Pas deklaratës së Mustafa Nanos se nëna e Skënderbeut ka qenë sllave (serbe), Moikom Zeqo botoi një shkrim ku i kundërvihej kësaj teze, së bashku edhe me shumë reagime të tjera, mes të cilave edhe ato të avokatit Spartak Ngjelës që shprehej se Nano ishte i paguar nga islamikët apo Artan Shkrelit që thoshte se bëhet fjalë për një “tezë sllave”.
I ftuar në studion e Turian Hyskës në “Vizion Plus”, Nano do t’i merrte me radhë të gjithë “sulmuesit” e tij, duke u vënë nga një “epitet”. Spartak Ngjelën e konsideroi “idot”, Shkrelin “racist”, ndërsa reagimin e Moikom Zeqos e krahasoi me atë të një të sëmuri psikik.
Pasi kanë kaluar disa ditë, duket se Mustafa Nano është penduar për reagimin e tij kundrejt Moikom Zeqos. Ai i ka kërkuar atij ndjesë publike në programin e Enkel Demit “Fol me mua, fol me ata”, ku ishte i ftuar për të folur për librin e tij më të fundit, “Sandwich; A është mirë me qenë shqiptar”.
“Ishte një reagim i shpërpjestimuar nga ana ime. Ishte një reagim në të nxehtë. Moikom Zeqo nuk i ka hak ato fjalë”, tha Nano, duke vlerësuar studiuesin.
Por, fakti se ai kërkon ndjesë nuk do të thotë se ai po ashtu pajtohet me shkrimin e Zeqos.
“Kjo nuk ndryshon asgjë në pjesën tjetër. Unë nuk mund të pajtohem me shkrimin e tij, më saktë me frymën e atij shkrimi, apo me rolin prej gardiani të nderit nacional që ai i dha vetes kur zuri të thoshte ‘mjaft, mjaft, mjaft me Skënderbeun’. Por përsëris, kjo nuk e justifikon qëndrimin tim ndaj tij. Shfrytëzoj rastin për t’i kërkuar ndjesë. Jo vetëm atij, por edhe publikut”, shtoi Nano.
Në programin e Enkel Demit, Nano “la pas Skënderbeun” dhe u ndal në një tjetër çështje ende të pazbardhur në historinë e shqiptarëve, atë të vijueshmërisë iliro-arbër.
“Origjina ilire e shqiptarëve nuk është një gjë tërësisht e provuar”, tha Nano.
Këtë temë ai e ka prekur edhe në librin e tij “Sandwich”.
Ai ironizon me përpjekjet që janë bërë për t’i nxjerrë shqiptarët madje si pasardhës të pellazgëve
Më poshtë mund të lexoni pjesë nga libri i tij:
“Dalldia shqiptare prej origjinës pellazge vijoi gjatë. Një numër intelektualësh iu vunë punës për të gjetur toponime e antroponime greke që e kishin burimin te pellazgjishtja, për të cilën nuk është se dinin ndonjë gjë. Por ani, njihnin gjuhën që rridhte prej saj, shqipen.
Një përmbledhje e gjurmimeve etimologjike në gjuhën shqipe që kinse të çojnë tek origjina pellazge a ilire e saj është bërë në një numër të veçantë të revistës “Leka” me titullin “Të drejtat e Shqipnisë ethnike”, vëllimi I, me nëntitullin “Tagret e Shqipnisë për pamvarsi politike”. Ky numër i veçantë është i vitit 1944, dhe është i përgatitur në përgjigje të ftesës që Instituti i Studimeve Shqiptare u bënte intelektualëve shqiptarë “t’epshin ndihmesën e tyre në mbledhje të dokumentavet qi dëshmojnë të drejtat e Kombit t’onë për pamvarsinë kombtare”.
Ishte momenti kur, me ç’duket, intelektualët e shkencëtarët shqiptarë u vunë në lëvizje për të bërë gati kredencialet akademike, me të cilin ata mendonin të kërkonin e përligjnin një trajtim special të Shqipërisë në rast se Lufta II do të përfundonte, larg qoftë, me fitoren e nazizmit. Dhe në kapitullin e parë, duke folur për “xanafilljen e shqiptarve”, bëjnë një listë të fjalëve të rëndësishme të kulturës e të mitologjisë së Greqisë antike që shpjegohen me fjalë të shqipes moderne:
“Kështu, thotë H. Kiepert, Zeus rrjedh nga me nxe, pse Zoti nxen e ngjall gjithçka; Aspetos, emër nën të cilin ishte nderue Akili n’Epir, rrjedh nga a(i) shpejtë; Theti, hyjneshë e detit dhe e ama e Akilit, rrjedh nga deti; Rhea, e bija e Tokës dhe e ama e Zeusit, rrjedh nga emri a nga adjektivi e re, e reja; Afrodite, hyjnesha e dashunisë, nga afron dita, pse planeti që i asht kushtue dhe e përfytyron shkëlqen në nji mënyrë të posaçme ne e nade;
Penelope, e shoqja e Yliksit, rrjedh nga pen lypë, pse për t’u bishtnuem dëshireve të lakmuesvet të saj e për t’i ndejë besnike të shoqit, u thonte atyne se do t’u plotsonte dëshiret porsa t’mbaronte pëlhurën qi ishte tue bamun: veçse nuk e mbaronte kurr pse natën prishte çka kishte bamun ditën; mbas A. Gjikës, Athena, hyjnesha e dijes qi duel e armatosun nga koka e Zeusit, rrjedh nga e thënë ase nga thane-ja = fjalë mendore; Kora, hyjnesha e korrës, rrjedh nga korrë-a, e Poseidhoni, i biri i Saturnit e hyu i detit, rrjedh nga pas (përtej) dhenash;
Poseidhoni quhet edhe Neptuni, emën qi, sipas Atë Gjeçovit, rrjedh nga nep të tundun; kështu edhe Saturni mund të quhet Kroni, që don me thanë i kunoruem: në nderë të tij shqiptarët ngrehën nji kështjell në maje të Gurit të Kuq, afër Finikut, ku ishte dhe qyteti i Kronit, sot fshati i Krongjit në rrethinë të Delvinës”. Mirëpo, merret vesh, një matching game i tillë nuk përbën provë për asgjë. E shumta, mund të jetë një gjë argëtuese”. /mapo/