Furnizimet me oksigjen të trupave ujorë anembanë globit po pakësohen me shpejtësi dhe shkencëtarët thonë se ky është një nga rreziqet më të mëdha për sistemin e jetës në Tokë.
Ashtu si oksigjeni atmosferik është jetik për ne, oksigjeni në ujë është thelbësor për ekosistemet ujore, qofshin ato të ëmbla apo detare.
Çështja është se oksigjeni i këtyre ekosistemeve ka rënë ndjeshëm dhe me shpejtësi.
Një ekip shkencëtarësh po propozon që deoksigjenimi ujor t’i shtohet listës së ‘kufijve planetarë’, i cili përshkruan nëntë fusha që imponojnë pragje “brenda të cilave njerëzimi mund të zhvillohet dhe të lulëzojë”.
Deri më tani, kufijtë planetarë janë ndryshimi i klimës, acidifikimi i oqeanit, varfërimi i ozonit stratosferik, ndërhyrja në ciklet globale të fosforit dhe azotit, shkalla e humbjes së biodiversitetit, përdorimi global i ujërave të ëmbla, ndryshimi i sistemit të tokës, ngarkimi i aerosolit dhe ndotja kimike.
Një ekip i udhëhequr nga ekologu i ujërave të ëmbla Kevin Rose nga Instituti Politeknik Rensselaer në SHBA është i shqetësuar se kjo listë anashkalon një nga kufijtë më të rëndësishëm të Tokës.
“Deoksigjenimi i vëzhguar i ekosistemeve të ujërave të ëmbla dhe detarë të Tokës përfaqëson një proces shtesë të kufirit planetar”, tha Rose.
“Pragjet e rëndësishme, kritike të oksigjenit, po afrohen me ritme të krahasueshme me proceset e tjera të kufirit planetar”, shtoi ai.
Bëhet e ditur se përqendrimi i oksigjenit të tretur në ujë bie për një sërë arsyesh, shkruan yahoonews, përcjell Telegrafi.
Ujërat më të ngrohtë nuk mund të mbajnë aq shumë oksigjen të tretur, për shembull, me emetimet e gazrave serrë që vazhdojnë të rrisin temperaturat e ajrit dhe ujit mbi mesataret e tyre afatgjata, ujërat sipërfaqësore po bëhen më pak të afta për të mbajtur këtë element jetik.
Oksigjeni i tretur gjithashtu mund të varfërohet nga jeta ujore.
Lulëzimi i algave dhe lulëzimi bakterial i shkaktuar nga një fluks i lëndëve organike dhe lëndëve ushqyese në formën e plehrave bujqësore dhe shtëpiake, ujërave të zeza dhe mbetjeve industriale, thithin shpejt oksigjenin e tretur në dispozicion.
Në rastet më të këqija, oksigjeni varfërohet aq shumë sa mikrobet mbyten dhe vdesin, duke marrë shpesh specie më të mëdha me vete.
Popullatat e mikrobeve që nuk mbështeten te oksigjeni më pas ushqehen me bollëkun e materialit organik të vdekur, duke u rritur në një densitet që redukton dritën dhe kufizon fotosintezën për të bllokuar të gjithë trupin e ujit në një cikël vicioz, mbytës, të quajtur eutrofikim.
Deoksigjenimi ujor nxitet edhe nga një rritje në ndryshimin e densitetit midis shtresave në kolonën e ujit.
Kjo rritje mund t’i atribuohet ujërave sipërfaqësore që ngrohen më shpejt se ujërat më të thella.
E gjithë kjo ka shkaktuar kërdi në ekosistemet ujore, në shumë prej të cilave speciet tona mbështeten për ushqimin, ujin, të ardhurat dhe mirëqenien.
Siç raportohet, shkencëtarët bëjnë thirrje për një përpjekje të bashkërenduar globale për të monitoruar dhe hulumtuar deoksigjenimin e pjesëve ‘të kaltra’ të planetit tonë, së bashku me përpjekjet e politikave për të parandaluar deoksigjenimin e shpejtë dhe sfidat shoqëruese me të cilat tashmë kemi filluar të përballemi.
Ndryshe, punimi i tyre është botuar në revistën shkencore Nature Ecology & Evolution. /Telegrafi/