Zjarret që shpërthyen në Kanada dhe në disa pjesë të Amazonës vitin e kaluar ka gjasa të kenë ndodhur për shkak të ndryshimeve klimatike, sipas vlerësimit të parë vjetor të zjarreve.
Raporti i parë i ‘gjendjes së zjarreve’ – që do të publikohet çdo vit – vlerëson zjarret ekstreme që ndodhën midis marsit 2023 dhe shkurtit 2024, shkaqet e tyre, nëse mund të parashikohen dhe si do të rritet rreziku i ngjarjeve të ngjashme në të ardhmen.
Raporti u prodhua nga Universiteti i Anglisë Lindore, Qendra Britanike për Ekologjinë dhe Hidrologjinë, Zyra Met dhe Qendra Evropiane për Parashikimet e Motit me Distanca të Mesme.
Raporti zbulon se emetimet e karbonit nga zjarret në pyje në 2023-2024 ishin 16 për qind mbi mesataren, me 8.2 miliardë ton dioksid karboni të lëshuar në atmosferë. Pothuajse një e katërta e atij lëshimi u shkaktua nga zjarret në pyjet boreale të Kanadasë.
Shkencëtarët që qëndrojnë pas raportit thanë se emetimet globale nga zjarret do të kishin qenë më të lartat nga çdo sezon i regjistruar i zjarreve që nga viti 2003, nëse zjarret e savanës afrikane nuk do të kishin prekur sipërfaqen 13 për qind më pak se mesatarja.
Në total, rreth 3.9 milionë kilometra katrorë të sipërfaqes së planetit u dogjën nga zjarret gjatë sezonit global të zjarreve nga marsi 2023 deri në shkurt 2024, pak më poshtë mesatares së dy dekadave të fundit. Por, emetimet e karbonit u rritën sepse zjarret prekën në mënyrë disproporcionale pyjet e dendura, thuhet në raport.
Raporti thekson rekord zjarre në Kanada, zjarret më të mëdha të regjistruara në Bashkimin Evropian në Greqi që vranë 19 njerëz dhe zjarret e shkaktuara nga thatësira në Amazonën perëndimore dhe pjesët veriore të Amerikës së Jugut. Gjithashtu nënvizohen zjarret vdekjeprurëse në Hawaii, ku humbën jetën 100 persona dhe Kili, ku humbën jetën 131 persona.
Hulumtimi thotë se zjarret në pyjet boreale të Kanadasë – të cilat kishin gjashtë herë më shumë se zona mesatare e djegur dhe nëntë herë më shumë se mesatarja e emetimeve të karbonit – janë bërë të paktën tre herë më të mundshme për shkak të ndryshimeve klimatike.
Ndryshimet klimatike i kanë bërë kushtet që kanë mundësuar një sezon ekstrem zjarri në Amazonën perëndimore më shumë se 20 herë më të mundshme, thanë studiuesit, dhe dy herë më shumë në Greqi.
Analiza zbulon gjithashtu se zjarret në Kanada dhe Amazon kanë qenë më të mëdha për shkak të ndryshimeve klimatike.
“Vitin e kaluar ne pamë zjarre pyjore që vranë njerëz, shkatërruan prona dhe infrastrukturë, shkaktuan evakuime masive, kërcënuan jetesën dhe dëmtuan ekosistemet vitale. Zjarret po bëhen më të shpeshta dhe më intensive ndërsa klima ngrohet dhe si shoqëria ashtu edhe mjedisi vuajnë pasojat”, tha autori kryesor i raportit Matthew Jones, bashkëpunëtor kërkimor në Qendrën Tyndall për Kërkimin e Ndryshimeve Klimatike.
Shkencëtarët kanë paralajmëruar se humbja e rezervave të karbonit nga pyjet në Kanada dhe Amerikën e Jugut do të ketë efekte të qëndrueshme në klimën e Tokës, pasi pyjeve u duhen dekada apo edhe shekuj për t’u rikuperuar nga zjarret.
Karboni i çliruar rrit përqendrimet atmosferike të gazeve serrë, duke nxitur më shumë ndryshime klimatike. Dhe frekuenca dhe intensiteti i zjarreve ekstreme në pyje do të rritet deri në fund të shekullit, veçanërisht nëse emetimet e gazit serrë mbeten të larta, thanë shkencëtarët.
Raporti u publikua në revistën Earth System Science Data. /Telegrafi/