Një betejë e ashpër se kush duhet të votojë, ka shkaktuar qindra procese gjyqësore dhe ka nxitur akuza për shtypjen e votuesve.
Imazhet e radhëve të gjata të votuesve të hershëm u festuan si një shenjë entuziazmi dhe u kritikuan si dëshmi të një sistemi zgjedhor të dobët.
Radhët, ligjet kufizuese të votimit dhe qasja e kufizuar në qendrat e votimit të gjitha i pengojnë njerëzit të marrin pjesë në procesin demokratik, thotë Andrea Hailey, CEO i Vote.org, një organizatë joprofitabile që synon të përdorë teknologjinë për të ndihmuar njerëzit të regjistrohen për të votuar, transmeton Telegrafi.
Disa nga ato pengesa janë amplifikuar nga pandemia, e cila ka çuar në një mungesë mbarëkombëtare të punonjësve të sondazheve dhe më pak vendvotimeve personale, raporton BBC.
Në përgjigje të rreziqeve të dukshme për marrjen e një numri të madh të njerëzve në qendrat e votimit këtë vit, shumë shtete u lehtësuan për kufizimet e votimit. Kjo do të thoshte që më shumë amerikanë mund të votojnë herët, personalisht ose me postë, se kurrë më parë. Por jo të gjithë janë në bord.
Aktualisht ka mbi 300 procese gjyqësore në 44 shtete në lidhje me mënyrën se si numërohen votat e munguara, kush lejohet të votojë herët dhe si mblidhen fletëvotimet me postë. Shtetet e drejtuara nga republikanët thonë se kufizimet janë të nevojshme për të ndaluar mashtrimin e votuesve, ndërsa demokratët thonë se këto janë përpjekje për t’i mbajtur njerëzit të mos ushtrojnë të drejtat e tyre qytetare.
Pra cilat janë sfidat me të cilat përballen njerëzit që përpiqen të votojnë?
Dhjetë orë pritje
Në Georgia, mijëra votues prisnin orë të tëra vetëm për të hedhur votën e tyre gjatë votimit të hershëm. Shumë ia atribuojnë pritjen e gjatë entuziazmit të votuesve, por faktorë të tjerë – si një numër i kufizuar i sondazheve, mungesa e stafit ose problemet e kompjuterit – gjithashtu janë fajësuar.
Nuk dihet se sa njerëz janë shtyrë të votojnë për shkak të radhëve. Por është e qartë se kush shqetëson më shumë.
Një sondazh i kryer nga Massachusetts Institute of Technology zbuloi se votuesit me ngjyrë prisnin, mesatarisht, 16 minuta në radhë gjatë zgjedhjeve të vitit 2016, ndërsa votuesit e bardhë prisnin vetëm 10 minuta. Studime të tjera e mbështesnin atë.
Dhe radhët e gjata ndikojnë në mënyrë disproporcionale në punëtorët me paga, të cilët nuk marrin kohë të lirë për të votuar.
Votimet e “zhveshura” dhe rregullat e tjera të rrepta
Politikat si kërkimi nga votuesit për të shtypur një formular, mund të largojnë votuesit e rinj ose më të varfër, të cilët kanë më pak të ngjarë të kenë një printer, thotë Hailey.
Në Pensilvani, gjykata supreme e shtetit vendosi që fletët e votimit të postuara pa një zarf sekret që fshihnin identitetin e votuesit do të deklaroheshin të pavlefshme. Ky vendim, i lëshuar pak para zgjedhjeve, shkaktoi shqetësime se një numër i konsiderueshëm i “fletëvotimeve të zhveshura” do të hidheshin tutje, transmeton Telegrafi.
Para coronavirusit, shumë shtete kërkuan që votat me postë të nënshkruhen nga një noter ose dëshmitarë. Që nga pandemia, shumë prej atyre shteteve kanë lehtësuar kufizimet – por një numër i vogël akoma mbetet.
Vozitje në distanca të gjata
Në një pjesë rurale të Amerikës, votuesve mund t’u duhet të vozisin me orë të tëra për të arritur në një vend votimi personal.
“Four Directions”, një grup i avokimit të të drejtave të votuesve amerikan, thotë se shumë amerikanë vendas që jetojnë me rezerva kanë qasje të kufizuar në votim.
Në Nevada, për shembull, anëtarët e Liqenit Piramidë Paiutes duhet të kalojnë gati 100 milje (160 km) vajtje-ardhje për të arritur në vendin më të afërt të votimit.
Në Arizona, një proces gjyqësor i paraqitur nga anëtarët e kombit, Navajo, e cila kërkoi kohë shtesë për të marrë votat postare, sepse ka vetëm një zyrë postare çdo 707 milje katrore.
Ligjet e identitetit
Sapo njerëzit të kalojnë vijën, ata mund të duhet të dëshmojnë se janë ata që thonë se janë.
Në 35 shtete, votuesit duhet të tregojnë një lloj ID në vendvotime. Ndërsa disa lejojnë një deklaratë me shkrim nëse u mungon një ID, një pjesë e vogël e shteteve, përkatësisht Wisconsin, Texas, Kansas, Indiana, Tennessee, Missouri dhe Georgia, nuk e bëjnë këtë.
Mbështetësit e ligjeve të votuesve me ID, si ish-guvernatori i Wisconsit, Scott Walker, i cili miratoi një nga ligjet më të rrepta të vendit për ID-në e votuesve në vitin 2016, thonë se ato e bëjnë “të lehtë për të votuar, por të vështirë të mashtrojnë”.
Por të tjerët thonë se frika e mashtrimit personal të votuesve është e tepërt dhe nuk duhet të tejkalojë dëmet e shkaktuara nga heqja e ligjit për votimin e të varfërve, të pastrehëve ose me aftësi të kufizuara, të cilët mund të mos drejtojnë automjet ose të kenë një adresë të përhershme, transmeton Telegrafi.
SHBA nuk është i vetmi vend që ka ligje për ID të votuesve – Mbretëria e Bashkuar ka pilotuar ligje të reja në zgjedhjet lokale dhe këtë vit një gjykatë britanike i mbështeti ato, duke hapur rrugën që ato të miratohen në të gjithë vendin.
Në SHBA, nuk ka dalë asnjë provë e mashtrimit të përhapur të votuesve. Një komision i nisur nga administrata e presidentit, Donald Trump për të parë zgjedhjet e vitit 2016 u shpërbë pa publikuar një raport. Shtëpia e Bardhë tha në atë kohë se shumë shtete të SHBA kishin refuzuar të bashkëpunonin.
Pastrim të listave
Në SHBA, qarqet lokale administrojnë zgjedhjet – dhe çdo qark apo shtet ka rregullat dhe rregulloret e veta. Disa rregullisht pastrojnë emrat e votuesve nga listat e votuesve të regjistruar, që do të thotë se votuesit duhet të regjistrohen përsëri.
Ekziston një çështje para gjykatës së lartë të Wisconsin që mund të heqë 130 mijë emra nga lista e votuesve. Një firmë ligjore konservatore kishte paditur shtetin sepse komisioni zgjedhor nuk largoi menjëherë njerëzit nga lista të cilët nuk ishin përgjigjur brenda 30 ditësh në një letër që i identifikonte ata si dikush që mund të ishte zhvendosur.
Beteja është e ndarë përgjatë vijave partizane në një shtete që mbështetën ngushtë Trumpin në zgjedhjet e vitit 2016. Republikanët thonë se komisioni dështoi të mbështesë ligjin duke i lënë njerëzit të qëndrojnë në lista, ndërsa demokratët thonë se ligji prek në mënyrë disproporcionale votuesit e rinj, të varfër dhe pakica që mund të mos kenë strehim të qëndrueshëm.
Ndalohet votimi në burg
Shumica e shteteve gjithashtu kufizojnë të drejtat e votimit të kriminelëve, të cilët janë dënuar për krime më të rënda dhe të dënuar me burg. Disa shtete rivendosin automatikisht të drejtat e votës pas vuajtjes së dënimit, ndërsa të tjerët presin deri pas vuajtjes së provës, lirimit me kusht dhe pasi të jenë paguar të gjitha gjobat.
Në vitin 2018, Florida riktheu të drejtat e votës për 1.5 milion kriminelë jo të dhunshëm. Shpejt më pas, shteti ndryshoi ligjin teksa pohuan se personat e dënuar duhet të provojnë se kanë paguar të gjitha gjobat dhe tarifat përpara se të votojnë, transmeton Telegrafi.
Dhurimi i tij bëri që prokurori i përgjithshëm republikan i shtetit të kërkojë nga FBI ta hetojë atë për “shkelje të mundshme të ligjit zgjedhor”.
Një histori e errët
Shtypja e votuesve nuk është asgjë e re në Amerikë – në fakt, ajo ka qenë pjesë e kombit që nga zgjedhjet e para, kur vetëm burrat e bardhë, pronarë të tokës mbi 21 vjeç u lejuan të votonin.
Pas Luftës Civile, kur Afrikano-Amerikanëve iu dha e drejta e votës, gjëra të tilla, si taksat dhe testet e shkrim-leximit u përdorën për t’ua bërë më të vështirë.
E gjithë kjo ndryshoi në vitin 1965, kur u miratua Akti për të Drejtat e Votimit, duke ndaluar shumë prej atyre praktikave dhe duke u kërkuar disa shteteve, kryesisht në jug, të merrnin paralajmërimin federal përpara se të ndryshonin ligjet e zgjedhjeve.
Në vitin 2013, pjesa e aktit që veçonte disa shtete për mbikëqyrjen federale u përmbys nga Gjykata e Lartë, gjë që e bëri më të lehtë për ato shtete të kalonin masa kufizuese të votimit.
Se kush do të fitojë në zgjedhjet e reja presindeciale amerikane, mbetet të shihet më 3 nëntor (e martë), ku do të ballafaqohen, republikani Donald Trump dhe demokrati, Joe Biden. /Telegrafi/