Cilat janë ngjarjet që kanë shënuar shqiptarët dhe botën në vitin 1958?
Kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor të Shqipërisë ishte Haxhi Lleshi, ndërsa kryeministër ishte Mehmet Shehu. Pasi lideri komunist sovjetik, Nikita Khrushchev (që nga ky vit ishte edhe kryeministër), kishte kritikuar politikat e paraardhësit të tij, Josif Stalin, më 1958 duket më e dukshme ftohja e raporteve mes Shqipërisë dhe BRSS-së. Për elitën politike shqiptare, de-stalinizimi ishte gabim, siç ishte gabim që BRSS-ja nuk e gjykonte sa duhet socializmin jugosllav që përqendrohej në sistemin e tyre unik të vetëqeverisjes.
Enver Hoxha vazhdoi ta mbronte Stalinin e ta akuzonte Titon si heretik që ka nxitur madje trazira në Poloni e në Hungari. Ndaj, bën spastrime tjera të elementeve që ai i konsideronte si pro-sovjetike dhe pro-jugosllave. Më 1958, Hoxha e akuzoi Titon edhe si fashist dhe si person që po bënte gjenocid kundër shqiptarëve të Kosovës. Ndërkaq, Mehmet Shehu deklaronte se revizionizmi duhej të luftohej, sepse po përdorej nga imperializmi për të penguar unitetin e bllokut komunist.
Megjithatë, Shqipëria kishte dhënë edhe sinjale se synonte të përmirësonte lidhjet me Jugosllavinë, “bazuar në parimet marksist-leniniste të ndërkombëtarizmit proletar”. Në një intervistë me gazetarin amerikan Harrison Salisbury (korrespondent i ditores “New York Times” në Moskë), Mehmet Shehu thoshte për Jugosllavinë: “Në politikën tonë me Republikën Federale të Jugosllavisë, ne nisemi nga fakti se të dyja vendet tona po ndërtojnë socializmin, prandaj marrëdhëniet tona duhet të bazohen në respektin e ndërsjellë, bashkëpunimin e mosndërhyrjen”.
Pasi Jugosllavia në këtë kohë nuk i bindej BRSS-së (meqë falë ndihmave të Perëndimit, me Korenë e Jugut po shënonte zhvillimin më të shpejtë në botë), shtohet prezenca ushtarake sovjetike në Shqipëri, kur në Vlorë dërgohen edhe katër nëndetëse tjera, duke e bërë këtë qytet shqiptar si një nga pikat kryesore të flotave ushtarake të Adriatikut, Jonit, por edhe Mesdheut.
Khrushchev e quante Jugosllavinë si “kali i Trojës i imperialistëve”. Ai deklaroi se qëndrimi sovjetik ndaj Jugosllavisë revizioniste ishte ai i vitit 1948. Por, në fakt, bënte lojëra të dyfishta për çka Shqipëria nga ky vit nisi t’i jepte përparësi raporteve të saja me Kinën.
Në vitin 1958, amerikanët përpiluan një raport, ku theksuan se Shqipëria dhe Bullgaria për amerikanët nuk kanë shumë dallime. Ato ishin vendet më të varfra komuniste në Evropë dhe të vetmet me të cilat SHBA-ja nuk kishte marrëdhënie diplomatike. Prandaj, nga këto shtete nxirreshin më së paku informata. Megjithatë, komunizmi ishte aq morbid në Shqipëri, sa që dallimi prapë mbetej i madh, për çka në raport thuhej: “Shqipëria është një dorë të mirë më e vogël dhe më pak e populluar, më e prapambetur në çdo pikëpamje, më e izoluar gjeografikisht nga Moska, më staliniste dhe në marrëdhënie më të acaruara me fqinjët e vet…”! Raporti përmend edhe një fakt tjetër, se pa marrë parasysh sistemin, shqiptarët, për dallim nga fqinjët, kanë paragjykime anti-ruse.
Më 1958 Shkelzen Shala dhe Agim Furtuzi do të bënin një film të shkurtër përmes të cilit synonin të tërhiqnin turistët e huaj. Po këtë vit realizohet filmi i parë artistik shqiptar, “Tana”, me regji të Kristaq Dhamos, me skenar nga Kristaq Dhamo, Fatmir Gjata dhe Nasho Jorgaqi, e muzikë nga Çesk Zadeja. Rolin kryesor, atë të Tanës, e kishte Tinka Kurti. Ndërsa, Stefanin që e dashuronte Tana, e luante Naim Frashëri. Tana e Stefani madje puthen në film.
Ngjarje tjetër që zgjoi kureshtje në Perëndim, ishte vizita që Shqipërisë ia bëri gazetari i ditores britanike “Daily Express”, Sydney Smith. Kjo për faktin se Shqipëria ishte vend i izoluar, ndërsa Britania e Madhe, njëjtë si SHBA-ja, nuk kishte marrëdhënie diplomatike me këtë shtet.
“Kur fëmijët shikojnë një turist, automatikisht të kërkojnë në gjuhën ruse nëse ke një çamçakëz. Por, nëse ti je një anglez, atëherë je një sensacion në Tiranë. Jo vetëm të qënit anglez, por gjithçka angleze, çdo gjë britanike, idetë britanike… janë jashtë harte për këtë vend satelit të mbushur me rubla ruse që e shikon Moskën si qendrën e botës”, ka shkruar ai, duke e quajtur Shqipërinë si dhomë të vogël me pamje të mirë, që është trofe sovjetik dhe një grykë shisheje pranë NATO-s.
Më 1958, Kosova i kishte 890 mijë banorë. Shqiptarët vuanin nga sundimi i Rankoviqit. Sipas disa të dhënave, thuhet se këtë vit 41,000 syresh shpërngulen në Turqi. Po këtë vit u arrestua Adem Demaçi, pak pasi botoi romanin “Gjarpijt e gjakut”. Në gjyqin e tij, ai do të deklaronte: “Nëse Serbia dhe Jugosllavia vazhdojnë me këtë politikë kundër shqiptarëve, nuk do të ketë paqe në Jugosllavi. Nëse Serbia vazhdon me këtë politikë, do të bëhet shkaktare e shkatërrimit të krejt Jugosllavisë dhe, në fund, do të mbetet edhe pa Kosovën”.
Deri në vitin 1958, Kosova kishte 10,690 kilometra katrorë. Këtë vit sipërfaqja e saj shtohet për 197 kilometra tjerë katrorë (Serbia ia merr rrethit të Studeniçanit këtë sipërfaqe dhe ia bashkon rrethit të Zveçanit). Totali i sipërfaqes së Kosovës u bë 10,887 kilometra katrorë.
Viti 1958 ishte vit i avancimit teknologjik të BRSS-së, pasi në orbitë u lansua sateliti i tretë, “Sputnik 3” (dy të parët u dogjën, pasi bien nga orbita). Por, se çfarë tmerri ka sjellë Revolucioni Bolshevik në Rusi, këtë e dëshmoi me librin “Doktor Zhivago”, shkrimtari Boris Pasternak që më 1958 fitoi Çmimin Nobel për Letërsi.
Më 1958 lindin shumë këngëtarë dhe aktorë të mëdhenj. Nga këngëtarët vlen të përmenden: Michael Jackson, Prince, Madonna, Joan Jett, Andrea Bocelli, Bruce Dickinson dhe Kate Bush. Ndërkaq, nga aktorët: Alec Baldwin, Kevin Bacon, Jamie Lee Curtis, Gary Oldman, Michelle Pfeiffer, Sharon Stone dhe Viggo Mortensen. /Telegrafi/
