Ugandasit nën moshën 35 vjeçare – dhe kjo është më shumë se tre të katërtat e popullsisë – kanë njohur vetëm një president.
Yoweri Museveni, i cili erdhi në pushtet përmes një kryengritje të armatosur në vitin 1986, ka sfiduar ligjet politike që kanë rrëzuar udhëheqësit e tjerë me shërbim më të gjatë në rajon, raporton bbc.
Koha e 76-vjeçarit në krye është shoqëruar me një periudhë të gjatë paqeje dhe ndryshime të mëdha zhvillimi për të cilat shumë janë mirënjohës. Por ai ka arritur të mbajë kontrollin mbi pushtetin përmes një përzierje inkurajimi të një kulti të personalitetit, duke përdorur patronazhin, kompromentuar institucionet e pavarura dhe mënjanuar kundërshtarët.
Gjatë zgjedhjeve të fundit pesë vjet më parë, kur ai trajtoi çështjen e tij që të largohej, ai pyeti “Si mund të dal nga një plantacion bananeje që kam mbjellë dhe që ka filluar të japë fryte?”
Për këtë revolucionar korrja ende nuk ka mbaruar, transmeton Telegrafi.
Ai arriti kulmin më 26 janar të vitit 1986, ku sëbashku me Ushtrinë e Rezistencës Kombëtare, Museveni arriti të çlironte vendin, duke i dhënë fund luftërave dhe vrasjeve të pakuptimta.
Është ky imazh i njeriut si çlirimtar dhe paqedashës që janë ngritur shumë ugandas dhe u kujtohet në çdo rast.
Presione presidenciale
Ai është gjithashtu një figurë atërore dhe gjyshërore.
Shumë të rinj i referohen presidentit me nofkën “Sevo”, dhe ai i quan me shumë dëshirë Bazukulu (që do të thotë nipërit e mbesat në gjuhën Luganda).
Por burri i familjes nuk e sheh veten si një patriark tipik në plakje, i mbështetur në karrigen e preferuar me fëmijët dhe nipërit duke u përqeshur.
Në fushatën për mandatin e gjashtë të zgjedhur në detyrë, e cila ndihet sikur filloi menjëherë pas zgjedhjeve të fundit, ai e ka përshkuar vendin, duke hapur fabrika, rrugë dhe tregje të reja.
Dhe me një sy te sfiduesi i tij relativisht rinor, ish-ylli i popit, 38 vjeçari Bobi Wine, Museveni ka qenë i etur të tregojë vitalitetin e tij. Prillin e kaluar, për të inkurajuar stërvitje gjatë bllokimit, ai u filmua duke bërë “pompa”, dhe më pas përsëriti mashtrimin disa herë, përfshirë studentët që brohorisnin në nëntor.
After work last night, I challenged my Bazukulu to an indoor work-out. We did Forty Push-ups.
Just like I have always advised, even at your own home, you can stay safe, and remain fit and healthy. pic.twitter.com/LKjqwViwlE
— Yoweri K Museveni (@KagutaMuseveni) August 5, 2020
“Nëse babai yt të do, ai duhet të të fuqizojë. Në pesë vitet e ardhshme”, Sevo “do të sigurohet që kur të mbarojmë shkollën, të jemi në gjendje të gjejmë punë”, thotë 25-vjeçarja Angela Kirabo, duke prekur çështja e papunësisë së të rinjve, e cila është një burim kryesor shqetësimi.
E diplomuari në ekonomi ndihet krenar një Muzukulu (mbesë), pasi është rritur në një familje që mbështet Lëvizjen Qëndruese të Rezistencës Kombëtare (NRM). Ajo shërbeu gjithashtu si nënkryetare e kapitullit të partisë në universitet dhe mendon se presidenti ka ende shumë për të ofruar pas 35 vjetësh në pushtet.
Përmbyten kufijtë e moshës presidenciale
Një nga miqtë dhe këshilltarët e tij më të ngushtë, John Nagenda, thotë se vetëmohimi i Musevenit është aftësi për të frymëzuar besnikërinë.
“Ai ishte i përgatitur të vdiste për Ugandën. Unë do të thoja që ne jemi me shumë fat që e kemi atë”, thotë 82-vjeçari.
“Shumica e njerëzve të tjerë që unë i njoh se kanë qenë presidentë, ata donin ta bënin atë për veten e tyre; ata donin lavdinë. Por Museveni dëshiron ta bëjë [atë] për vendin dhe kontinentin … ai është një afrikanist”, shtoi ai.
Sidoqoftë, sipas klauzolave origjinale të kushtetutës së vitit 1995, presidenti nuk duhet të kishte kandiduar përsëri për këtë post pas vitit 2005.
Në të vërtetë, më parë u kuptua gjerësisht se ishte kundër qëndrimit në pushtet, duke hequr pyetje rreth idesë, duke thënë se më mirë do të kthehej në fermën e tij, transmeton Telegrafi.
Por diçka i ndryshoi mendimin në vitin 2004, megjithëse nuk ka qenë kurrë e qartë se çfarë ishte saktësisht, dhe deputetët e tij mbështetën idenë që kushtetuta të ndryshohej për të hequr kufijtë e mandatit presidencial.
Ai kishte dritën jeshile për të qëndruar derisa arriti 75 vjeç. Dhe më pas në dhjetor të 2017, pengesa kushtetuese e një kufiri moshe për një kandidat presidencial u hoq gjithashtu – një çështje që çoi në përleshje në parlament dhe një sulm policie në ndërtesë.
Shumë e panë këtë si mënyrën e NRM për të lejuar Museveni të bëhet president përjetësisht.
Jo më kot parlamenti u ndie i detyruar të shpërblejë udhëheqësin që shërben për një kohë të gjatë. Gatishmëria e deputetëve për të shkuar së bashku me ndryshimet ka të bëjë me faktin se ata menduan se ia detyroheshin pozicionet e tyre presidentit.
Më pak sfida ndaj autoritetit
Rëndësia e patronazhit shtrihet në të gjithë shoqërinë. Ndonjëherë manifestohet si programe zhvillimi për gratë, shitësit e tregut dhe punët e qeverisë.
Në një vend ku 15 për qind e të rinjve janë të papunë dhe mbi 21 për qind e popullsisë jetojnë në varfëri, përafrimi me partinë e duhur mund të shpëtojë një fshat të tërë nga skamja.
Por mbështetësit tregojnë transformimin e Ugandës si një arsye pozitive për t’i dhënë Musevenit edhe pesë vjet.
“Nëse vini nga veriu dhe lindja do të kuptoni se një arritje e madhe e paqes është sjellë. Për 20 vjet ato rajone u përfshinë në luftë”, thotë 28-vjeçari Jacob Eyeru, i cili drejton Këshillin Kombëtar të Rinisë të qeverisë.
Ndërsa pranon se papunësia është një shqetësim, ai shton se NRM ka “transformuar ekonominë për ta bërë atë jo vetëm konkurruese në rajon, por edhe globale konkurruese”.
Përkundër këtyre ndryshimeve, ai gjithashtu ka dobësuar pavarësinë e disa prej institucioneve kryesore të vendit për të siguruar më pak sfida ndaj autoritetit të tij.
Gjyqësori nuk është kursyer dhe vitet e fundit është akuzuar për rekrutimin e të ashtuquajturve “gjyqtarë kuadri”, të cilët janë besnikë ndaj qeverisë.
Kur gjyqtarët kanë marrë vendime të pavarura, ata ndonjëherë janë gjendur në mosmarrëveshje me autoritetet.
Për shembull, më 16 dhjetor të vitit 2005, personeli i trajnuar i sigurimit të armatosur bastisi Gjykatën e Lartë në kryeqytetin, Kampala dhe arrestoi përsëri anëtarët e Ushtrisë së Shpengimit të Popullit të rebeluar të dyshuar, të cilët sapo ishin liruar nga akuzat për tradhti.
Kur bëhet fjalë për rezultate sfiduese të zgjedhjeve, rezultati i çdo gare presidenciale, përveç asaj të vitit 2011, është kontestuar në gjykatë. Në të gjitha rastet, gjykatat vendosën që parregullsitë nuk ishin aq serioze për të kërkuar anulimin.
Media gjithashtu ka kërcënuar pavarësinë e saj. Në sipërfaqe, Uganda ka një industri të gjallë mediatike e cila është rritur në qindra radio dhe TV stacione private, media të shtypura dhe shërbime të bazuara në internet nën Musevenin.
Por pikat e shitjes janë bastisur dhe gazetarët janë arrestuar, ndërsa dritat kryesore në qeveri janë bërë gjithnjë e më të holla.
Por mbase faktori më domethënës në jetëgjatësinë e Musevenit është mënyra se si ndonjë forcë e mundshme e opozitës është sterilizuar.
Tani që Bobi Wine, këngëtari që emri i vërtetë i të cilit është Robert Kyagulanyi, po përballet me një sfidë serioze ndaj sundimit të presidentit, ai është bërë politikani i fundit që përballet me zemërimin e burrave me uniformë.
Deputeti, fuqia e yjeve e të cilit tërheq një mori të rinjsh, u arrestua brutalisht gjatë fushatës zgjedhore të një kolegu në qytetin veri-perëndimor të Arua në 2018. Ai pastaj u përball me akuza për tradhti të cilat më vonë u hoqën, transmeton Telegrafi.
Në gjurmët e fushatës për këto zgjedhje, policia ka arrestuar, hodhi gazlotsjellës dhe ka qëlluar mbi ta. Gjatë dy ditëve të protestave në nëntor pas arrestimit të Bobi Wine, 54 njerëz u vranë, shumë prej tyre besohet se ishin qëlluar nga forcat e sigurisë.
Përmes 35 viteve të tij në krye, ai ka ardhur për t’u ulur në majën e pushtetit ku ka kontrollin e plotë. Ai gjithashtu ka arritur të rishpikojë veten e tij.
Ndryshe, dikur ishte fillestar politik në fillim të të 40-ave, kushdo që merr atë rol tani rrezikon të shkaktojë zemërimin e tij të konsiderueshëm. /Telegrafi/