Cilat janë ngjarjet që kanë shënuar shqiptarët dhe botën në vitin 1948?
Në shkurt 1948, komunistët shqiptarë planifikuan ta shkrijnë ekonominë dhe ushtrinë me atë të Jugosllavisë. Një nga mbështetësit e planit ekonomik për ta shndërruar Shqipërinë në prodhuese të lëndës së parë për Jugosllavinë dhe në varësinë ekonomike të jugosllavëve, ishte ministri i Brendshëm dhe i Mbrojtjes, Koçi Xoxe, i cili në inaugurimin e mbarimit të punimeve të hekurudhës Durrës-Peqin, kishte thënë: “Ekzistenca e Jugosllavisë Federative Popullore në kufi është një fat për Shqipërinë, është një siguri e madhe për jetën tonë, për zhvillimin tonë të përgjithshëm. Ndryshe, pa një Jugosllavi të popujve të Jugosllavisë dhe të fortë nga çdo pikëpamje, do të ishte në rrezik qenia e jonë si popull i lirë”.
Kundërshtuesi më i madh i planeve të tilla ishte Nako Spiru (bashkëshorti i Liri Belishovës) i cili, nën presionet e mëdha nga Xoxe, më 1947 bëri vetëvrasje. Por, më 1948 e pësoi edhe Xoxe kur, pas përjashtimit të Jugosllavisë nga Kominformi – të acarimit të raporteve jugosllavo-sovjetike – Shqipëria e mbajti anën e Bashkimit Sovjetik. Planet e mësipërme dështuan dhe udhëheqësi komunist i Shqipërisë, Enver Hoxha, shfuqizoi Traktatin e Miqësisë me Jugosllavinë të vitit 1946 (që ndër të tjera parashihte bashkimin doganor dhe barazimin e lekut me dinarin). Atëherë nisën spastrimet e elementeve që Hoxha i quante titiste. Ndër të parët e pësoi Koçi Xoxe, i cili dënohet me vdekje. Në gjyqin kundër tij, Xoxe nuk e ka mohuar se është ndjerë mirë kur Nako Spiru vrau veten.
Xoxe ishte pro-jugosllav dhe një person mizor i cili më 1947 kishte nisur luftë kundër komunistëve anti-jugosllavë. Ndër të tjera njihet edhe për gjyqin special kundër 60 personave (mars-prill 1945), që regjimi komunist i cilësonte si “kriminelë të luftës”. Në mesin e të arrestuarve dhe të dënuarve ishte edhe Ibrahim Biçakçiu, i biri i vetëm i Aqif Pashë Elbasanit – patriotit dhe intelektualit që ndër të tjera njihet si organizatori i planit për vrasjen e Esat Pashë Toptanit. Ibrahimi fliste gjermanisht, italisht, turqisht dhe anglisht, ndërsa në Vjenë kishte mbaruar Fakultetin e Tregtisë dhe atë të Shkencave Politike. Ishte i ditur po edhe i pasur, pasi zotëronte prona dhe biznese të mëdha -përfshirë fabrikën e cigareve “Flora” në Tiranë dhe kafenenë me të njëjtin emër ku kishte punuar edhe Enver Hoxha. Ai do të dënohej me vdekje, por pas një peticioni do ta vuante dënimin me burg. Më 1962 u lirua nga Burreli. Aristokrati dhe intelektuali që ishte edhe kryeministër i Shqipërisë nga shtatori 1943 e deri nëntor 1944, do të detyrohej të pastronte rrugët, pusetat e banjot publike të Elbasanit.
Pasi prishen me jugosllavët, Shqipëria merr ndihma nga Bashkimi Sovjetik. Dy vjet më parë, kur Enver Hoxha kishte vizituar Beogradin (vizitë kjo gjatë së cilës nuk bëri kërkesë të takonte asnjë shqiptar të Kosovës), ka urdhëruar që në Tiranë të pritet me këto parulla: “Rroftë marrëveshja midis popullit shqiptar dhe popujve të Jugosllavisë”, “Rroftë mareshali Tito”, “Enver-Tito”, “Rroftë vëllazërimi i ushtrisë kombëtare shqiptare dhe i ushtrisë heroike jugosllave”, “Rrofshin popujt heroikë të Jugosllavisë”… Por, tash jugosllavët ishin armiq të tij, e sidomos lideri i tyre, Josip Broz Tito. Prandaj, nga Shqipëria u dëbuan edhe 1,300 jugosllavë të cilët ishin të angazhuar në çdo institucion politik e shoqëror, gjoja për organizimin e aparatit shtetëror shqiptar.
Në nëntor në Tiranë do të mbahej Kongresi i Parë i Partisë Komuniste, ku u mor vendimi që ky organ politik ta ndryshonte emrin në “Partia e Punës së Shqipërisë” (PPSH). Aty Enver Hoxha do të emërohej Sekretar i Parë i Komitetit Qendror të PPSH-së, post të cilin do ta mbante deri në vdekje, më 1985. Po ashtu, në Kongres do të bëhej “demaskimi dhe dënimi i revizionistëve jugosllavë”. “Titistët”, vuri në dukje Kongresi, “qenë përpjekur me të gjitha forcat e mjetet për t’ia imponuar edhe Partisë Komuniste të Shqipërisë ideologjinë, politikën e metodat e tyre antimarksiste. Për këtë qëllim kishin organizuar, midis tjerash, edhe grupin komplotist të Koçi Xoxes… Megjithatë, presionet dhe ndërhyrja e revizionistëve jugosllavë s’kishin mundur të preknin politikën proletare të Partisë për luftën e klasave, politikën ekonomike dhe vijën politike revolucionare të saj në përgjithësi”.
Në Kosovë, pas prishjes së marrëdhënieve Shqipëri-Jugosllavi, Prizreni (që ishte qendra administrative e Kosovës pas vitit 1941, në Kohën e Shqipërisë, kur Koço Tasi themeloi administratën e parë lokale) nuk do të jetë më “kryeqytet”. Meqë ishte afër Shqipërisë, jugosllavët vendosin që kryeqendra e Kosovës të zhvendosej në një vendbanim të vogël e jo fort të rëndësishëm – në Prishtinë.
Më 1948 u mbajt një regjistrim i popullatës, sipas të cilit Kosova kishte 727,820 banorë nga të cilët 498,242 (68.46 për qind) ishin shqiptarë. Por, edhe pse shumicë, pushtetin në dorë e kishin serbët.
Një ndër njerëzit më të fortë në Jugosllavinë komuniste, si ministër i Brendshëm, ishte antishqiptari Aleksandar Rankoviq (ish-shef i shërbimit famëkeq informativ, OZNA), i cili nuk i ndali politikat shtypëse, si pasojë e të cilave vazhdojnë shpërnguljet e shqiptarëve nga Kosova. Pas prishjes së raporteve me BRSS-në, shumë shqiptarë do të arrestoheshin si “njerëz të Kominternës”. Sepse, cilado të ishte ideologjia në Shqipëri, e tillë ishte “rezistenca” në Kosovë: feudale, monarkiste, balliste, titiste, staliniste, enveriste… derisa Ibrahim Rugova nuk e bëri një shkëputje të frymëzimit nga mëtanë kufirit!
Për prishjen e marrëdhënieve Shqipëri-Jugosllavi, Fadil Hoxha (që më 1948 ishte kryetar i Kuvendit dhe Ekzekutivit të Kosovës) do të thoshte: “Në të vërtetë, derisa nuk u prish Shqipëria me Jugosllavinë, ne në Kosovë kishim më pak probleme, por pastaj situata u ashpërsua. Mendoj se shqiptarët në Kosovë dhe në ish-Jugosllavi do të mund të kishin kaluar më lehtë, sikur të mos ishin prishur marrëdhëniet shqiptaro-jugosllave. Pra, sikur të kishim pasur sado-kudo raporte normale ndërshtetërore”.
Më 1948 mund të thuhet se shuhet përfundimisht veprimtaria e Lëvizjes Nacional-Demokratike Shqiptare (LNDSH), që vepronte me dy Komitete Qendrore (një në Prizren e një në Shkup), anëtarët e së cilës jepnin këtë betim: “Betohem në librin e shenjtë, në gjakun shqiptar, në flamur, se do të qëndroj dhe do të bëhem besnik, në organizatën nacionale për çlirimin e atdheut. Jetën do ta sakrifikoj nëse bie në duar të armikut. Për pjesëmarrësit e organizatës nuk do të deklaroj asgjë. Do të mbështetem në të gjitha ligjet që i mbështet organizata. Me çmim të jetës do ta kryej çdo detyrë që ma parashtron organizata” .
Në këtë vit të shkeljeve të mëdha të të drejtave të shqiptarëve, u miratua Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut që kishte 30 nene, para të cilave janë shtatë paragrafë që fillojnë me: “Duke patur parasysh se…”! Dhe, “duke patur parasysh” këtë, kjo Deklaratë është nga më të shkelurat në pjesën e dytë të shekullit XX… e deri më sot! Si p.sh. në Burmë (Mianmari i sotëm) që fitoi pavarësinë më 1948, vit ky kur BRSS nisi deportimin e tmerrshëm të lituanezëve për në Siberi.
Një nga ngjarjet kryesore të vitit 1948 është nënshkrimi i Planit Marshal nga presidenti amerikan Harry S. Truman, që ofronte pesë miliardë dollarë ndihmë për 16 shtete. Ky plan do të rimëkëmbte Evropën e dërrmuar nga Lufta e Dytë Botërore. Por, ngjarja më e madhe është themelimi i shtetit të Izraelit, më 14 maj 1948, me David Ben-Gurionin si kryeministër të parë.
“Në tokën e Izraelit u krijua populli hebre. Këtu u krijua qenia e tij shpirtërore, fetare dhe politike”, deklaroi atëherë Ben-Gurioni.
Formimi i këtij shteti ishte kulmi i synimeve të Lëvizjes Sioniste që nisi në Evropën e shekullit XIX. Këtë shtet e kishte kërkuar i pari publikisht, gazetari Theodor Herzl, përmes veprës së tij “Shteti hebre”. Për ta arritur këtë qëllim, nisi shpërngulja e hebrenjve në Palestinë që në fillim të shekullit XX.
Libri i kujtimeve të Eqrem Bej Vlorës jep detaje të këtyre shpërnguljeve. Në vitin 1904, teksa jetonte në Turqi, me një komision qeveritar u nis për të përuruar hekurudhën e Hexhazit. Pas përurimit, anija më të cilën udhëtonte drejt Jafës kishte edhe një mision për të kryer: të mblidhte të dhëna informative rreth “Misionit Studimor Hebraik” në Tel-Aviv.
“Në dhjetor të vitit 1903 unë u ndodha rastësisht në pallatin e Vezirit të Madh të atëhershëm, Ferit pashë Vlorës. Ai na tregoi se pasdite do të priste Baron Rotçildin (Rothschild) nga Parisi. Më vonë mësuam se ai kishte kërkuar marrjen në koncesion, për 99 vjet, të 20,000 hektarëve tokë (duna rëre) në Tel-Aviv, për të cilën ai ishte gati t’i paguante Qeverisë një qira mjaft të lartë”, ka shkruar ai në librin e tij të kujtimeve, teksa shton se Sulltani (Abdul Hamid i II-të) kishte lejuar formimin e “Misionit…” të cilin po e hetonin.
“Në plazhin e Tel-Avivit ishin ndërtuar dy shtëpi të vogla, fare të thjeshta ku punonin pesë agjentë – nëpunës të Kongresit Botëror Çifut, dhe mblidhnin të dhëna për kushtet ekonomike të arabëve në Palestinë”, ka shkruar më tej Vlora, sipas të cilit, krijimi i shtetit të Izraelit fsheh në vetvete farën e trazirave të ardhshme, “sepse për popujt arabë do të mbetet përherë e papërfytyrueshme të pranojë në heshtje që një pykë çifute të ndajë më dysh botën arabe”.
“Palestina ka qenë dikur çifute, por që nga koha e Solomonit të madh e Davidit të vogël kanë kaluar mijëra vjet. Me të drejtë apo pa të drejtë, sot ajo është 100 për qind arabe dhe Perandoria Osmane nuk ka arsye, qoftë politike qoftë sentimentale, ta ndryshojë këtë gjendje”, kishte thënë Veziri shqiptar, që synoi të frenonte dhënien e tokave me koncesion për realizimin e shpërnguljes së hebrenjve, por që nuk ia doli pasi Sulltani kishte bërë pazare me baronin kontrovers nga Parisi.
Menjëherë pas shpalljes së shtetit të Izraelit, nisi Lufta e Parë Arabo-Izraelite. Më 14 maj, Izraelin e sulmojnë pesë shtete arabe (Libani, Siria, Egjipti, Jordania dhe Iraku). Por, nga këto luftime dhe të tjerat që do të pasonin, Izraeli dilte përherë fitimtar dhe përherë me territor më të madh.
Këtë vit lindën aktorët Samuel L. Jackson, Billy Crystal, Carl Weathers, Jeremy Irons, Gerard Depardieu dhe Jean Reno; këngëtaret Donna Summer, Grace Jones dhe Olivia Newton-John; shkrimtari George R.R. Martin; politikani Al Gore; gjeniu i muzikës elektronike, Jean-Michel Jarre; dhe rokerët e mëdhenj: Ozzy Osbourne, Steven Tyler, Alice Cooper, Stevie Nicks, Robert Plant, John Bonham, Brian Eno, Johnny Ramone, Klaus Meine, Jeremy Spencer dhe Cat Stevens (që sot njihet si Yusuf Islam). Më 1948 lindi edhe Jan Palachu, i cili, për ta kundërshtuar invadimin sovjetik në Çekosllovaki, në janar 1969 ia fut vetes flakën në një rrugë të Pragës.
Më 1948 vdesin: simboli i rezistencës paqësore, Mahatma Gandhi; Orville Wright i cili me vëllain Wilbur kishin realizuar fluturimin e parë me aeroplan; si dhe regjisori i famshëm i filmit, Sergei Eisenstein.
Ndërkaq, ndër shqiptarë lindin: politikani Arbën Xhaferi; aktorët Bujar Lako dhe Timo Flloko; shkrimtarët Agim Deva, Eqrem Basha, Ymer Elshani, Hida Halimi dhe Natasha Lako; historiani Jusuf Bajraktari… /Telegrafi/
