e poshtme të këmbës është një ndërlikim i mundshëm i diabetit dhe njihet si neuropati diabetike. Mund të shkaktojë ndjesi shpimi gjilpërash ose djegie, dhimbje në pjesën e poshtme të këmbës dhe këmbëve, mpirje dhe ndjeshmëri ndaj prekjes.
Tromboza e venave të thella (DVT)
Tromboza e venave të thella ndodh kur një mpiksje gjaku formohet në një venë thellë brenda trupit – shpesh në venat e regjionit të nëngjurit. Mund të rezultojë në një mpiksje gjaku që udhëton në mushkëri dhe duke shkaktuar një emboli pulmonare. DVT është një shkak serioz i dhimbjes në këmbë që kërkon kujdes të menjëhershëm mjekësor. Simptomat përfshijnë ënjtje, skuqje dhe dhimbje, me këmbën që ndihet e ngrohtë në prekje.
Venat me varice
Venat me varice janë vena të zgjeruara, të përdredhura dhe vena të fryra, shpesh të gjetura në këmbë. Ata kanë ngjyrë blu ose vjollcë të errët. Simptomat e venave me varice janë një ndjenjë e rëndesës dhe dhimbje e shurdhër në këmbët tuaja. Ndoshta mund të ketë ngërç. Lëkura mund të ndjehet e irrituar.
Klaudikacioni intermitent
Klaudikacioni, i cili përcaktohet si dhimbje muskulore ishemike e riprodhueshme, është një nga manifestimet më të zakonshme të sëmundjes vaskulare periferike të shkaktuar nga ateroskleroza (sëmundja okluzive arteriale periferike [PAOD]). Klaudikimi ndodh gjatë aktivitetit fizik dhe lehtësohet pas një pushimi të shkurtër. Dhimbja zhvillohet për shkak të rrjedhës joadekuate të gjakut.
Sindroma e këmbëve irritabile
Sindroma e këmbëve irritabile karakterizohet nga parehati dhe dëshirë për të lëvizur këmbët. Simptomat e tjera janë të ndryshueshme, por përfshijnë dhimbje në këmbë dhe zakonisht janë më të këqija gjatë natës.
Celuliti
Celuliti është një infeksion bakterial që zakonisht prek lëkurën e pjesës së poshtme të këmbës. Është një infeksion i rrezikshëm i cili kërkon trajtim të menjëhershëm me antibiotikë të duhur. Lëkura ndihet e ngrohtë në prekje dhe mund të ndihet e ënjtur dhe e ngushtë. Nëse keni ethe ose dridhura, duhet të merrni menjëherë ndihmë mjekësore urgjente.
Testet dhe diagnoza
Nuk ka asnjë provë specifike për të diagnostikuar shkakun e dhimbjes së këmbës ose këmbëve. Në varësi të simptomave tuaja dhe një ekzaminimi fizik të këmbës (ve) tuaj, mjeku juaj do të vendosë nëse keni nevojë për ndonjë test, siç janë testet imazherike.
Nëse dhimbja juaj në këmbë është e fortë ose ndërhyn në jetën tuaj të përditshme, është e rëndësishme të shihni një mjek për diagnozën dhe trajtimin. Mjeku juaj do t’ju pyesë për simptomat tuaja dhe do të kryejë një ekzaminim fizik.
Mjeku juaj gjithashtu mund të urdhërojë ekzaminimet imazherike dhe teste të tjera, duke përfshirë sa vijon:
• Rrezet X
• Imazhe me rezonancë magnetike (MRI)
• Ekografia
• Skanimet me tomografi të kompjuterizuar
• Venografia
• Elektromiografia (EMG)
• Testet e gjakut
Trajtimi për dhimbjen e këmbës
Trajtimi për dhimbjen e këmbës varet nga ajo që po ju shkakton dhimbjen. Për dhimbje të vogla në këmbë që janë rezultat i lëndimeve sportive ose dëmtimeve të tepruara, ju mund të jeni në gjendje ta trajtoni këtë në shtëpi. Megjithëse tani ka debate rreth përdorimit të akullit në dëmtimet e indeve të buta. Lehtësimi i dhimbjes, si paracetamoli ose NSAID, mund të jetë i dobishëm.
Nëse dhimbja juaj në këmbë është rezultat i sëmundjes vaskulare (probleme të qarkullimit), mjeku juaj mund të sugjerojë masa jetese për të zvogëluar rrezikun e sëmundjes së zemrës dhe goditjes në tru, në kombinim me medikamenteve për të kontrolluar presionin e gjakut ose kolesterolin tuaj, nëse është e përshtatshme.
Dhimbjet e këmbëve zakonisht i përgjigjen shtrirjes.
Padyshim së në raste të caktuara duhet edhe kryer edhe trajtime të tjera si: terapi fizikale, trajtime kirurgjike, terapi alternative dhe plotësuese.
Parandalimi i dhimbjes në këmbë
Dhimbja e këmbëve për shkak të dëmtimeve të tepruara ose lëndimeve sportive mund të shmanget duke u ngrohur para aktivitetit dhe duke u shtrirë më pas. Sigurohuni që të mos e rrisni intensitetin ose kohëzgjatjen e aktivitetit tuaj shumë shpejt.
Dhimbja e këmbëve e shkaktuar nga problemet e qarkullimit mund të shmanget duke ushtruar mjaftueshëm rregullisht, duke mbajtur një peshë të shëndetshme, duke mos pirë duhan dhe masa të tjera të jetesës. Sigurohuni që të mbani nën kontroll presionin e gjakut, sheqerin në gjak dhe kolesterolin.
Kur të vizitoni një mjek
Është një ide e mirë të shihni një mjek për dhimbjen e këmbëve nëse përkeqësohet me ecjen, ka ënjtje ose nëse nuk përmirësohet pas disa ditësh trajtimi në shtëpi.
Është e rëndësishme të shihni një mjek shpejt nëse ndonjë nga shenjat të mëposhtmet janë të vërteta:
• Ka shenja të infeksionit të mundshëm (të tilla si skuqje, nxehtësi ose ethe)
• Këmba juaj është e ënjtur dhe e zbehtë ose jashtëzakonisht e ftohtë
• Keni dhimbje në regjionin e nëngjurit pas një periudhe uljeje të zgjatur
• Keni ënjtje në të dy këmbët së bashku me probleme të frymëmarrjes
• Çdo dhimbje serioze që zhvillohet papritmas
Ndërsa dhimbja në këmbë zakonisht nuk është një urgjencë mjekësore, ju duhet të kërkoni kujdes të menjëhershëm mjekësor nëse ndonjë nga sa më poshtë vlen për dhimbjen tuaj:
• Ju nuk jeni në gjendje të ecni ose të qëndroni në këmbë
• Ju zhvilloni dhimbje, ënjtje, skuqje ose ngrohtësi në regjionin e nëngjurit tuaj
• Ju keni një dëmtim të papritur me një prerje të thellë ose ind të ekspozuar
• Keni dëgjuar një tingull pop ose “gërryerje” kur keni dëmtuar këmbën
Parandalimi i dhimbjes në këmbë
Ndërsa jo të gjitha format e dhimbjes së këmbës mund të parandalohen, disa nga kushtet më të zakonshme që shkaktojnë dhimbje në këmbë shpesh u përgjigjen masave parandaluese të tilla si më poshtë:
Rritni aktivitetin gradualisht. Mos u hidhni në një rutinë ushtrimesh me intensitet të lartë. Në vend të kësaj, punoni deri në një nivel më të lartë intensiteti për të shmangur dëmtimet.
Përzieni stërvitjen tuaj. Mos bëni të njëjtin lloj stërvitje pa pushim, ditë pas dite. Një rutinë e larmishme ushtrimesh ka më pak të ngjarë të shkaktojë dëmtime.
Vishni këpucë mbështetëse. Sigurohuni që këpucët tuaja ushtruese të kenë mjaftueshëm jastëk thembra dhe mbështetje harku.
Shtrijini këmbët rregullisht. Shtrirjet e këmbëve mund të ndihmojnë në shmangien e ngërçeve, dhe shtrirja e muskujve të nëngjurit tuaj. Në veçanti, mund të ndihmojë në parandalimin e tendinitit të Akilit.
Ndërtoni forcën e kockave. Konsumimi i mjaftueshëm i ushqimeve të pasura me kalcium dhe vitaminë D mund të ndihmojë në parandalimin e frakturave të kockave.
Qëndroni të hidratuar. Marrja e lëngjeve të mjaftueshme mund t’ju ndihmojë të shmangni ngërçet në këmbë.
Mbani një peshë të shëndetshme dhe mos pini duhan. Këta faktorë të jetesës mund të ndihmojnë në parandalimin e problemeve kardiovaskulare që prekin këmbët tuaja.
Mos rrini ulur për një kohë të gjatë. Ulja për periudha të gjata mund të rrisë rrezikun e mpiksjes së gjakut në këmbët tuaja.
Hani shumë ushqime të pasura me lëndë ushqyese dhe proteina. Një dietë e shëndetshme mund t’ju ndihmojë të mbani shëndetin tuaj kardiovaskular dhe nervor.
Prognoza e dhimbjes në këmbë
Sa e fortë është dhimbja në këmbët tuaja, sa shumë ajo ndërhyn në jetën tuaj dhe sa zgjat, varet nga sëmundja themelore.
Disa lloje të dhimbjes në këmbë, veçanërisht nëse ato janë shkaktuar nga një tendosje e muskujve ose një dëmtimi tjetër më pak serioz, mund t’u përgjigjen mirë masave të vetë-kujdesit dhe të mos kërkojnë trajtim të gjerë.
Por dhimbja e këmbës që është për shkak të një dëmtimi më serioz, ose përfshin dëmtimin e nervit ose indeve, mund të kërkojë trajtim të vazhdueshëm ose operacion për tu zgjidhur.
Kohëzgjatja e dhimbjes në këmbë
Dhimbja e këmbës mund të jetë e vazhdueshme ose sporadike, duke ardhur dhe shkuar me aktivitet ose në ato që duken si kohë të rastit. Nuk ka asnjë rregull për sa zgjat dhimbja e këmbës, duke pasur parasysh se shumë problem të ndryshme shëndetësore mund të jenë pas saj. Por nëse nuk mund të bëni disa hapa pa dhimbje të forta dhe nevojën për t’u ulur, duhet të kërkoni menjëherë kujdes mjekësor.
Nëse mund të ecni, por dhimbja juaj në këmbë nuk i përgjigjet disa ditëve të trajtimeve në shtëpi dhe vetë-kujdesit, caktoni një vizitë të mjekut për të zbuluar se keni një gjendje që kërkon trajtim mjekësor.
/Telegrafi/