Plani i rritjes është dëshmi e qartë e përkushtimit të BE-së ndaj partnerëve tanë nga Ballkani Perëndimor, se ekziston një rrugë dhe një rrugë e besueshme drejt anëtarësimit në Union. Kjo është një rrugë që ofron përparësi ndaj vetë anëtarësimit, por që kontribuon edhe në përshpejtimin e procesit të anëtarësimit, me kusht që të bëhen reforma thelbësore. Është e rëndësishme të theksohet se Plani i Rritjes nuk është një alternativë ndaj zgjerimit të BE-së, është një ofertë që do të plotësojë dhe përshpejtojë procesin e anëtarësimit.
Këtë e theksoi ambasadori evropian Mihalis Rokas në prezantimin e Agjendës së Reformës së Qeverisë (2024-2027), e cila i referohet Planit të Rritjes së Komisionit Evropian, në seancën e sotme të Komisionit për Çështje Evropiane të mbajtur në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë së Veriut. Ai theksoi para anëtarëve të këtij Komisioni se Instrumenti për Reforma dhe Rritje është pjesë thelbësore e Planit të Rritjes dhe është një shtesë e IPA-s – instrumentit për ndihmën e para-anëtarësimit dhe mekanizmave të tjerë.
“Agjenda e reformave e prezantuar nga Ministria e Çështjeve Evropiane pasqyron prioritetet më të rëndësishme për të cilat Maqedonia e Veriut ka marrë një akordim indikativ prej 750 milionë eurosh. KE-ja ka pranuar tashmë agjendën e reformës, e cila ka një nivel të lartë ambiciesh… Lëshimi i këtyre fondeve do të kushtëzohet me zbatimin e suksesshëm të agjendave të reformës për partnerët tanë të Ballkanit Perëndimor, duke mbuluar nga afër si reformat themelore ashtu edhe ato socio-ekonomike në bashkëpunim të ngushtë me KE-në. Kuvendi ka një rol vërtet të rëndësishëm në këtë proces. Hapi tjetër është ratifikimi i Instrumentit dhe Marrëveshjes së Debisë nga Kuvendi. Kjo do të lejojë që vendi të kërkojë financim të mëparshëm për reformat, i cili është 7 për qind, pra rreth 52.5 milionë euro për vendin tuaj”, tha Rokas.
Ai theksoi se sfidat e mbetura janë tejkaluar duke krijuar struktura kombëtare për implementim, monitorim dhe raportim, si dhe duke njohur kapacitetet e dobëta administrative në vend, bashkëpunimi dhe koordinimi me Ministrinë e Çështjeve Evropiane dhe Ministrinë e Financave, tha ai, do të jetë thelbësor për të arritur rezultatet e duhura. Ai gjithashtu theksoi se koordinimi mes donatorëve dhe komunikimi me të gjitha palët e interesuara do të jetë i rëndësishëm në mënyrë që të mos ketë humbje të fondeve apo dyfishim të tyre.
Ministri i Çështjeve Evropiane, Orhan Murtezani, në seancë theksoi se reformat e parashikuara në Agjendën e Reformës, tashmë të miratuar nga KE-ja, synojnë përshpejtimin e procesit integrues dhe në të njëjtën kohë përmirësimin e ekonomisë, sistemit ligjor, administratës publike si dhe për të forcuar të drejtat e qytetarëve, veçanërisht në lidhje me sundimin e ligjit dhe luftën kundër korrupsionit.
“Zbatimi i kësaj agjende do të monitorohet nga afër, ku do të krijohet një strukturë kombëtare për të mbikëqyrur mekanizmat e raportimit, vlerësimit dhe rishikimit në përputhje me kërkesat e përcaktuara në Rregulloren për Instrumentin e Reformës dhe Rritjes. Përkushtimi i Qeverisë dhe Ministrisë së Çështjeve Evropiane për monitorim efektiv dhe llogaridhënie do të sigurojë kushtet për arritjen e qëllimeve të përcaktuara ambicioze, pra që progresi i reformave të jetë transparent dhe i prekshëm”, tha Murtezani.
Ai shprehu besimin se zbatimi i Agjendës së Reformës, së bashku me përafrimin e vazhdueshëm të sistemit tonë ligjor dhe institucional me atë të BE-së, do të sigurojë një bazë të nevojshme për një integrim të përshpejtuar, thelbësor në Bashkimin Evropian.
“Agjenda e reformës për periudhën 2024-2027, së bashku me raportet e detajuara të shqyrtimit për të gjitha grupet dhe Udhërrëfyesin për sundimin e ligjit dhe reformën e administratës publike, vendosin prioritete të qarta për Qeverinë, Parlamentin dhe të gjithë palët e interesuara në procesin tonë të anëtarësimit në BE. Zbatimi i këtyre reformave do të kërkojë përpjekje kolektive, jo vetëm nga Qeveria dhe Kuvendi, por edhe nga shoqëria civile, sektori privat dhe publiku i gjerë”, tha ministri Murtezani.
Para të pranishmëve në seancë iu drejtua edhe kryetarja Gordana Siljanoska – Davkova, e cila vlerësoi se Plani i Rritjes është një hap i mirëseardhur sepse thotë se nuk kemi pasur kurrë një partneritet BE-BP që do të mundësonte mësimin në rrugë e sipër, me një ndihmë financiare që na nevojitet dhe që na çon në tregun e vetëm evropian. Sipas saj, është shumë e rëndësishme sepse rezultatet do të ndahen por edhe përgjegjësia do të ndahet. Ajo është optimiste se Agjenda e Reformës është e arritshme.
“Mendoj se ia vlen të jesh optimist. E dini sa herë e kam kritikuar BE-në se pas Selanikut nuk kishte një strategji reale për Ballkanin Perëndimor, se ishte vonë, se nuk mori kurrë përgjegjësi, mendoj se ky është një hap i thjeshtë përpara. Pra, ne kemi një agjendë, themi se zbatimi i saj nuk është i pamundur, po na kuptojnë, po na mbështesin. Tashmë është një hap europiano-ballkanik dhe mendoj se nga suksesi apo dështimi i këtyre proceseve, besoj se do të kemi sukses, këtë e kam vërtetuar edhe sot, se do të mund ta bëjmë një realitet Planin e Rritjes. Do të jetë frymëzuese për të gjithë të tjerët, por më frymëzuesja do të jetë për besimin e qytetarëve, sepse shpresoj që kur të shihen rezultatet e para të evropianizimit, homo balkanicus do ta ndjejë se është homo politicus dhe qytetarët do ta ndjejnë se ata kanë një të ardhme evropiane, por jo si qëllim por si diçka që po realizohet“, tha Siljanovska Davkova.
Në një debat ajo theksoi se më e rëndësishmja është kapaciteti i atyre 20 institucioneve të përfshira në zbatimin e reformave, ndërsa në Qeveri, thotë ajo, më i rëndësishëm është bashkëpunimi dhe kapaciteti i Ministrisë të Çështjeve Evropiane dhe Ministrisë së Financave. Lidhur me shpenzimin e parave, kryetarja Siljanovska Davkova theksoi se nuk duhet harruar se tani ekziston një mekanizëm sipas të cilit duhet t’i kthejmë paratë nëse konstatohen parregullsi me masat.
“Pra, për mendimin tim, nga njëra anë, kontrolli i brendshëm është shumë i rëndësishëm por nga ana tjetër, ndoshta edhe më i rëndësishmi është kontrolli nga audituesit, ose ndoshta ne kemi një mendim të mirë, dhe me të drejtë, për Revizionin Shtetëror, por tani ai merr kompetenca shtesë për kontroll. Sipas meje, këto janë masat kryesore në të cilat duhet të përqendrohemi. Ministria e Financave është përgjegjëse për Marrëveshjen e Debisë, na duhen paratë për reforma, ndaj duhet të ketë një sistem monitorimi të integruar në të gjithë procesin që të mos i shpenzojmë paratë siç kemi ditur t’i shpenzojmë sepse do të duhet që t’i kthejmë ato. Dhe për këtë do të jetë i rëndësishëm roli mbikëqyrës i Kuvendit, Këshillit Nacional dhe këtij Komisioni këtu, për t’i mbajtur vazhdimisht nën kontroll, sepse do të mundësojë transparence”, sqaroi Siljanovska-Davkova.
Nënkryetari i Kuvendit, Antonio Milloshoski, i cili e drejtoi seancën, në fjalën e tij theksoi se e rëndësishme është që Plani i Rritjes si instrument politik të jetë i tillë, që nuk mund të bllokohet nga asnjë vend anëtar për shkak të mosmarrëveshjeve të caktuara politike apo mosmarrëveshjet irracionale. Realizimi i Planit të Rritjes së KE-së, tha ai, varet vetëm nga kapaciteti i vendit për të zbatuar sa më shumë reforma në këto gjashtë fusha.
“Një model i tillë i matshëm dhe transparent i mbështetjes për vendet e rajonit është një garanci se çdo vend do të jetë në gjendje të përparojë dhe të marrë mbështetje sipas reformave të arritura. Shumica qeverisëse i mbështet këto parime, por jam i sigurt se do të kemi edhe mbështetje më të gjerë politike në Kuvendin e Maqedonisë, sepse është një qëllim i përbashkët”, tha Milloshoski dhe apeloi tek të gjitha palët e interesuara që ta shikojnë mirë këtë agjendë reformuese mjaft ambicioze dhe ta mbështesin atë.
Agjenda e reformës është përgatitur në bashkëpunim të ngushtë me KE-në dhe do të mbulojë fusha prioritare si reformat e administratës publike, tranzicionin e energjisë, sigurinë kibernetike, digjitalizimin, zhvillimin e kapitalit njerëzor dhe përmirësimin e mjedisit të biznesit, të cilat janë kyçe për përmirësimin e standardit të qytetarëve dhe sigurimin e stabilitetit dhe progresit afatgjatë për vendin. Ndryshe, seanca e sotme e Komisionit për Çështje Evropiane është seancë hyrëse për Agjendën e Reformës të miratuar nga Qeveria, ndërsa kryetari i Komisionit ka paralajmëruar se seanca të tilla do të mbahen çdo gjashtë muaj, nëse është e nevojshme edhe më shpejt, për të mbikëqyrur dinamikën e reformave që qeveria i ka parashikuar me KE-në. Së shpejti pritet të formohet edhe përbërja e Këshillit Kombëtar për Çështjet Evropiane, i cili do të drejtohet nga opozita.