Marrëdhëniet e Serbisë me Rusinë dhe Kinën, dialogu me Kosovën, si dhe zgjedhjet e parakohshme, janë aspektet kryesore të kapitujve politikë në Raportin e Komisionit Evropian të këtij viti për përparimin e Serbisë.
Sipas REL, që ka pasur qasje në draft raportin, është theksuar shqetësimi për forcimin e bashkëpunimit ndërmjet Beogradit dhe Moskës.
Nga autoritetet kompetente janë kërkuar hapa konkretë në lidhje me vënien para drejtësisë të përgjegjësve për sulmin në Banjska, thonë burimet e RSE, duke shtuar se progresi i pamjaftueshëm në dialog është pasojë e veprimeve të Kosovës dhe Serbisë.
Raporti i progresit, i publikuar nga Komisioni Evropian një herë në vit, është dokumenti më i rëndësishëm që vlerëson progresin e vendeve kandidate për anëtarësim në BE.
Këtë vit Komisioni do ta publikojë raportin të mërkurën, më 30 tetor dhe do të konfirmojë se Serbia i ka përmbushur kriteret për hapjen e klasterit të tretë, i cili teknikisht është gati për hapje.
Ndalimi i reformave për shkak të zgjedhjeve të parakohshme
Në raport theksohet se zgjedhjet e parakohshme dhe ndërprerja e funksionimit të qeverisë dhe parlamentit si pasojë e “ngadalësuan progresin e reformave”.
Siç thonë ata, raporti do të nxjerrë në pah nevojën për vullnet të fortë politik, planifikim efektiv dhe koordinim të planeve, si dhe burime të mjaftueshme njerëzore dhe financiare për anëtarësimin në BE në të gjitha institucionet që janë të përfshira në procesin e negociatave, në mënyrë që Serbia të përshpejtojë puna për përmbushjen e synimeve për negociatat për anëtarësim në Bashkim.
Autoriteteve serbe do t’u kërkohet të kenë prioritet komunikimin proaktiv dhe objektiv të procesit të bashkimit të Serbisë në Bashkimin Evropian, si dhe shtypjen e dezinformatave në mediat kombëtare.
Marrëdhëniet me Rusinë dhe Kinën ngrenë pikëpyetje për drejtimin strategjik të Serbisë
Në raport thuhet se, pas agresionit rus kundër Ukrainës, Serbia pjesërisht u rreshtua me qëndrimet e Bashkimit Evropian në forumet ndërkombëtare, përfshirë Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara.
Thuhet se Serbia ka vazhduar të bashkëpunojë me BE-në në anashkalimin e sanksioneve dhe ofrimin e mbështetjes financiare dhe humanitare për Ukrainën.
Megjithatë, theksohet se Serbia nuk ka respektuar asnjë masë kufizuese ndaj Rusisë dhe as nuk i ka respektuar shumicën e deklaratave të përfaqësueses së lartë për këtë çështje.
Dokumenti vjetor paralajmëron se Serbia ka mbajtur një nivel të lartë të marrëdhënieve me Federatën Ruse, dhe ka intensifikuar marrëdhëniet me Kinën, gjë që “ngre pikëpyetje për drejtimin strategjik të Serbisë”.
Në raport, Komisioni Evropian do të rikujtojë se Serbia pritet gradualisht të harmonizojë politikën e saj ndaj vendeve të treta me politikat dhe qëndrimet e miratuara nga BE-ja, përfshirë sanksionet ndaj Rusisë.
Dialogu është vendimtar për të ecur përpara në rrugën evropiane
Komisioni Evropian në raport thotë se përparimi i Serbisë drejt Bashkimit Evropian në masë të madhe do të varet nga progresi në procesin e normalizimit të marrëdhënieve me Kosovën.
Dokumenti paralajmëron se Marrëveshja për rrugën drejt normalizimit të marrëdhënieve, të cilën liderët e Serbisë dhe Kosovës e arritën në shkurt të vitit 2023, dhe aneksi i zbatimit, i rënë dakord në mars të po këtij viti në Ohër, janë ligjërisht të detyrueshme për të gjitha palët.
“Çdo formalitet, përfshirë edhe ato që kanë të bëjnë me miratimin e tij, nuk duhet të pengojnë progresin në zbatimin e tij”, thuhet në draftin e dokumentit, për të cilin është njoftuar RSE.
Marrëveshjet, kujtojmë, nuk janë nënshkruar për shkak se presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka refuzuar ta bëjë këtë.
Në raportin vjetor thuhet se Serbia dhe Kosova duhet të zbatojnë plotësisht të gjitha marrëveshjet e mëparshme të dialogut.
Konstruktiviteti i palëve do të vlerësohet vetëm në bazë të asaj që ata zbatojnë, thuhet në draft raport, duke kujtuar se normalizimi mbetet një kusht thelbësor në rrugën evropiane të të dyja palëve.
Serbia pritet të arrestojë autorët e sulmit në Banjska
Në draft raport vlerësohet se gjatë periudhës së cilës i referohet raporti ka pasur tensione të larta në veri të Kosovës.
Sipas burimeve të njohura me përmbajtjen e raportit, në dokument thuhet se normalizimi vazhdon të ndikohet negativisht nga hapat e pamjaftueshëm të Serbisë për të siguruar përgjegjësi për sulmin e dhunshëm nga serbët e armatosur të Kosovës ndaj policisë së Kosovës më 24 shtator 2023 në Banjska.
Ky sulm, siç vlerësohet në raport, përfaqëson “përshkallëzimin më të madh në vitet e fundit”.