Me gjithë përpjekjet e autoriteteve kompetente për mbështetje të sektorit privat, por edhe marrëveshjeve të nënshkruara me vendet e Bashkimit Evropian për lehtësime tregtare, tregu i Kosovës vazhdon të dominohet nga prodhimet e huaja, pasi vazhdon të ketë s’përputhje të madhe mes eksportit dhe importit.
Sipas shifrave zyrtare, vlera e gjithsej importeve në Kosovë, në vitin 2015, ka arritur në 2.6 miliardë euro, që paraqet një rritje vjetore prej 3.8 për qind. Kurse, vlera e eksportit të produkteve të Kosovës në vende të ndryshme të Evropës dhe botës ka arritur në vlerën 325.3 milionë euro, që përkon me një rritje të dobët vjetore prej 0.2 për qind.
Përfaqësues të prodhueseve dhe eksportuesve pohojnë se varshmëria e tregut të Kosovës nga produktet e huaja, tregon për politikat e pafavorshme fiskale, më të cilat përballen prodhuesit e Kosovës.
Problemet e eksportuesve janë të ndryshme, varësisht nga veprimtaria prodhuese, thotë kryetari i Shoqatës së Eksportuesve të Kosovës, Nexhat Hasani.
Sipas tij, edhe vetë pronarët e kompanive prodhuese nuk kanë shumë njohuri për kriteret dhe standardet e kërkuara nga Bashkimi Evropian.
“Te veprimtaria e produkteve ushqimore, sidomos në botën e prodhimeve shtazore kemi probleme, të cilat nuk e njohin origjinën e prodhimit. Vendet e Bashkimit Evropian nuk i pranojnë ato certifikata, kështu që eksportet mund të bëhen në vendet e rajonit, por jo në tregjet e BE-së”.
“Kemi probleme me certifikim, me përcaktimin e standardeve; cilat standarde, cilat kritere, kualitete duhet të përcaktohen për prodhuesit vendor. Ndërkaq, në lëmi tjera, është problemi tregut, nuk jemi njohës të mirë të tregjeve”, thotë Hasani.
Kurse, drejtori ekzekutiv i Klubit të Prodhuesve të Kosovës, Astrit Panxha, për Radion Evropa e Lirë, ka përmendur probleme tjera të prodhuesve të Kosovës, duke filluar nga mosfurnizimi i rregullt me energji elektrike, politikat e pafavorshme fiskale, ekonomia joformale dhe mungesa e fuqisë punëtore të specializuar në profile të ndryshme.
“Qasja duhet të fillojë nga Qeveria- ajo nuk duhet ta shikojë biznesin si burim i të ardhurave tatimore, por si partner që do të zhvillojnë së bashku Kosovën. Deri më tash fokus i Qeverisë ka qenë zhvillimi i infrastrukturës rrugore, do të thotë duhet të ketë një zhvendosje që mos të ndërtojmë më autostrada të reja, por duhet të fuqizohen fabrikat në mënyrë që të kenë qarkullim të mallit në autostradat ekzistuese”.
“Do të thotë ka pasur hapa të Qeverisë në fuqizimin e prodhimit, kemi ndryshime në politikat fiskale, por ato nuk janë të mjaftueshme që prodhuesit tanë të jenë konkurrentë në rajon”, deklaron Panxha.
Edhe përfaqësues të komunitetit të biznesit në Kosovë i vlerësojnë shqetësuese kushtet, në të cilat e zhvillojnë veprimtarinë prodhuesit në Kosovë.
Agim Shahini, kryetar i Aleancës Kosovare të Biznesit, thotë se politikat fiskale në Kosovë janë të pafavorshme për industrinë e prodhimit.
“Duke importuar produkte, po eksportojmë para të gatshme. Në anën tjetër, po importojmë edhe inflacion dhe në shumicën e rasteve edhe produkte të dyshimta. Fjala është për informalitet, i cili vlerësohet se është rritur në 38 për qind. Kjo shifër për bizneset dhe prodhuesin vendor është konkurrencë e padrejtë”, thotë Shahini për Radion Evropa e Lirë.
Prodhuesit në Kosovë, vazhdimisht u kanë bërë thirrje institucioneve të vendit që të krijojnë politika të favorshme fiskale për të rritur eksportin.
Strategjia e orientuar drejt rritjes së eksportit, kishin theksuar ata, duhet të konsiderohet nga autoritetet kompetente si një faktor kyç në zhvillimin ekonomik të vendit./rel/